Dagblaðið Vísir - DV - 28.11.1981, Side 32

32
DAGBLAÐIÐ & VÍSIR. LAUGARDAGUR 28. NÓVEMBER 1981.
Þroskaþjálfarnir sem blaðið ræddi við. F.v. Jóna Ingólfsdóttir, Kolbrún Guðveigsdóttir, Agnes Elisdóttir, Sólveig Ingibergsdóttir, Hólmfriður Jónsdóttir, Halldór
Bjarnason og Anna Fia Sigurðardóttir. DB & V isismynd GS/Akureyri.
Mannlíf
fyrir
norðan
„Dæmigert kvennasamstarf
sem á að vinnast af hugsjón”
— Rætt við þroskaþjálfa á Akureyri sem telja að lág laun fæli karlmenn frá þroskaþjátfanámi
Þroskaþjálfun er dæmigert kvenna-
starf sem á að vinnast af hugsjón fyrir
lítil laun, því enn lítur samfélagið á
störf fyrir þroskahefta sem fórnarstörf.
Launin gera það að verkum að fáir
karlmenn sækjast eftir menntun til
slíkra starfa og margir þroskaþjálfar
sækja i önnur störf. Þarna þarf að
verða breyting á. Laun þroskaþjálfa
þurfa að hækka til samræmis við aðrar
■starfsgreinar sem krefjast sambærilegr-
ar menntunar. Starfsaðstöðu þarf að
bæta. í þriðja lagi þarf að kynna
starfið þannig að almenningur og ráða-
menn þjóðarinnar skilji betur það gildi
fyrir vangefna sem þroskaþjálfun
hefur. Talsvert hefur áunnist í mál-
efnum vangefinna á síðustu árum en
enn er langt í land.
Þessi inngangsorð eru tilvitnanir í
samtal sem blaðið átti við sjö þroska-
þjálfa sem starfa á Akureyri, þau Jónu
Ingólfsdóttur, Kolbrúnu Guðveigsdótt-
ur, Agnesi Elísdóttur, Sólveigu Ingi-
bergsdóttur, Hólmfríði Jónsdóttur,
Halldór Bjarnason og Önnu Fíu Sig-
urðardóttur. Auk þeirra starfa þrír
aðrir þroskaþjálfar á Akureyri.
Skólinn í Kópavogi
Þroskaþjálfaskóli íslands er i
Knpavogi, í húsnæði tengdu Kópa-
vogshælinu, en starfar sem sjálfstæð
stofnun. Hét skólinn áður Gæslu-
systraskóli íslands. í stjórn skólans eru
5 manns, 3 skipaðir af ráðherra án til-
nefningar, sem skipar einnig hina tvo
en samkvæmt tilnefningu Þroska-
þjálfafélagsins og Þroskaþjálfanemafé-
lagsins.
Skilyrði til inngöngu í skólann er
tveggja ára nám í framhaldsdeild á
uppeldissviði. Stúdentar njóta for-
gangs. Hefur það leitt til þess að stúd-
entar eru orðnir i meirihluta meðal
nemenda skólans þvi ekki er hægt að
sinna nema litlum hluta þeirra um-
sókna sem árlega berast um skólavist.
Ástæðan er þröngur húsakostur,
aðeins tvær skólastofur. Ekki geta því
allir nemendur skólans verið samtímis i
bóklegri kennslu. Kemur það sér þvi
vel að 1/3 hluti námsins er starfsþjálf-
un á stofnunum utan skólans. Náms-
tíminn er þrjú ár.
Ekki karlmanns-
sæmandi laun
Byrjunarlaun þroskaþjálfa eru sam-
kvæmt 11. launaflokki opinberra
starfsmanna sem gerir kr. 6.425. Með
tímanum eiga þeir möguleika á að
vinna sig upp í 3. þrep 12. launaflokks
sem gerir 6.934 krónur. Fóstrur og
hjúkrunarfræðingar hafa sambærilega
menntun að baki.en eru yfirleitt 1—2
launaflokkum ofar. Telja þær stéttir
sig síður en svo oflaunaðar.
