Dagur - 08.04.2000, Side 19

LAUGARDAGUR 8. APRÍL 2000 - 35
í lok október 1948
fór strandferða-
skipið m/s Herðu-
breið frá Reykjavík,
austur og norður
um land til Siglu-
fjarðar og til baka
aftur, með sólar-
hríngs stoppi á Ak-
ureyrí. í þessarí ferð hvarf pen-
ingakassi í umsjá brytans með
peningum og beindist grunur
strax að áhafnarmeðlimum,
sem af málavöxtum að dæma
voru fullir nánast alla ferðina.
Brytinn hafði einn herbergi niðri í skipinu
og hafði lykil á sér, en tveir aðrir Iyklar
gengu að herberginu og voru þeir ekki
beint úr færi fingralangra. Meðal skipverja
var vitað að margir lyklar skipsins gengu að
fleiri en einni læsingu.
Brytinn fór í Iand á Akureyri og læsti á
eftir sér, en inni var læstur peningakassinn
með í sér 1.800 krónur (um 30 þúsund á
núvirði) auk skuldaviðurkenninga frá 5
skipverjum sem brytinn hafði lánað pen-
ing. Við gefum þeim tilhúin nöín: Guðni,
Jónas, Magnús, Ingvi og Bragi. Allir þessir
menn höfðu nálgast Ián hjá brytanum í
herbergi hans og vissu af peningakassan-
um í skrifborðsskúffu brytans.
Játning dregin til baka
Skömmu eftir að brytinn kom aftur um
borð varð hann þess var að peningakassinn
var horfinn, en engin ummerki sáust um
innbrot. Hvarf peningakassans var tilkynnt
til rannsóknarlögreglu og beindist grunur
að bátsmanninum Guðna. I lyrstu yfir-
heyrslu neitaði hann að hafa tekið kassann
og sagðist engar upplýsingar geta gefið.
En í annarri yfirheyrslu breytti hann
framburði sínum og sagðist vilja segja allan
sannleikann. Sagði hann að hann hafí ver-
ið búinn að eyða peningum sem maður á
Þórshöfn hefði Iátið sig fá til áfengiskaupa
og ætlað sér að hitta brytann til að fá lán.
Hefði hann farið inn í ólæst og mannlaust
herbergi brytans og þá flogið í hug að taka
eitthvað af peningum skipsins. Hafí hann
tekið 1.500 krónur í seðlum og horfíð á
braut. Hann hafi verið einn að verki.
Þarna virtist málið því upplýst og Guðni
fór með skipinu í næstu ferð. En þegar
hann kom til baka 12 dögum síðar fór
hann á fund rannsóknarlögreglunnar og
sagði að í þetta sinn vildi hann segja satt og
rétt frá um þjófnaðinn í skipinu.
Kastaðu kassanum í sjóinn
Nú var frásögn Guðna á þessa leið: Hann
hafi síðari hluta dags þess sem peningarnir
hurfu farið niður í herbergi sitt og hafí þá
Jónas og Bragi verið þar staddir að drekka
úr brennivínsflösku sem hann átti. Bragi
hafi brugðið sér frá og Jónas þá beðið hann
að loka dyrunum. Hafí Jónas þá dregið
peningakassa úr koju hans og skipað hon-
um að fara út með hann og koma honum í
sjóinn. Jónas hefði brugðist illa við spurn-
ingum og ítrekað skipan sína. Guðni hafi
þá stungið kassanum inn á sig, hlaupið
með hann á þilfar og kastað honum í sjó-
inn.
Þegar hann hafí komið aftur í herbergið
hafi Jónas fengið honum 500 króna seðil.
Síðar hafi hann frétt af þjófnaðinum og
áttað sig á því hvernig í öllu Iá. Rannsókn-
arlögreglan yfírheyrði þegar Jónas, sem
sagði þessa sfðari frásögn vera tilbúning
einan. Þeir voru síðan samprófaðir fyrir
lögreglurétti og héldu fast við framburði
sína. Voru báðir úrskurðaðir í gæsluvarð-
hald og Bragi daginn eftir og síðan Magn-
ús.
Rannsóknin beindist að því að upplýsa
hver af framburðum Guðna væri réttastur
og hver í vitorði ef síðasti framburður
Guðna væri sá rétti. Guðni stóð fast við sitt
og greindi frá því að bæði hann og Jónas
hefóu verið vel undir áhrif’um áfengis þeg-
ar atburðirnir áttu sér stað. llann hefði
verið búinn að eyða af peningum Þórs-
hafnarbúans og beðið Jónas um lán, fengið
neitun, en síðar um daginn fengið frá
Jónasi 500 krónurnar.
