Lögrétta - 01.07.1933, Blaðsíða 26

147
148
LÖGRJETTA
auðn og órækt. Þetta hefur ágerst svo mikið
upp á síðkastið, að svissneska þingið hefur
nú sett nefnd á laggirnar, sem á að sporna
móti meiri fólksflutningum úr sveitunum.
Svissneskir fjallabændur eiga við ýmsa
aðra erfiðleika að stríða. Jarðeignirnar
standa í alt of háu verði, og vilji efnalitlir
menn kaupa þær, getur ekki hjá því farið,
að þeir komist í miklar skuldir, enda er nú
svo komið, að skuldir Alpabænda eru taldar
að geri Yí hluta af eignum þeirra og er það
nokkuð mikið. Vextir eru líka tiltölulega
háir, samanborið við aðra lánsvexti í Sviss,
svo það er erfiðara miklu fyrir bændur að
fá þar lán en fyrir iðnaðarhölda. Annað sem
erfiðleikum veldur, er einkum það, hve hey-
skapur er lítill inni í hinum hrjóstrugu
dalbotnum; bændurnir verða því að selja
nokkurn hluta fjárstofns síns að haustinu,
en kaupa það af sljettubændum að vorinu og
þá tiltölulega miklu dýrara.
Það er engin gífurleg peningavelta, sem
gengur gegnum hendur Alpabóndans. Mikill
hluti mjólkurafurðanna gengur til heimilis-
ins sjálfs, en það sem selt er, og eins pening-
ar, sem fást fyrir kjöt eða lifandi skepnur,
ganga til vinnufólksins eða í þarfir heimil-
isins á einhvern annan hátt. Jafnvel þeir
bændur, sem eru vel fjáðir, hafa ekki lausa
peninga undir höndum, þeir auka heldur bú-
in sín, menta börnin sín eða nota þá í aðrar
framkvæmdir. Helst eru til peningar í sveit-
um eða dölum, sem liggja að hinum frægu
svissnesku skemtistöðum og hótelum. Hinn
geysimikli ferðamannastraumur veldur því
að kjöt, mjólk og mjólkurafurðir eru þar í
betra verði en annarstaðar.
Skiljanleg afleiðing af þessu er vitaskuld
það, að Svisslendingar í Ölpunum verða að
lifa sem mest á sínu, og kaupa sem minst
af aðfengnum vörum. Að þessu leyti svipar
þeim lítið til íslenskra bænda. Mest ber á
þessu inni í afskektustu dölunum, sem
lengst eiga til j ámbrautarstöðva, enda
hleypa járnbrautargjöldin verðinu mikið
fram. Mjólk, smjör og ostur er undirstöðu-
fæðan og sem langsamlega mest er lifað á.
Brauð er búið til úr heimaræktuðu korni og
það sem borðað er af kjöti, er heldur ekki
aðfengið. Að spinna og vefa úr hör og ull, er
ennþá mjög algengt meðal kvenna. Og þótt
einkennilegt megi virðast, þá eykst þetta
nokkuð í seinni tíð, einkum fyrir ákveðna
milligöngu svissneska bændasambandsins,
sem vinnur ótrauðlega að því, að auka alla
heimavinnu, bæði í sparnaðarskyni til að
þurfa ekki að kaupa þessar vörur annars-
staðar, í gróðaskyni, til að geta selt þær, og
síðast en ekki síst í menningarskyni, til að
auka starfslöngun sveitafólksins og til að
venja það ekki á iðjuleysi og leti. Ennfrem-
ur hefur tekist að auka smekkvísi og list-
ræni hjá alþýðu um leið og það hefur fengist
við listvefnað og útskurð, getur það selt af-
urðimar í sjerstökum búðum niðri í borgun-
um og fengið þar allgóða borgun fyrir. Slík-
ur heimilisiðnaður selst altaf vel í Sviss
vegna þess hve ferðamannastraumurinn er
mikill.
Þar sem heimavinnan og heimilisiðnaður-
inn stendur í mestum blóma, þar hafa einn-
ig haldist þjóðbúningar og ýmsar gamlar
venjur í klæðaburði. En aukin verslun, aukn-
ar samgöngur og aukinn ferðamannastraum-
ur valda því sameiginlega að tískan eykst og
að gömlu búningarnir hverfa smám saman
úr sögunni. Þó er víða spomað öfluglega á
móti öllum nýjungum á þessu sviði og eink-
um er það bændasambandið, sem gerir sitt
ítrasta til að halda við gömlum venjum og
góðri bændamenningu.
En þrátt fyrir ýmsar nýjungar og ný-
breytni, sem færist inn í svissneskt þjóðlíf
með auknu kynni þess við umheiminn, er
Svissum, þrátt fyrir alt, þjóðarmetnaður að
halda við einkennum sínum, siðum og hátt-
um. Það eru fjallabændurnir og selbúamir
sem hafa hjer forystuna, og það eru þeir,
sem altaf hafa haft forystuna á hendi frá
því að þeir stofnuðu svissneska ríkjasam-
bandið í Rútli við Vierwaldstáttersee 1. á-
gúst 1291 og fram til þessa dags. Það eru
þeir sem ótrauðast hafa barist fyrir frelsi
sínu og sjálfstæði gegnum aldirnar og aldrei
þolað okur eða kúgun. Hvað væri Sviss án
þessara kjarnmiklu sona sinna, sem fómuðu
öllu fyrir frelsið? Það væri sennilega ekki til
sem sjálfstætt ríki eða ríkjasamband, held-
ur hlutað niður milli stórveldanna, sem að
því liggja. Og myndu Alpafjöllin ekki að