Eimreiðin - 01.05.1917, Blaðsíða 10

70
tryltu hamfarir hætta, verða því þyngri, sem fjárhagsþrotin bætast
við. Alt til þessa hefir hér á Englandi lítið borið á þröng í búi,
og yrði friður saminn nú í haust (1915), gæti hugsast, að vér
slyppum vandræðalítið í efnalegu tilliti. En dragist að friður
náist, þangað til ný og stærrri ríkislán bætast við, megum vér
kvíða miklu harðæri. Peir, sem þá hafa fjármagn, munu verða
viðbúnir að heimta hærri og hærri leigur; að líkindum verða menn
neyddir til að taka stórlán í Ameríku, og leigurnar af því fé
verða síðan skattur, sem Evrópa verður að greiða Ameríku eins
og bætur fyrir flas og fávizku stríðsins. Hin ógurlega framleiðsla
hergagnanna mun annaðhvort hætta skyndilega fyrir ofbeldisum-
rót á vinnumarkaðinum, ellegar henni verður haldið áfram, af því
alt er leigulögum háð og bundið, og verður það aftur herhvöt
og tilefni nýrra styrjalda, með því slíkt eykur grunsemi og ótta
annarra þjóða. Erfitt verður og að sjá þeim fyrir stöðu, sem
heim koma úr styrjöldinni, einkanlega þar sem konur hafa tekið
að sér karlmannastörfin fyrir lægri laun, svo og vegna þess, að
ekkjum og einstæðum konum hefur stórum fjölgað fyrir mann-
fallið, en fyrir þeim þarf einnig að sjá. Svo er það enn, að- menn,
sem heim koma lífs úr stríðinu, munu þykjast illna haldnir, að
búa við verkamanna kost eftir veitingarnar, sem menn hafa og
hljóta að hafa í skotgröfunum; að slíkir menn skoði sig sem
þjóðarhetjur, mun og vorkunn þykja. Alt slíkt gerir torvelt, að
koma liðsmönnunum svo fyrir, að þeir aftur uni við sín gömlu
lágu kjör. En stjórnin hinsvegar, sem stríðið hefur kent að beita
gerræðisvaldi á ýmsan hátt, hefur nógu herliði á að skipa, en
hinir engar varnir eða forystu á móti, hún mun reynast drjúgum
harðdrægari viðureignar, en hún áður var í viðskiftum við verkföll
og »skrúfur«. Mætti þetta hæglega leiða til háskasamlegra upp-
þota, þó án þeirrar dáðar og forsjá, er valdi þeirri bylting, sem
að haldi kæmi.
í þessum kröggum munu rýrar framlögur fást til uppfræðslu
eða styrktar listum og vísindum. Til þess að auðið verði að
halda við heljarmiklum herbúnaði, munu ráðandi stéttirnar reyna
að minka útgjöldin til allra þeirra hluta, er þær álíta minst áríð-
andi, og meðal þeirra verður óefað uppfræðslan talin. Markmið
þeirra verður, að framleiða öreigalýð, vankunnandi í öllu öðru, en
að kunna skot og vígfimi, lýð, sem verður auðtaminn fyrir heimsku
sakir, en hættulegur sakir blindrar hlýðni og leikni við heræfingar.