Þroskaþjálfarnir sem blaðið ræddi
við töldu þetta óviðunandi laun og lái
þeim hver sem vill. Sögðu þeir ástæð-
una mikið til liggja í því að þetta væri
dæmigerð kvennastétt sem ætti að
vinna að hugsjón, samkvæmt köllun.
Það þætti því ekki viðeigandi að slíkar
starfsstéttir væru að setja sig á háan
hest með launakröfur. Launanna vegna
þætti karlmönnum, „fyrirvinnu heim-
ilanna”, ekki fýsilegt að ganga náms-
braut þroskaþjálfa. Þar af leiðandi
væru ekki nema 9 karlar af um 150
þroskaþjálfum hér á landi.
Þroskaþjálfi sem hefur stúdentspróf
að grunnmenntun og tekur að sér
kennslu fær nákvæmlega enga umbun
fyrir þroskaþjálfanámið. Stúdent og
þroskaþjálfi eru sem sé með sömu laun
við kennslu. Bentu þroskaþjálfarnir á í
þessu sambandi að það hæði þeim í
launabaráttunni að námið væri ekki á
háskólastigi.
Vanþekking
ráðamanna
Þroskaþjálfarnir sem blaðið ræddi
við sögðust oft á tíðum reka sig á að
stétt þeirra væri lítið þekkt meðal ráða-
manna i samfélaginu. Nefndu þeir sem
dæmi að oft á tíðum væri ráðið ófag-
lært fólk, fóstrur eða kennarar, í
stöður sem eðlilegast væri verkefnis-
ins vegna að þroskaþjálfi skipaði. Til
að mynda hafði enginn þroskaþjálfi
verið ráðinn við nýstofnsetta ráðgjafar-
stöð fyrir þroskahefta á Akureyri. Þá
hefði fyrir skömmu verið auglýst eftir
starfsmanni til að hafa umsjón með
þroskaheftu barni á dagvist á Akureyri.
Óskað var eftir fóstru þó eðlilegra
hefði verið að óska eftir þroskaþjálfa.
Slíkt væri ekki nýtt því þroskaþjálfar
væru yfirleitt ekki meðal starfsmanna
dagvista, þótt þar væru vistuð þroska-
heft börn. Fleiri dæmi nefndu þroska-
þjálfarnir því til sönnunar að þroska-
þjálfar væru sniðgengnir í þjónustu
samftlagsins við þroskahefta, ekki af
• Fráskreiðtil
Nígeríu
Fyrsta korn í dag er tekið
úr íslendingi traustataki
„Skreið til Nígeríu” var stór
fyrirsögn í einu sunnanblað-
anna fyrir4árum. Þá hnykkti
mörgum við. Og enn nokkru
síðar kom önnur fyrirsögn og
ekki minni: „Skreið aftur til
Nígeríu”. Þótti þá ýmsum
nóg komið en fengu skýringu
nokkrusíðar: „Skreið fyrir 15
milljónir til Nígeríu”. Þótti
mörgum þetta ekki há upp-
hæð fyrir að skríða alla þessa
leið en menntaskólakennari
einn á Akureyri fann þá upp
nýja beygingu á orðinu
skreið: Skreið, um skreið, frá
skreið, til Nígeríu.
• Minnimáttar-
kennd
Akureyringa
Húsvíkingar hafa lítið sem
ekkert hirt um að svara áróðri
í þeirra garð sem birtist í síð-
ustu norðan-opnu. Einn hafði
þó samband við ritstjórn
bíaðsins á Akureyri. Sagði
hann að svona ,,gaul” væri
ögn líkt Akureyringum sem
þjáðust af stöðugri minni-
máttarkennd gagnvart Hús-
víkingum. Sagði hann Akur-
Snjó-
korn
eyri almennt ganga undir
nafninu „Gaulverjabæf*’ á
Húsavík.
