Lögrétta - 01.07.1933, Side 15

125
LÖGRJETTA
126
/
^lslenskar bækur,
Hinu mikla riti Páls Eggerts Ólasonar
um 'Jón Sigurðsson er nú lokið. V. og síð-
asta bindið kom út nú í ár. Hið ísl. þjóð-
vinafjelag hefur gefið ritið út.
Hannes Hafstein sagði í kvæði sínu um
Jón Sigurðsson á 100 ára afmæli hans m.
a.: „Lífsstríð hans var landsins saga“. Og
rit P. E. Ól. um Jón Sigurðsson er ekki
aðeins saga hans eins, heldur saga lands
okkar og þjóðar um hans daga. Svo áhrifa-
mikill og svo fjölhæfur var Jón Sigurðsson,
að hans gætir á öllum sviðum þjóðlífsins
það tímabil, sem hann starfaði, og þótt nú
sje liðin meira en hálf öld frá andláti hans,
fer því fjarri, að nokkrum skugga hafi
slegið á nafn hans eða æfistarf. Hann var
þjóðskörungur okkar í frelsisbaráttunni á
síðastliðinni öld, og hefur síðan verið átrún-
aðargoð íslendinga. I rit hans hafa þeir
jafnan vitnað sem óskeikulan dóm um rjett-
arstöðu landsins út á við. Og því fer fjarri,
að rit P. E. Ól. rýri á nokkurn hátt það
rótgróna álit, sem íslenska þjóðin hafði áð-
ur skapað sjer á Jóni Sigurðssyni og æfi-
starfi hans. Það er þvert á móti. Höf. dreg-
ur ýmislegt fram um Jón Sigurðsson, sem
nútíðarmönnum alment er ekki kunnugt
um, og alt fer það í þá átt, að staðfesta
eða auka orðstír hans. Allir þeir, sem við
stjórnmálastörf fást hjer á landi, ættu að
lesa ritið. Þeir hafa gott af því. Og höf. á
þökk skilið fyrir verkið.
Hið íslenska fornritafjelag, sem stofnað
var hjer fyrir nokkrum árum, er nú byrj-
að á útgáfustarfsemi sinni. Fyrsta bókin
frá því kom út í sumar og á hún að vera
II. bindi í safni þess: „Islenzk fornrit“.
Það er Egils saga Skallagrímssonar, sem
út er komin í vandaðri útgáfu og með
löngum og fróðlegum formála eftir Sigurð
Nordal prófessor. Hann aðhyllist þá skoð-
un, sem B. M. ólsen hjelt áður fram, að
Snorri Sturluson sje höfundur sögunnar.
Þar er og íróðlegur kafli um tímatal það,
sem áður hefur verið tileinkað sögunni.
Hlutafjelagið Kveldúlfur hefur gefið allan
kostnað við þessa útgáfu sögunnar, að frá-
dregnum ríkissjóðsstyrknum.
Axel Thorsteinsson hefur gefið út tvö
skáldsögusöfn eftir sjálfan sig. Annað
heitir „I leikslok“ og birtist nú í 2. útgáfu
aukinni. Segir þar frá æfintýrum höfund-
arins á dvalarárum hans erlendis. Hann
íor til Ameríku á stríðsárunum, gekk inn í
her Kanadamanna og fór með honum til
Englands, Frakklands, Belgíu og Þýska-
lands, og gerist það, sem frá er sagt, á
leiðangrinum um þessi lönd. Hjá þeim
þjóðum, sem þátt áttu í heimsstyrjöldinni,
hefur komið fram fjöldi skáldsagna, sem
lýsa æfintýrum ófriðarins. Hjá okkur er
þetta eina bókin af því tægi (því Heims-
styrjöldin eftir Þ. G. er annars eðlis). En
sýnilegt er að hjer sem víðar hefur þetta
frásagnarefni þótt aðlaðandi, þar sem sög-
ur A. Th., sem fyrst komu út í bók 1928,
eru nú uppseldar, og höfðu þó áður allar
komið út í blöðum eða tímaritum. Bókinni
iylgja fræðandi skýringar á ýmsu, sem fyr-
ir kemur í sögunum, og eftirmáli, sem ger-
ir grein fyrir, hvernig þær sjeu til orðnar.
Hitt safnið heitir „Heim er haustar og
nokkrar smásögur aðrar“. Fyrsta og lengsta
sagan gerist í Ameríku. Um allar sögur A.
Th. má segja það, að þær eru vel sagðar og
blátt áfram, ýkjulausar, og hvorki sótst
eítir íburði efnis nje í máli og stíl. Höf.
segir, að í sínum augum sje „hið einfald-
asta fegurst“. Sögur hans hafa án efa náð
vinsældum hjá almenningi, og eiga það líka
skilið.
Axel Thorsteinsson hefur töluvert feng-
ist við útgáfustarfsemi eftir að hann kom
heim hingað. Ilann hefur gefið út mörg rit
föður síns, Steingríms skálds Thorsteins-
sonar, svo sem safn af ljóðaþýðingum hans,
ágæta bók, og ýmislegt fleira. Einnig hefur
hann gefið út tímaritið „Rökkur“, og byrj-
aði útgáfu þess 1922, meðan hann var vest-
an hafs. í því er ýmislegur fróðleikur, út-
lendur og innlendur, og þar er að koma út
þýðing á hinni heimskunnu sögu: „Greifinn
af Monte-Christo“, eftir A. Dumas.