Bókasafnið - 01.04.1995, Síða 39

Mynd 3. Bókasöfn sem oftast voru nefnd í könnun um millisafnalán innanlands
Tekið skyldi mið af marsmánuði 1994 við útfyllingu þessarra
liða spurningarinnar. Mörg safnanna svöruðu ekki þessari
spurningu eða misskildu hana. Eru því niðurstöðurnar úr
þeim ónothæfar. Þá var spurt um beiðnir um millisafnaián
sem bókasöfnin senda tii annarra safna innanlands. Þær voru
5.675. Rannsóknabókasöfnin sendu 5.420 beiðnir, en fram-
haidsskólasöfnin 255, tæplega 5%. Framhaldsskólasöfnin eru
fremur lánþegar en Iánveitendur. Það er eðlilegt þar sem þau
þurfa oft að útvega notendum fræðilegt efni úr ritum sem
ekki er ástæða fyrir þau að kaupa. Af 5.675 tókst að uppfylla
5.450 beiðnir um millisafnalán, um 96%. Reynt var að fá
upplýsingar um hversu fljótt bókasöfnin fengu beiðnir sínar
uppfylltar, en hér fór á sömu leið og þegar spurt var um
hversu lengi söfn væru að uppfylla millisafnalánabeiðnir.
Spurningin var í mörgum tilvikum misskilin og svörin því
ónothæf.
Aðferðir sem notaðar eru til þess að senda beiðnir um
millisafnalán innanlands eru í langflestum tilvikum, sími,
póstur og bréfasími. Lítið er um að notaður sé tölvupóstur
eða boðsendingar. I desembermánuði 1994 tók Bókhlaðan
upp þá þjónustu að bjóða notendum sínum að fylla út beiðn-
ir um millisafnalán í Gegni og fróðlegt verður að sjá hvernig
notendur taka þeirri nýjung.
Misræmi á innkomnum og útsendum
beiðnum um millisafnalán
Hópurinn rak sig á að nokkuð er á reiki hvernig talningu
beiðna um millisafnalán og afgreiðslu þeirra er háttað. Það
kom fram í óeðlilegum mun á fjölda útsendra og innkom-
inna millisafnalánabeiðna. Leita varð eftir skýringum og leið-
réttingum hjá nokkrum söfnum til þess fá þessar tölur til þess
að stemma. Fyrir næstu könnun á millisafnalánum þarf að
semja ákveðnar leiðbeiningar um hvernig telja skuli beiðnir
um millisafnalán.
Helstu viðskiptasöfn
Háskólabókasafn hefur verið miðstöð millisafnalána hér á
landi og hefur yfirburðastöðu í millisafnalánunum. Það er
langoftast nefnt sem það safn sem flestar beiðnir um milli-
safnalán koma til og frá. Næst koma Hafrannsóknastofnun
og bókasafn Landsspítalans.
Millisafhalán til ogfrá útlöndum
Spurningar um millisafnalán til og frá útlöndum voru þær
sömu og um millisafnalán innanlands. Einungis var önnur
tímaviðmiðun þegar spurt var um afgreiðslutíma millisafna-
lána. I töflu 5 sést munurinn á hve mikið efni er fengið að
láni frá bókasöfnum erlendis og hversu mikið er lánað til
safna í útlöndum.
Islensk bókasöfn fengu 1.358 beiðnir um millisafnalán frá
útlöndum, þar af komu einungis 6 til framhaldsskólasafnanna.
I 136 tilvikum var beðið um frumrit en annars var beðið um
afrit. Alls tókst að uppfylla 1.214 beiðnir, 89%. íslensk rann-
sóknabókasöfn sendu frá sér 11.626 beiðnir um millisafnalán
til erlendra bókasafna. Framhaldsskólasöfnin sendu engar
beiðnir til útlanda. Beðið var um 1.641 frumrit, en annars um
afrit. Af þessum 11.626 millisafnalánabeiðnum voru 11.375
beiðnir uppfylltar, 98%. Spurt var hvernig beiðnir um milli-
safnalán eru sendar. Flestar eru sendar með pósti, en einnig
margar í bréfasíma. Beinlínusamband, tölvupóstur og Ariel
voru einnig nefnd. Ariel er kerfi til að senda ljósrit milli not-
enda á Interneti. Tæknin byggist á tölvu, skanna og prentara
en auk þess þarf að hafa sérstakt sendingar/móttökunúmer,
svokallað IP-númer. Ariel sameinar kosti símbréfs hvað hraða
varðar og gæði ljósrita, en þeir sem senda efni milli sín á þenn-
an hátt verði báðir að hafa þennan sérstaka búnað. Sími virð-
Tafla 5. Fjöldi beiðna um millisafnalán til og frá
údöndum og afgreiðsla þeirra Rannsókna- bókasöfn (42) Framhalds- skólasöfn (12) Samtals (54)
Mótteknar beiðnir 1.352 6 1.358
Beiðnir urn frumrit 136 - 136
Beiðnir um afrit 1.052 6 1.058
Uppfylltar beiðnir 1.213 1 1.214
Utsendar beiðnir 11.626 — 11.626
Beiðnir um frumgögn 1.641 - 1.641
Beiðnir um afrit 8.361 - 8.361
Uppfylltar beiðnir 11.375 11.375
Tafla 6. Notkun tækja við sendingu beiðna um
millisafnalán til og frá útlöndum
Rannsókna- Framhalds-
bókasöfn skólasöfn Samtals
(42) (12) (54)
Póstsendingar 31 - 31
Bréfasími 25 - 25
Tölvur 9 - 9
Tölvupóstur 3 - 3
Bókasafnið 19. árg. 1995 39