Tölvumál - 01.07.2002, Blaðsíða 19

Þekkingarsetur
Skiptir stærðin máli?
Björn Gunnlaugsson
Hingað til hefur þessi
umræða mest tengst
fermetrum og
deiliskipulagi á fyrir-
huguðum byggingar-
svæðum
Þessari spurningu er stundum varpað
fram í viðkvæmu samhengi og ef-
laust ekki allir sammála um svarið.
Sé spumingin yfirfærð á umræðuna um ís-
lenskar þekkingarmiðstöðvar, sem hafa
verið nokkuð í brennidepli síðastliðið ár
og spurt hver stærð slíkra miðstöðva skuli
vera, er svarið eflaust jafn umdeilt. Þetta
er ekki vegna viðkvæmni málsins, heldur
vegna þess að ekki hefur verið skilgreint
nægilega vel hvað skuli mælt. Hingað til
hefur þessi umræða mest tengst fermetr-
um og deiliskipulagi á fyrirhuguðum
byggingarsvæðum, en það skal fullyrt hér
að slíkir mælikvarðar snerta ekki á þáttum
sem eru afgerandi um þörfina fyrir þekk-
ingarmiðstöðvar á Islandi, né um framtíð
íslensks þekkingariðnaðar.
í slíkri umræðu þarf að leggja mat á
stöðu þátta sem treyst geta samkeppnis-
hæfni þessa iðnaðar hérlendis. Náist breitt
samstarf milli ólíkra aðila í íslensku sam-
félagi til eflingar þessara og annara mikil-
vægra þátta er ómögulegt að sjá hver
vöxtur og stærð íslensks þekkingariðnaðar
getur orðið í náinni framtíð. Hér á eftir er
leitast við að fjalla um nokkra þessara
þátta sem haft geta áhrif:
1. Samhljómur um eflingu íslenskrar
þekkingar
Lykilaðilar í íslensku samfélagi; opinberir
aðilar, íslensk fyrirtæki, stofnanir og ein-
staklingar þurfa að koma saman með opn-
um huga til að ræða aðgerðir til uppbygg-
ingar íslenskrar þekkingar og þekkingar-
tengdrar starfsemi. Meðal þess sem aðilar
þurfa að vera sammála um er tiltrú á eftir-
farandi:
• Að íslensk þekking sé sérstök og verð-
mœt útflutningsvara. Þessi fullyrðing
hljómar kunnuglega og lítum við gjam-
an svo á hana sem alþekkta staðreynd.
Ekki þarf að fara langt út fyrir land-
steinana til að sannfærast um að betur
megi ef duga skal á þessu sviði og niá
nefna sem dæmi að afar sjaldgæft er að
sjá nafn Islands nefnt í Norrænum sam-
anburði um árangur þekkingarfyrirtækja
þegar slík mál eru til umfjöllunar á við-
skiptatengdum ráðstefnum í Skandi-
navíu.
• Að virkjun þekkingar krefjist skilvirkrar
tengingar við áhœttufjármagn. Rann-
sóknir og nýsköpunarstarf er ekki
einkamál skóla eða stofnanna, heldur
þarf að tryggja opið aðgengi fjárfesta að
mannauði, rannsóknum, hugmyndum
og nýjungum innan þessara uppsprettna
þekkingar. Mikilvægt er að áherslur og
hagsmunir einkaaðila og opinberra að-
ila sé samræmt á þessu sviði.
• Að virkjun þekkingar afmarkast ekki af
landfrœðilegum hindrunum (né lóða-
mörkum). Nægur krítískur massi mun
ekki skapast með tilurð einangraðra fyr-
irtækja og stofnanna, eða með því að
byggja einangraðar þekkingarmiðstöðv-
ar, heldur þurfa aðilar að geta unnið
saman yfir lóðamörk eða formleg
eignatengsl. Takist slík tenging má
margfalda styrk hverrar einingar og
auka þannig möguleika til árangurs og
opna ný tækifæri.
• Að vegna smæðarinnar þarf að leita
óhefðbundinna leiða til að skapa
krítískan ogfjölbreyttan massa þekking-
ar. Með samtengingu hinna mörgu
smáu eininga náist nægilegur massi
þekkingar til að vekja áhuga erlendra
fyrirtækja til nýtingar íslenskrar þekk-
ingar. Slík samtenging þarf ekki að
verða með formlegum eða samkeppnis-
hamlandi aðgerðum, heldur geta aðilar
sameinast um boðskap og áherslur sem
gagnast geta öllum þeim sem leita eftir
erlendum fjárfestum og samstarfsaðil-
um.
2. Virkt samstarf um styrkingu kjarna-
eininga
Þær einingar sem mynda þetta samspil má
setja í fjóra flokka:
• Vísindastofnanir og skólar. Stöðugt má
bæta viðskiptalega hagnýtingu þeitTar
þekkingar sem þar býr. Meðal þess sem
huga þarf að er meðferð einkaleyfa,
enda höfum við Islendingar ekki staðið
Tölvumál
19