„Ég var einn af þeim“
Guðni sagði að tveimur dögum eftir að
hann fleygði kassanum í sjóinn hefði hann
hitt Jónas að máli í kortaldefa skipsins - og
enn voru báðir undir áhrifum áfengis.
Hefði Jónas skipað honum að þegja um
málið. Enn hefðu þeir ræðst við daginn eft-
ir og Jónas þá sagt honum að hafa ekki
áhyggjur, aldrei kæmist upp hver hafi tekið
peningana, en ef svo gerðist myndi hann
bjarga málinu. Síðar var Guðni kvaddur til
rannsóknarlögreglunnar og þá hafi Jónas
sagt við sig að ef í hart færi ætti hann,
Guðni, að taka á sig sökina, því hann,
Jónas, þyrfti ekki annað en að tala við
ákveðinn mann til að kippa þessu öllu í lag.
Því fór það svo, sagði Guðni, að hann
tók á sig sökina. Eftir þá játningu hafi
hann farið að hitta Jónas og sá lofað aftur
að kippa öllu í lag. Guðni lagði þunga
áherslu á að Jónas segði foreldrum sínum
ekki frá játningunni, sem hann lofaði.
En þegar verið var að undirbúa skipið
fyrir næstu brottför kom faðir Guðna um
borð og hitti þá báða tvo - og spurði son
sinn hvort rétt væri að hann hefði tekið
peningakassann. Því hefði hann játað.
Varstu einn, spurði faðirinn og þá hafi
hann áttað sig á því að Jónas ætlaði að
koma þjófnaðinum yfír á hann og hann því
svarað: „Nei, en ég var einn af þeim.“ Þá
hafði Jónas orðið reiður. „Þú ætlar þó ekki
að fara að blanda mér inn í málið?“
Sakleysið þótti ekki sannað
Framburður Jónasar fýrir dómi var auðvit-
að á allt aðra leið, sem í grundvallaratrið-
um gekk út á að neita allri sök. Guðni hafi
einmitt, þegar hann var búinn að játa, beð-
ið sig um að segja foreldrum sínum frá
þjófnaðinum.
Faðir Guðna bar að Jónas hefði sagt sér
og konu sinni að Guðni hefði játað þjófn-
aðinn á sig. Konan hafí þá sagt að það gæti
ekki verið að sonur sinn hefði verið einn í
þessu. „Hann játaði það á sig fyrir alla,“
hafi Jónas þá svarað. Svo hafí hann spurt
son sinn hvort hann hafí verið einn í þessu
og fengið neitun.
Svo fór að í þjófnaðarmálinu var höfðað
mál gegn Guðna einum. Orð voru á móti
orði og taldi réttvísin sig ekki hafa nægar
sannanir gegn Jónasi. Oþarfi er að fjölyrða
um hvernig það mál fór, en í kjölfarið
stefndi Jónas ríkinu og krafðist bóta vegna
atvinnutjóns og miskabóta, alls um eina og
hálfa milljón á núvirði. En bæði í undirrétti
og Hæstarétti var talið að réttmætt hafi
verið að úrskurða Jónas í gæsluvarðhald og
að við réttarrannsókn hafi ósamkvæmni
gætt um nokkur atriði í framburði hans.
Ekki væri heldur fram komið það í mála-
vöxtum að álíta mætti að Jónas væri sak-
laus af afbrotinu, þótt honum hafi ekki
verið stefnt.
fridrik@ff.is
SÖNN,
DOMSMAL

Fniörik Þór
Guömundsson
skrifar
Fjölteflið. Sérstætt fjöltefli var haldið
á Langjökli síðasta mánudag. Hvervar
það sem þar telfdi við tíu manns?
Bankamenn. í vikunni var kynnt sam-
eining íslandsbanka og Fjárfestinga-
banka atvinnulífsins og sjást hér þeir
Magnús Gunnarsson formaður stjórn-
ar FBA og Kristján Ragnarsson for-
maður stjórnar íslandsbanka handsala
samninginn. En hvað mun nýji bank-
inn heita?
Gils. Árið 1950 kom út hjá Valdimar
Jóhannessyni forleggjara í Iðunni þók
sem Gils Guðmundsson tók saman, en
þetta var fyrsta bókin í röð margra
bóka sem síðan hafa komið út, en þær
hafa haft meiri áhrif á sagnfræðilega
þekkingu þjóðarinnar en flestir trúa.
