Tölvumál - 01.07.2002, Síða 16

Þekkingarskýrsla
Hvað er þekkingarskýrsla?
Eggert Claessen
Þeir sem starfa í upp-
lýsingatækniiðnaði
þekkja að verðmæti i
fyrirtækjum þeirra eru
vanmetin
I raun eru slíkar þekk-
ingarskýrslur ómetan-
legt hjálpartæki fjár-
festa til þess að meta
fjárfestingarkosti á
sambærilegan hátt
Það er ekki langt síð-
an fyrirtæki fóru að
reyna að skrá þessi
óáþreifanlegu verð-
mæti og koma þess-
um upplýsingum i
skýrsluform
Þeir sem starfa í upplýsingatækniiðn-
aði þekkja vel þá staðreynd að verð-
mæti í fyrirtækjum þeirra eru van-
metin eða jafnvel hvergi skráð vegna þess
að við mat á þeim verðmætum sem fyrir-
tæki búa yfir hefur verið byggt á þeirri
skráningu sem hefðbundið bókhald býður
upp á. Þessi skráning dugar skammt þegar
óáþreifanlegar eignir eiga í hlut. Þessar
óáþreifanlegu eignir hafa oft verið nefndar
samheitinu þekkingarauður og er þýðing á
enska hugtakinu „intellectual capital".
Þegar útskýra á mikinn mismun á mark-
aðsverði og bókfærðu verði fyrirtækja er
horft til þessara verðmæta. Þetta hefur
komið berlega í ljós við mat á svonefndum
þekkingarfyrirtækjum eða fyrirtækjum
sem hafa það að aðal starfsemi sinni að
framleiða óáþreifanleg verðmæti s.s. hug-
búnaðarfyrirtæki, fjarskiptafyrirtæki ofl.
Það er rétt að fara nokkrum orðum um
hver þessi þekkingarverðmæti eru. Fyrst
eru það þau verðmæti sem mest eru í svið-
ljósinu. Þetta er mannauðurinn sem er
sá hluti þekkingarverðmætanna sem býr í
starfmönnunum sjálfum og yfirgefur fyrir-
tækið við starfslok á degi hverjum. Þá er
það markaðsauðurinn sem felst í við-
skiptavild sem er mæld í fjölda viðskipta-
vina, samninga, vörumerkja auk annarra
atriða sem tryggja fyrirtækinu markaðsað-
gang með afurðir sínar í framtíðinni. Síð-
ast en ekki síst er það skipulagsauðurinn
sem er sá hluti þekkingarverðmæta sem
fyrirtækinu hefur tekist að fanga í innra
skipulagi, ferlum og upplýsingakerfum
fyrirtækisins. Sú þekking sem er áfram til
staðar eftir lokun, sem tryggir verklag og
gæði og mætir nýjum starfsmanni í byrjun
dags.
Það er ekki langt síðan fyrirtæki fóru að
reyna að skrá þessi óáþreifanlegu verð-
mæti og koma þessurn upplýsingum í
skýrsluform líkt og gert er við fjárhags-
upplýsingar. A ensku er þetta nefnt „in-
tellectual capital reporting“, á dönsku
„videnregnskab“ og á íslensku þekkingar-
skýrsla eða þekkingarreikningsskil. Þjóð-
ir heims eru mislangt komnar í þessari
skráningu en vert er að nefna frumkvæði
Dana á þessu sviði. Á ráðstefnu sem hald-
in var á vegum stjómvalda í Óðinsvéum
nýverið kynnti ég mér þróunina þar í landi
og kemur í ljós að þau fyrirtæki sem útbúa
þekkingarskýrslu skipta nú hundruðum.
Þykir það góður árangur í ljósi þess að
stjórnvöld lögðu af stað með hóp 17 fyrir-
tækja á árinu 2000 til þess að koma verk-
efninu af stað.
Hagsmunaaðilar
Margir aðilar hafa beinna hagsmuna að
gæta varðandi gerð þekkingarskýrslna.
Með þekkingarskýrslunni hafa t.d. fjár-
festar tækifæri til að nota raunverulega
mælikvarða á áður huglæga þætti sem
væntingar um gengi fyrirtækja byggir á.
Þetta er mikilvægt þegar val er á mörgum
fjárfestingarkostum. Þetta getur einnig
hjálpað við fjármögnun nýjunga, eða lít-
illa fyrirtækja með litla reynslu en gott
þekkingarefni, þannig að það skipti máli í
að gera fjárfestinguna vænlegri. í raun eru
slíkar þekkingarskýrslur ómetanlegt hjálp-
artæki fjárfesta til þess að meta fjárfest-
ingarkosti á sambærilegan hátt. Þekking-
arskýrslan gefur viðskiptavinum/birgjum
fyrirtækis tækifæri á að meta og skoða
þekkingarlega getu fyrirtækisins. Þannig
er hægt að velja samstarfsaðila sem er
ekki aðeins fjárhagslega traustur heldur
hefur einnig yfir að ráða því þekkingar-
stigi sem er honum nauðsynlegt til þess að
geta framkvæmt tiltekin verkefni. Þetta á
sérstaklega við á sviði upplýsingatækni.
Fyrir starfsmenn fyrirtækisins getur þekk-
ingarskýrslan auðveldað núverandi og
verðandi starfsmönnum að meta stöðu
sína og þannig haft áhrif á frumkvæði og
framþróun fyrirtækisins. Síðan er það fyr-
irtækið sjálft sem með auknum skilningi á
þekkingarlegri getu sinni bætir ímynd
sína, ekki aðeins gagnvart sjálfu sér heldur
einnig umhverfi sínu og nær að sýna verð-
mæti sem áður voru dulin en hafa jafnvel
úrslitaáhrif á arðsemi og tilvist fyrirtækis-
ins.
I könnun sem Norræni Iðnþróunarsjóð-
16
Tolvumál