Bókasafnið - 01.04.1995, Síða 88

nýtingu nýrrar tækni til hraðrar upplýsingamiðlunar munu
aðstæður til að hafa aðgang að upplýsingum batna fýrir lands-
menn alla, en þó sérstaklega fyrir fólk úti á landi.
Auðveldur og markviss aðgangur að upplýsingasöfnum
innanlands og utan verður ekki til af sjálfu sér. Marka þarf
opinbera stefnu um hvernig bókasafns- og upplýsingamálum
skuli háttað á landsvísu. I því sambandi er þörf á að setja ný
lög, sem næðu til aðgangs og varðveislu gagna innanlands og
er þá bæði átt við gögn sem eru útgefin og jafnframt söguleg
gögn sem geymd eru á skjalasöfnum.
Meðal annars er þörf á að setja ný lög um skylduskil til
safna. Núgildandi Lög um skylduskil nr. 43/1977 eru orðin
úrelt, þar sem þau ná aðeins yfir það efni sem gefið er út á
prenti ásamt efni sem því fylgir og hljómplötur og annars
konar tón- og talupptökur (2. gr.), en ekki til gagna sem gef-
in eru út á öðrum miðlum.
Eftir því sem mikilvægi upplýsingamála vex verður æ mik-
ilvægara að stofna sérstaka skrifstofu og í framtíðinni sérstakt
ráðuneyti upplýsingamála innan Stjónarráðs Islands til þess
að fjalla um þessi mál. Auk þess að marka stefnu um og
skipuleggja aðgang að hvers konar upplýsingum yrði það
meðal verkefna upplýsingamálaskrifstofunnar að marka
stefnu um hvaða upplýsingar á að varðveita til nota í framtíð-
inni og í hvaða formi af því sem er á bóka-, lista- og minja-
söfnum í opinberri eigu og af því sem til verður vegna starf-
semi opinberra aðila og geymt er á skjalasöfnum sem söguleg-
ar heimildir fyrir framtíðina. í stuttu máli sagt yrðu verkefn-
in m.a. þau að byggja upp margs konar innlend gagnasöfn í
margs konar formi, varðveita það sem varðveita á til framtíð-
ar og skipuleggja aðgang að þessum íslensku gagnasöfnum
jafnt sem erlendum gagnasöfnum.
I upplýsingastefnunni þarf m.a. að koma fram að hvers
konar upplýsingagögnum, innlendum sem erlendum, á að
veita greiðan og auðveldan aðgang, með hvaða hætti á að nýta
nýjustu tækni til upplýsingamiðlunar í því skyni, hvaða aðil-
ar (innlendir jafnt sem erlendir, þegar um íslenskt efni er að
ræða) eiga að njóta þjónustunnar og hvernig henni verður
háttað.
Upplýsingaþjónustu sem þessa þarf að kynna rækilega og
kenna að nota, þannig að þeim aðilum sem hún er ætluð sé
ljóst að hvaða upplýsingum þeir hafa aðgang, með hvaða
hætti þeir geti nálgast upplýsingarnar og hvað þær muni
kosta á hverjum tíma.
Mikið fé kostar að skipuleggja, koma á og halda uppi slíkri
upplýsingaþjónustu sem næði til fólks um allt land jafnt sem
erlendra aðila. Til þess þarf að virkja þann mannafla sem hef-
ur menntun og þjálfun til slíkra starfa og nýta þann kost upp-
lýsingarita og upplýsingagagna, í hvaða formi sem er innan-
lands og utan. Auk þess þarf að auðvelda aðgang landsmanna
að margs konar sérfræðiþjónustu.
HEIMILDIR:
Ársskýrsla bókafulltrúa ríkisins : yfirlit um starfsemi og fiármúl almennings-
bókasafiia 1986. 1989. Reykjavík : Menntamálaráðuneytið, bókafulltrúi
ríkisins.
Ársskýrsla skólasafna ígrunnskólum 1987—1988. 1989. Reykjavík : Mennta-
málaráðuneytið, bókafulltrúi ríkisins.
Ársskýrsla skólasafnamióstöóvar 1988 og skólasafna skólaárið 1987—1988.
1989. Reykjavík : Skólaskrifstofa Reykjavíkur, Skólasafnamiðstöð.
Ársskýrslur almenningsbókasafita 1987—1991. 1993. Reykjavík : Menntamála-
ráðuneytið, bókafulltrúi ríkisins.
Bókavarðafélag fslands. 11. maí 1991. Ársþing Bókavarðafélags Islands. Á-
lyktun.
Bókavarðafélag íslands. 12. maí 1992. Ársþing Bókavarðafélags íslands. Á-
lyktun.
Frétt nr.7/1989. 10. október 1989. Reykjavík : Þjóðhagsstofnun.
Frétt nr. 4/1990. 16. maí 1990. Reykjavík : Þjóðhagsstofnun.
Guðrún Karlsdóttir. 1987. BókavarðataL [Reykjavík] : Örn og Örlygur.
Kennsluskrá háskólaáriS 1993—1994. 1993. Reykjavík : Háskóli íslands.
Kennsluskrá háskólaárið 1994-1995. 1994. Reykjavík : Háskóli Islands.