• Afeldi
Það virðast fleiri vera með
minnimáttarkennd út i Þing-
eyinga en Akureyringar.
Mátti marka það á dögunum
þegar gosfréttir úr Mývatns-
sveit höfðu lagt undir sig
fréttir ríkisfjölmiðlanna. Þá
sáu Reykvíkingar sér ekki
annað fært en kveikja í verk-
stæðishúsi einu í miðbænum
svo úr varð mikill eldur. Þetta
kunnu fréttamenn vel að meta
og margir komu til að sjá
eldinn. Að sjálfsögðu þustu
að áhorfendur að jarðeldun-
um syðra og voru þeir all-
aðgangsharðir. Varð að halda
þeim frá eldinum með
köðlum, að sögn fréttamanns
útvarpsins.
• Albertréttir
Útvegs.
bankann af
Eins og alþjóð veit, er
Albert Guðmundsson tekinn
við stjórnarformennsku i Út-
vegsbankanum. Gerir hann
nú hvert stórátakið af öðru til
að rétta við stöðu bankans,
sennilega til þess að bankinn
geti lánað okkur fé á
sanngjörnum vöxtum til langs
.tíma. Það nýjasta, sem við
heyrum í þessu sambandi á
rætur að rekja til Akureyrar.
Þar á bankinn hús eitt mikið
við Hafnarstræti. Nýtir
bankinn ekki nema hluta af
neðstu hæðinni en bæjarfó-
geti notar stærstan hluta af
hinum hæðunum þrem. Nú
mun húseignin vera til sölu,
að jarðhæðinni undan-
skilinni. Er reiknað með að
rikissjóður fái forkaupsrétt
þar sem hann er leigutaki fyrir
bæjarskrifstofurnar. Ekki er
vitað hvort úr kaupum getur
orðið en ráðgert hafði verið
að ríkissjóður byggði veglegt
skrifstofu- og verslunarhús
við Ráðhústorg í samvinnu
við verkalýðsfélögin á
Akureyri og fleiri aðila.
• Einn hafði
kattarvit og
annarvar
mikill um sig
Það er best að slá botninn í
snjókornin að þessu sinni með
tveim bráðsmellnum sögum
sem Gísli Jónsson mennta-
skólakennari lét fjúka við
hringborðið á „Teríunni”
ekki alls fyrir löngu.
Sú fyrri var af Brynjólfi
Sveinssyni, fyrrum yfirkenn-
ara við Menntaskólann á
Akureyri. Menntskælingar
ætluðu eitt sinn að koma
honum úr jafnvægi með því
að gauka að honum kettlingi,
Brynjólfi að óvörum. En
Brynjólfur lét sér hvergi
bregða. Hann strauk
kettlingnum blíðlega og sagði:
„Þú yrðir örugglega hæstur í
þessum bekk, mættir þú
mæla.”
Hin sagan er þekktari og er
af Haraldi Á. Sigurðssyni sem
kunnastur er fyrir revíuaf-
skipti sín fyrr á árum.
Haraldur var eitt sinn í
strætisvagni sem var þétt-
skipaður fólki, þannig að
margir stóðu. Haraldur er
þekktur fyrir að vera mikill
um sig, bæði á lang- og þver-
veginn. Hann sagði við litinn
gutta sem sat við hlið hans
Stattu nú upp, litli minn, og
bjóddu einhverjum
fullorðnum sæti. „Stattu upp
sjálfur svo allir geti sest,”
svaraði strákur og haggaðist
hvergi.
• Hóteleða
heimavist
Ekki hefur bæst við hótel-
rými á Akureyri svo heitið
geti siðan Hótel KEA var
tekið í notkun, sem var glæsi-
legt hótel þess tíma. Á und-
anförnum árum hafa verið
uppi ráðagerðir um að stækka
hótelið en þær hugmyndir
hafa ekki komist lengra en á
teikniborðið.