Hverjar eru bækurnar?
Botnvörpungur. Um miðja öldina var
keyptur hingað til lands mikill fjöldi
botnvörputogara, en það var hluti af
nýrri stefnu sem mörkuð var í at-
vinnumálum þjóðarinnar af þáverandi
ríkisstjórn. Hvaða nafni öðru gengu
þessir togarar undir?
Útvarpsstjórinn. Hann var útvarps-
stjóri á árunum 1953 til 1968 og
mörgum eru enn í dag hugstæðir þeir
áramótaannálar sem hann flutti þjóð-
inni á gamlárskvöld. Hver var maður-
inn og hver var bróðir hans, þekktur
stjórnmálamaður?
LAND OG
ÞJOÐ
1. Hvað heitir fjallvegurinn milli Út-Hér-
aðs og Borgarfjarðar eystri?
2. Fyrir um áratug kom út skáldsaga
sem Thor Vilhjálmsson skrifaði en hún
fjallaði um hið magnaða Sólborgarmál í
Þistilfirði sem kom upp fyrir rúmri öld.
Hvað hét sagan?
3. Eftir hverjum er Alexandersflugvöllur
við Sauðárkrók nefndur?
4. Hvar á Vestfjörðum er Borgarfjörður?
5. Á hvaða nesi er Stykkishólmsbær
byggður?
6. Laufásvegur er ein af grónustu götum
Reykjavíkur - en hún er kennd við húsið
Laufás sem við hana stendur. Hver
byggði húsið og við hvaða alþekkta
stað norðanlands er húsið kennt?
7. Örn Arnarson orti frægt Ijóð um eina
af frægustu hetjum Suðurnesjamanna
sem Kristján hét - en af honum hefur og
verið reist minnismerki í Keflavík. Hvað
hét Ijóðið um þennan garp?
8. „Ástin hefur hýrar brár, / en hendur
sundurleitar, / ein er mjúk en önnur sár,
/ en þó báðar heitar.“ Hver orti svo?
9. Hvað hét tíkin fræga sem Albert Guð-
mundsson ráðherra átti og miklar deilur
risu út af á þeim tíma sem hundahald í
Reykjavík var bannað?
10. Hvert er hæsta fjall á Suðurlandi?
skrifar
•Qæq e -ui 999-\ ja uias jpijjofejjefjejXg ja ipuejjngns
e jjefj ejsæjjj 4oj 'Áoirj -5 -pjofjpiajg jnqjnSiq '8 'Jnpujou eSajuiAæ issocj iddoj jba oas uo pigpfj jiiiolj jejq luel’iq • [_ -jnjsojd jba uueq uios jecj - pjoCjepíg piA
jsejneg jiyo jujou jo pisnj-j -luuipjo e eunuous uuiæq 1 jling uueq jeSocj dnqsiq uoseujefg jnjjeqjpq ipSSÁq sejneq pjsnjq -9 -isausjpq -c, -unfqjjAjeqipfj/yj jnpuojs uueq piA So
jepjefjjeujy epjefjuui jnjsjÁu jo jnpjofjjeSjog -p qpuej e Jpq sSnjj uinjppAquinjj je uuio jba uias joiqajejpqseq juÁssouueqof jopuexojy uinuSujpjjjSeqq jijjo jnpujou jo jiijjoa
-SnjjsjopuexojY •£ ’JjpjS uuisouicjq 'Z •pjeqssuje/\ -j * -ejjoqQBj ‘uosejsig -q gjÁpj jba sueq Jjppjq 80 uossuqefqji/y -q jnuijefqji^ jba ejjoq * -euueSoAnuuiAje usiojpiA jijáj eSoj
-qejsjos jps ijjioq 80 sjoqjþ sjbjq njsÁjoj Jipun ^pgj jij ppfjj 1BS 11135 ‘sq>I0RngÁ<ÍIVejsijejsos ‘sqqogsjpæjsjjefq ujofjs ‘juuiujpfjsjeundoqsÁu jjjjo jjpujou jjocj njoA 80 ejeSoj
-jeundoqsÁu uin gejej jba ueuje'fQ * -jeqqo ujpjQ juujpojjjj 1 jeujnqæq jo ejjoq 4 ygg - jqueqspuejsj ^-jjqojSueq e jyojjpfj epæjsjps ejjocj jpjjoj cuos Aojcdsexj ujbq jba peq #
u°Aq