Lög um almenningsbókasöfn. 1976. Nr. 50. Stj.tíð. A. Sérprentun nr. 286.
Lög um bókasafnsfræðinga. 1984. Nr. 97.
Lög um framhaldsskóla. 1988 Nr. 57 með innfelldum breytingum laga nr.
107/1988 og laga nr. 72/1989. Stj.tíð. B, nr. 105/1990 og Stj.tíð. B, nr.
23/1991. Sérprentun nr. 534.
Lög um grunnskóla. 1989. Stj.tíð. A, nr. 63/1974, 29/1978, 23/1983,
43/1984 og 87/1989. Sérprentun nr. 465.
Lög um Landsbókasafn íslands - Háskólabókasafn. 1994. Nr. 71. Stj.tíð. A.
Lög um skylduskil til safna. 1977. Nr. 43. Stj.tíð. A.
Reglugerð um almenningsbókasöfn. 1978. Nr. 138. Stj.tíð. B. Sérprentun
nr. 347.
Reglugerð um framhaldsskóla með áorðinni breytingu skv. reglugerð. 1991.
Nr. 23. Stj.tíð. B, nr. 105/1990 og Stj.tíð. B, nr. 23/1991.
Mannfjöldi 1. desember 1993 (bráðabirgðatölur). 1993. Reykjavík : Hagstofa
fsíands. (Fréttatilkynning nr. 60/1993).
Málping Félags bókasafnsfreeðinga i Gerðubergi 11. mars 1989 : menntun —
starf. [S.l.: s.n.]
Moore, N. 1986. Guidelines for conducting information manpower surveys.
Paris: Unesco. Vol. I—II.
Myers, M. 1986. The job market for librarians. Library trends 34 (1):
645-666.
Samstarfsnefnd um upplýsingamál. (1990). Skýrsla til menntamálaráðherra
um upplýsingastarfiemi ípágu vísinda og mennta. [Reykjavík : Samstarfs-
nefnd um upplýsingamál (STUPP)].
Sigrún Klara Hannesdóttir. 1991. Survey of elementary school libraries in
Iceland 1989-1990. Scandinavian Public Library Quarterly 1: 9-14.
Skrá um almenningsbókasöjh. 1988. Reykjavík : Menntamálaráðuneytið,
Bókafulltrúi ríkisins.
Skrá um islensk bókasöfh : (a directory of Icelandic libraries). 1987. Reykjavík
: Samstarfsnefnd um upplýsingamál.
Slater, M. 1980. Manpower planning and research. Aslibproceedings32(10):
381-386.
Stefanía Júlíusdóttir. 1994. Mannafli í bókasöfnum á íslandi. íslenskfélagsrit
3 (5.-6. ár): 109-138.
Stefnumörkun í bókasajha- og upplýsingamálum til aldamóta. 1990. Fjölrit.
Sveitarstjórnarlóg. 1986 Nr.8. [Reykjavík]. Stj.tíð. A, nr. 8/1986.
Vinnumarkaður = Labour market statics : 1991—1993. 1994. Reykjavík :
Hastofa íslands.
Vinnumatskönnun Hagstofunnar í apríl 1994. 1994. Reykjavík. Sérprentun
úr maí blaði Hagtíðinda.
Vinnumatskönnun Hagstofunnar i nóvember 1994: jýrstu niðurstóður. 1994.
Reykjavík : Hagstofa íslands. (Fréttatilkynning nr. 54/1994).
Þóra Óskarsdóttir. 1986. Bókavarðanám í Bréfaskóianum. Bókasajhið 10: 4.
SUMMARY
Libraries in Iceland : Manpower, Education, Legislation,
Collections, General Situation : the Organization of Library
and Information Services
A national survey conducted in 1989-1990, which gives an overview of
the Icelandic library situation regarding manpower in libraries and their
educational opportunities; legislation on libraries and librarians, the
distribution and size of library collections, and the conditions in the
Icelandic society th^t have impact on the library situation. 665
questionnaires were dispatched in Oct. 1989 to Icelandic libraries and
institutions, which run or should run a library according to library
legislation. 316 returns were received and in addition information about 152
parties were drawn from other sources. At least 99 of the questioned did not
run a library at the given time, but some information could be collected on
369, or 65%, of the ones running a library. The aim of the study was e.g. to
collect information in order to be able to predict the demand a.o. for
qualified librarians. The results of the survey are shown in text and several
tables. The tables give detailed information about the status of the
manpower in libraries, their education (25.5% professional librarians), their
age (with barely 60% over 40), their gender (just over 77% females) their
working hours etc. The study reveals that many volunteers are working in
hospital libraries and in public libraries on the country side. The educational
options for librarians in the country are described in depth, but the first
professional librarian graduated from the University of Iceland in 1964.
Concludes by arguing that it is unrealistic to organize library and
information services in Iceland without planning for a considerable amount
of the services to be rendered from the capital Reykjavik and its surrounding
towns, where a large part of the population lives; most of the largest libraries
are situated and practically all professional librarians are employed To be
able to use new library technologies for the benefit of the whole nation an
official information policy has to be adopted and a special information
department established and in the future even a special information ministry.
88 Bókasafhið 19. árg. 1995