Lögrétta - 01.07.1933, Blaðsíða 32

159
LÖGRJETTA
160
þjóðinni er fengur í. Það var annaðhvort
1926 eða 1927, sem þessi starfsemi hófst, þá
gáfu 50 ungir stúdentar sig fram til frívinn-
unnar, en síðan hefur tala þeirra altaf aukist,
jafnvel fleiri tugir útlendinga vinna þar og
nú skiftir tala þeirra stúdenta, sem vinna
frívinnu á hverju sumri, mörgum hundruð-
um. Ríkið lætur þeim ókeypis fæði, húsnæði,
áhöld og ferðir í tje.
Geigvænlegasta hættan, sem vofir yfir
Alpabúunum eru vafalaust skriðumar, ekki
þær, sem fjallalækirnir ryðja á undan sjer,
heldur þær, þegar fjöllin klofna og falla nið-
ur í dalina. Jeg ætla til fróðleiks að geta eins
einasta dæmis. Einn mjög fagur Alpadalur,
Semfdalurinn í Glarus, er umgirtur gnæf-
andi fjöilum, en í miðjum dalnum er þorp,
sem heitir Elms. Þorpsbúar lifðu að mestu
leyti á kvikfjárrækt, en um 1870 fundust
hellulög í fjallinu, öðru megin við Elms.
Þessar hellur voru notaðar í þök og gólf og
fengu yfir 100 manns vinnu við það, að
’orjóta hellurnar úr berginu. Var svo komið
að um 1880 voru þorpsbúar orðnir um eða
yfir þúsund talsins. Þegar farið var að grafa
inn í fjaJlið rákust námumennirnir á sprung-
ur lengra inni í því; þessu var engin sjer-
stök eftirtekt veitt, og heldur ekki því, að
öðruhvoru fjellu steinar ofan úr fjallinu og
niður á jafnsljettu.
1 ágústmánuði og fram í byrjun septem-
ber 1881 voru óhemju miklar rigningar og þá
l'yrst fór íbúum Elms-þorpsins að lítast
ískyggilega á fjallið. En hvað sem því leið,
þá hafa þeir alls ekki búist við hættunni eins
nærri og raun varð á.
Þann 11. septembermánaðar, það var á
sunnudegi, hrundi óvenjulega mikið grjót of-
an úr fjallshlíðinni allan morguninn. Klukk-
an liðlega 5 fjell fyrsta stórskriðan og huldi
hún gjörsamlega hellunámurnar. Næsta
skriða fjell stundarfjórðungi síðar; var hún
stærri miklu og eyðilagði nokkur býli og sel,
sem voru hingað og þangað í hlíðinni. Þegar
skriðan fjell, óttuðust menn aðeins eigna-
tj ón af völdum hennar, en nú greip alla ógur-
leg skelfing, allir þustu út úr húsunum og
flýðu, konur með bömin sín og karlmenn og
gamalmenni, allir hugsuðu um að bjarga líf-
inu, en enginn skifti sjer neitt af húsgögnum
eða fjármunum, En í þetta sinn var tíminn
takmarkaður og ekki langur tími til stefnu,
því að fjórum mínútum síðar fjell síðasta
og stærsta skriðan niður. Með óstjórnlegum
braða brunaði hún niður hlíðina og var í
vetfangi búin að hylja annan helming þorps-
ins. 115 manns, ungir og gamlir, ljetu þar
lífið, 90 hektarar af ræktuðu landi grófust
undir skriðunum og nærri 100 hús gjöreyði-
lögðust.
Þetta er ekki nema eitt dæmi af mörgum,
sem sýnir hve hættan af skriðuhlaupunum er
alvarleg, því Alpadalirnir eru margir þröngir
og djúpir, en gnæfandi fjöllin til beggja hliða
virðast hanga ógnandi yfir býlum og þorp-
um, skepnum og mönnum. Stundum er hægt
l'yrir jarðfræðisrannsóknir að sjá skriðu-
lilaupið fyrir, og er þá öllu fólki, sem býr á
hættusvæðinu, vísað burt, og stundum fyrir-
varalaust þegar þörf krefur. Fyrir tveim eða
þrem árum síðan hafa jarðfræðingar orðið
varir fjalls, sem þegar er komið á hreyfingu.
Það er ófallið ennþá, en hreyfingin vex og þá
um leið hættan af skriðufalli. I fyrra þótti
vfirvöldunum ekki þorandi annað en vísa öll-
um íbúum hættusvæðisins burt, en þeir eru
nær tveim þúsunda og stunda mest iðnað,
aðallega í stóru þorpi, sem liggur á svæðinu.
Jeg hef minst að nokkru á aðalhætturnar,
sem sí og æ vofa yfir höfðum fjallabúanna;
að vísu eru til fleiri hættur eins og t. d.
þrumuveður og eldingar, sem oft valda tjóni,
en það er ekkert frekar í fjöllunum en á lág-
lendinu og ekkert frekar í Sviss en í öðrum
löndum.
Þetta hamsleysi náttúruaflanna gerir
Alpabúan trúaðan og guðrækinn. Á sunnu-
dögum, þegar klukkur dalkirknanna hljóma
og enduróma dal úr dal, þá beygir Alpabúinn
knje sín í djúpri, kyrri lotningu og tilbeiðslu.
Jeg man sjerstaklega eftir því einn sunnu-
dag um heyannatímann í óþurka- og rign-
ingatíð. Það leit rigningarlega út og fólkið
keptist við að koma heyjunum inn undan
rigningunni. En klukkan 11, þegar guðs-
þjónustan byrjaði, lagði hver einasti maður,
karl sem kona, frá sjer verkfærið og gekk
þögull og alvarlegur í kirkju. Að guðsþjón-
ustunni lokinni tók fólkið aftur til starfa án
þess að matast og án þess að hugsa um hvíld-