Bókasafnið - 01.12.1983, Blaðsíða 5

Skipst á skoðunum
Gm bókaútgáfu og
bókasöfn
Talsmenn Félags íslenskra bóka-
útgefenda segja að dregið hafi úr
bóksölu á undanförnum árum,
einkum 3 síðustu ár, og telja þeir að
sá samdráttur sé á bilinu 30—40%.
Þetta hefur gerst þrátt fyrir að bóka-
útgáfa hefur aukist umtalsvert. í
töluyfirliti um íslenska bókaútgáfu í
íslenskri bókaskrá sést, að á tíma-
bilinu 1974—1982 hefur fjöldi titla
vaxið úr 640 í 1200. Að vísu fela
þessar tölur í sér titla rita sem útgef-
in eru af ýmsum félögum og stofn-
unum, en sú útgáfa hefur vaxið
meira en hin hefðbundna bókaút-
gáfa. Frumútgáfum íslenskra bók-
menntaverka hefur fjölgað á tíma-
bilinu, og er við þær miðað í eftir-
farandi dæmum. Um er að ræða lág-
markstölur, sem fengnar eru með
því að draga heildarfjölda þýðinga í
efnisflokki frá heildarfjölda af frum-
Ritstjórn Bókasafnsins hefur markað þá stefnu að stofna til umrœðu í
blaðinu um efni, sem gceti vakið áhuga almennings á málefnum bóka-
safna.
I síðasta tölublaði Bókasafnsins birtust greinarer til urðu vegna svars
Jóhannesar Helga (JH) við spurningu um viðhorf hans til almennings-
bókasafna og bókavarða í tölublaðinu þará undan (6. árg., 2. tbl., 1982).
Nú er œtlunin að halda áfram umrceðu um eitt atriði í ádrepu JH, þ.e.
um samspil bókaútgáfu og bókasafna. JH telur að haldi umsvif bóka-
safnanna áfram að aukast, án þess að umtalsverð greiðsla til rithöfunda
komi til, mttni söfnin ganga að bókaútgáfu ílandinu dauðri, en hún hafi
skroppið svo saman að nálgist hœttumörk. Eiríkur Hreinn Finnbogason
(EHF) gerði athugasemd við þessa fullyrðingu í grein í síðasta blaði
(„Hverjirþjóna hverjum?" s. 12). EHF telur að flestir bókaútgefendur líti
svo á, að bókasöfn örvi áltuga á bókum og bók/estri og komi að því leyti
bókaútgáfu til góða. Reyndar telji margir að bókasöfnin dragi úr sölu
ákveðinna tegunda bóka svo sem barnabóka, en góð áhrif safnanna á
börn leiddu vœntanlega til þess að fullorðin verði þau góðir lesendur og
kaupendur bóka. Þá segir EHF að sumir telji að söfnin dragi úr sölu
þýddra bókmenntaverka. En hann segist aldrei hafa heyrt bókaútgef-
anda halda því fram, að vœnleg lausn á því sé að draga úr starfsemi
safnanna.
útgáfum í sama flokki. 1974 voru
gefnar út 33 Ijóðabækur, 1982 voru
þær 60, en 1975 — 1981 á bilinu
39 — 52. Skáldsögur og smásögur
voru 16 talsins árið 1974, 45 árið
1982, en 1975 — 1981 voru þær á bil-
inu 10—35. Gera má ráð fyrir að
fast að helmingur ljóðabókanna
hafi verið gefinn út á kostnað höf-
undanna sjálfra, en skáldsögur og
smásögur í fáum tilvikum. Þá hafa
tækniframfarir í prentverki, sérstak-
lega í litprentun, leitt til meiri fjöl-
breytni í bókaútgáfu. Nú eru gefnar
út á viðráðanlegu verði margar lit-
prentaðar bækur um margvísleg
efni. En hver er þá ástæðan til þess
að bóksala hefur dregist saman á
sama tíma og bókaútgáfa hefur auk-
ist? Á íslandi kaupa menn gjarnan
bækur til gjafa, og því er þókaút-
gáfan mest í 2 mánuði fyrir jól. Svo
virðist sem bækur skipi lægri sess í
hugum fólks en áður, en þó má vera
að hátt verð á þeim sé þrándur í
götu. Getur verið að útlán bóka-
safna leiði til þess að lánþegar safn-
anna kaupi ekki bækur? Eða örva
þau kynni sem menn hafa af bókum
í söfnum þá til að koma sér upp
bókasafni heima hjá sér og kaupa
bækur til gjafa? Ovíst er hvaða áhrif
bókasöfn hafa á bókaútgáfu á ís-
landi. Kannanir erlendis hafa Ieitt í
ljós að kaup bókasafna geta tryggt
útgáfu einstakra bóka og að notend-
ur bókasafna kaupa fleiri bækur en
aðrireinstaklingar.
Hvað hafa þeir sem bera hita og
þunga dagsins til málanna að
leggja? Tveir bókaútgefendur, hvor
af sinni kynslóð, voru fengnir til að
segja frá störfum sínum við bókaút-
gáfu. VG
BÓKASAFNIÐ
5