Nýlega eru hafnar fram-
kvæmdir við byggingu veglegs
verkmenntaskóla á Akureyri
sem þjóna á öllu
Norðurlandi. í framhaldi-af
því er ætlað að byggja hcima-
vist sem jafnframt þjónaði
öðrum skólum í bænum. 1
framhaldi af þessu hafa fæðst
hugmyndir um að KEA tæki á
einhvern hátt þátt í heima-
vistarbyggipgunni með það
fyrir augum, að nota hana til
hótelrekstrar yfir sumarið.
Jafnframt er ekki fjarlægt að
KEA sjái um rekstur og
mötuneyti heimavistarinnar á
vetrum.
neinni illgirni eða meinfýsi, heldur
vegna þess hvað starfið væri lítið
þekkt. Það yrði þó ekki gengið fram
hjá þörf þroskaheftra fyrir þroska-
þjálfa.
Breyttar
aðstæður
Það kom fram í samtalinu að mikil
breyting hefur orðið í meðferð þroska-
heftra á undanförnum árum. 1 beinu
framhaldi af því hefðu störf þeirra sem
að meðferð þeirra vinna breyst úr
gæslu og hjúkrun yfir í þjálfun. Nú
væri reynt að aðlaga þroskahefta og
umhverFi þeirra hvort öðru, í stað þess
að vernda umhverfið fyrir þroska-
heftum eins og áður var gert. Mark-
miðið með þjálfuninni væri að gera
þessu fatlaða fólki kleift að lifa sem
sjálfstæðustu lífi. Það væri verið að
hjálpa því til sjálfsbjargar.
Þessi breyting hefði haft í för með
sér aukið álag á starfsmennina en
starfsaðstaðan hefði ekki breyst í sam-
ræmi við það. Væri því til að mynda
mikill skortur á góðum hjálpartækjum.
Þrátt fyrir breytingar til batnaðar í
skilyrðum starfsfólks og vistmanna á
heimilum fyrir þroskahefta töldu
þroskaþjálfarnir langt í land. Enn örl-
aði á þeim sjónarmiðum í samfélaginu
sem teldu að Sólborg og aðrar slíkar
stofnanir væru til að vernda samfélagið
fyrir þroskaheftum. „Því þurfum við
að horfa upp á þessa aumingja?”
heyrðist enn sagt þegar farið væri með
þroskahefta á almenna þjónustustaði.
Fólk væri hrætt við það óþekkta og
það skapaði því óöryggi að umgangast
þroskahefta. Þó tóku þroskaþjálfarnir
það fram að viðhorfin væru jákvæðari
á Akureyri heldur en t.d. í Reykjavík.
Ekki síður
karlmannastarf
Karlmenn eru í algerum minnihluta
meðal starfsmanna við þjálfun þroska-
heftra eins og algengt er um störf á
uppeldissviði. Þroskaþjálfarnir sem
blaðið ræddi við töldu æskilegt að fá
fleiri karlmenn til starfa, ekki síst
vegna þeirra sem þjálfunarinnar nytu.
En þarna strandaði aftur á launa-
málum og einnig gömlum kreddum.
„Strákarnir halda sjálfsagt að þetta
sé ekki annað en föndur og dútl,”
sagði einn þroskaþjálfinn og bætti þvi
við að þetta væri mesti misskilningur
því starfið væri bæði andlega og líkam-
lega erfitt.en líka ánægjulegt og gef-
andi.
Lokaorð þroskaþjálfanna voru
þessi: Það þarf að bæta laun, starfsað-
stöðu og skilning á störfum þroska-
þjálfa. Það þarf að samræma störf
þeirra sem menntun hafa til að þjóna
þroskaheftum. þannig að allir haldi
sama takti að sameiginlegu markmiði,
hvort sem þeir heita sjúkraþjálfar,
iðjuþjálfar, sálfræðingar, kennarareða
þroskaþjálfar. Það er lágmarkskrafa
þeirra.sem unnið er fyrir.
-GS/Akureyri.
,