Lögrétta - 01.07.1933, Blaðsíða 2

99
LÖGRJETTA
100
ars er það einkennilegt um marga þá, sem
um Ameríkumál hafa fjallað á síðari ár-
um, að athygli þeirra hefur beinst öllu
meira að Suður-Ameríku en Norður-Ameríku,
þó að mjög ólíku sje saman að jafna á ýmsan
hátt. Keyserling hefur nýlega skrifað
Siidamerikanische Meditationen, André Sieg-
fried heíur farið til Suður-Ameríku og
skrifað um það bók og í einni af athyglis-
verðustu framtíðarlýsingum nýenskra bók-
menta, er gert ráð fyrir því, að þegar
vestræn vjelamenning Ameríku sje undir lok
liðin, verði það að vissu leyti hin forna
Inka-menning, eða arfur hennar, úr Mið- og
Suður-Ameríku, sem hefji nýtt tímabil á
rústunum.
Ameríka og amerísk menning hefur sjald-
an eða aldrei lifað meiri tímamót en nú og
ekki steðjað að opinberu lífi þar meiri erfið-
leikar en þeir, sem nú er við að stríða.
Bandaríkin græddu meira á stríðinu en nokk-
ur önnur þjóð og hagsæld þótti vera orðin
þar meiri og almennari en nokkursstaðar
annarsstaðar. Nú er þetta alt breytt. Sömu
vandamálin eru nú að sliga Bandaríkin eins
og þau, sem áður höfðu sligað Evrópuþjóð-
irnar og þótt reynt sje með öllu móti að
sigrast á erfiðleikunum með viðreisnar-
starfi stjórnarinnar, þá má segja að ósjeð
sje ennþá um árangur þeirrar starfsemi.
Roosevelt forseti og aðstoðarmenn hans
hafa látið ríkið taka í taumana á ýmsum svið-
um þjóðlífsins til þess að reyna að koma
skipulagi á atvinnumál og fjármál. Sumt af
þessu virðist hafa borið árangur en annað
ekki, eins og gengur, og þótt ánægja manna
út af þessum viðreisnartilraunum hafi í upp-
hafi verið mikil og almenn, virðast skoðan-
imar nú vera famar að skiftast meira en
áður um ágæti þeirra.
Til dæmis um ástandið eða skoðanir
margra á því nú orðið þar vestra, má taka
brjefkafla þann, sem hjer fer á eftir, frá Is-
lendingi, sem verið hefur vestra um aldar-
fjórðung og brotið sjer þar braut til menta
og góðs gengis. Hann segir (um miðjan sept-
ember) : „Atvinnuleysi er alment mjög mikið,
kaupgjald hefur stöðugt farið lækkandi, en
nauðsynjavörur aftur á móti hafa hækkað
mikið. Milli 50 og 60 þúsundir manna eru
upp á náðir borgarinnar komnir með mat,
þar á meðal margir landar og fjöldi fólks hef-
ur tapað eignum sínum og heimilum til auð-
fjelaganna, þó að oft hafi verið næstum því
að fullu borguð. Margir landar tapa víst
þannig góðum eignum, sem þó voru að
mestu borgaðar.
Það er nú mikið gumað af tilraunum
stjórnarinnar að kippa öllu þessu í lag, en
lítill árangur sjest enn, nema ef vera skyldi
verðhækkun á flestu því, sem menn þurfa
sjer til lífsviðurværis. Ástandið hjer er því
yfirleitt og ýkjulaust hörmulegt. Mörg stór
f.i eiög hjer, sem voru stórrík hafa farið á
höfuðið og margir þeir sem voru vel efnum
búnir eru nú orðnir öreigar".
Tornmínjar í perseþolís
I Persepolis hafa nú undanfarið verið
gerðar fornminjarannsóknir, sem leitt hafa
í Jjós einhverjar hinar merkustu fornminj-
ar, sem fundist hafa um langt skeið. Þessar
rannsóknir hafa verið gerðar undir íorustu
prófessor Ernst Herzfeld og hófust vorið
1931 með samþykki persnesku stjómarinn-
ar. Tilgangur rannsóknanna var sá, að því
er prófessor Herzfeld segir, að athuga með
uppgrefti alt það svæði, sem hallir Dariusar,
Xerxes og Artaxerxes standa á, að endur ■
reisa eina höllina, sem sýnishorn húsalistar-
innar, og var valið til þess harem Xerxes,
vegna þess hversu vel það er varðveitt. í
þriðja lagi átti að reyna að varðveita bygg -
ingar þær, sem á svæðinu voru fyrir frek-
ari skemdum.
Byggingarústimar, sem þarna hafa fund-
ist, eru mjög stórfeldar og í þeim einhver
hin fegurstu og stærstu listaverk, sem til
eru úr fornöld Austurlanda. Eitt af stærstu
liúsunum er áheyrnarhöllin (Apadana) og
stendur hún á þriggja metra háu hlaði.
Upp á þennan háa pall liggja stór og mikil
þrep og eru höggmyndir meðfram þeim öll-
um. Upp að sumum hinum húsunum liggja
einnig háar tröppur og myndskreyttar.
Þrepin upp að áheymarhöllinni eru 90 metra
löng og má af því marka hversu stórfeng-
legar fornminjar er hjer um að ræða, enda