Bókasafnið - 01.04.1995, Blaðsíða 82

um þar sem að minnsta kosti helmingur vinnunnar ef ekki
meir er sjálfboðavinna.
I fjórða hópnum, þ.e.a.s. þeim sem engar upplýsingar
fengust um, eru væntanlega aðilar sem ekki reka bókasafn,
einnig eru þar bókasöfn sem ekki svöruðu.
Tafla 1: Fjöldi stöðugilda og starfsmanna í þeim bóka-
söfnum, sem tóku þátt í könnuninni, skipt niður efitir
starfshópum. Tölur frá öllum bókasafnategundum.
Fjöldi Fjöldi stöðu- Fjöldi Fjöldi starfs
Menntun starfshópa stöðugiida gilda í % starfsmanna manna í %
Bókasafns- og upplýsingafræði 110.3 39.3 140 25.5
Annað háskólapróf 31.7 11.3 67 12.2
Háskólanámi ólokið 11.7 4.2 19 3.5
Bókavarðanám
Bókafulltrúa/Bréfaskólans 20.5 7.3 35 6.4
Próf frá Kennaraskóla lslands* 20.5 7.3 58 10.6
Ófaglærðir 85.8 30.6 190 34.6
Sjálfboðaliðar 40 7.3
Samtals: 280.5 100 549 100
Fjöldi bókasafna alls: 246
*Fólk með próf frá Kennaraháskóla íslands tcist með þeim sem hafa annað
háskólapróf en í bókasafns- og upplýsingafræði.
Tafla 2: Heildarfjöldi stöðugilda og starfsmanna í öllum
bókasöfnum sem upplýsingar fengust um. Tölur frá
öllum bókasafnategundum.
Fjöldi Fjöldi stöðu- Fjöldi ^jöldi starfs-
Menntun starfshópa stöðugilda gilda í % starfsmanna manna í %
Bókasafns- og upplýsingafræði 113.2 33.8 145 19.1
Annað háskólapróf 39.9 11.9 93 12.3
Háskólanámi ólokið 12 3.6 20 2.6
Bókavarðanám
Bókafuiltrúa/Bréfaskólans 20.5 6.1 37 4.9
Próf frá Kennaraskóla íslands* 37.3 11.1 106 14
Ófaglærðir 112.1 33.5 263 34.7
Sjálfboðaliðar 95 12.5
Samtals: 335 100 759 100
Fjöldi bókasafna alls: 369
*Fólk með próf frá Kcnnaraháskóla íslands telst með þcim sem hafa annað
háskólapróf en í bókasafns- og upplýsingafræði.
Dreifing starfshópa eftir safhategundum og
þéttleika byggðar
Niðurstöður sýna að allir starfshópar, að undanskildum
sjálfboðaliðum, eru fjölmennastir á höfuðborgarsvæðinu og
í kaupstöðum með yfxr 1000 íbúa. Sjálfboðaliðar eru hins
vegar fjölmennastir í sveitum. Sjálfboðaliðar á höfuðborgar-
svæðinu vinna langflestir á sjúklingabókasöfnum sjúkrahús-
anna á vegum Rauða krossins.
Á grunnskólasöfnum eru bókasafnsfræðingar álíka margir
og fólk með annað háskólapróf en bókasafns- og upplýsinga-
fræði. Þeir eru hins vegar færri en fólk með próf frá Kenn-
araskóla Islands.
Athygli vekur að starfsfólk með bókavarðanám Bókafull-
trúa ríkisins og bréfaskólans er fjölmennast á höfuðborgar-
svæðinu og í kaupstöðum með yfir 1000 íbúa, þar sem það
vinnur iðulega undir stjórn bókasafnsfræðinga. En bóka-
varðanámið var upphaflega sett á fót til þess að gefa bóka-
vörðum í almenningsbókasöfnum sem litla eða enga sér-
menntun höfðu í bókasafns- og upplýsingafræðum kost á að
afla sér almennrar og hagnýtrar undirstöðumenntunar (Þóra
Óskarsdóttir 1986). Sérstaklega ætlað forstöðumönnum al-
menningsbókasafna úti á landi sem ekki áttu þess kost að
sækja nám út fyrir sína heimabyggð.
Aldur
Upplýsingar fengust um aldur 659 starfsmanna. Þeim er
skipað í aldursflokka miðað við 10 ára tímabil. Tæplega 60%
starfsmanna er yfir fertugu. Starfsfólk almenningsbókasafna
er tiltölulega elst, en starfsfólk grunnskólasafna tiltölulega
yngst, að frátöldu starfsfólki framhaldsskólasafna sem að
hluta til eru nemendur skólanna.
Súlurit 1: Dreifing starfsmanna á aldursflokka. Starfs-
menn undir 20 ára aldri eru nemendur framhaldsskóla
sem vinna á bókasafni skólans með námi.
Kyn
Upplýsingar fengust um kyn 688 starfsmanna. Þar af eru
531 kona sem er rúm 77% starfsmanna og 157 karlar sem
eru tæp 23% starfsmanna.
Aðilar sem ekki ráku bókasaftn þegar könnunin var
gerð
Alls fengust upplýsingar um 99 aðila sem ekki ráku bóka-
safn, á þeim tíma sem könnunin var gerð, enda þótt ætla
hefði mátt að svo væri vegna ákvæða í lögum og/eða reglu-
gerðum eða vegna augljósrar þarfar á góðri bókasafns- og
upplýsingaþjónustu.
70 þessara aðila tóku þátt í könnuninni og upplýsingar
um hina 29 fengust annars staðar frá.
Mannaflaþörf þeirra sem hugðust setja á fót skipulagða
bókasafnsþjónustu innan 5 ára og tilgreindu áætlaðan starfs-
mannafjölda er tekin með í útreikningum í líkani Moore's.
Áætluð skipan bókasafns- og upplýsingaþjónustu þessara
aðila næstu 5 ár eftir könnunartíma var sem hér segir:
9 aðilar hyggjast setja upp skipulagt bókasafn innan 5 ára
frá könnunartíma
5 hafa skipulagt bókasafn án starfsmanns á þeim tíma sem
könnunin er gerð
7 aðilar nota annað bókasafn
1 aðili er að skipuleggja bókasafn á þeim tíma sem könn-
unin er gerð
1 er aðili að samsteypusafni
1 bókasafn er ekki í notkun á könnunartíma
37 aðilar vita ekki hvort rekstur bókasafns verður hafinn
innan 5 ára frá könnunartíma
38 aðilar ætla ekki að hefja rekstur bókasafns innan 5 ára
frá könnunartíma
Á könnunartíma nutu rúm 14% þessara aðila einhvers
konar bókasafnsþjónustu og 9 hugðust hefja bókasafnsþjón-
ustu innan 5 ára frá könnunartíma. Ef sú áætlun nær fram
að ganga munu rúm 23% þeirra hafa bókasafns- og upplýs-
ingaþjónustu innan 5 ára frá könnunartíma.
Á hinn bóginn hugðust tæp 76% ekki hefja bókasafns-
82 Bókasafhið 19. árg. 1995