Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1982, Blaðsíða 13

DAGBLAÐIÐ& VlSIR. FÖSTUDAGUR 23. APRÍL 1982.
13
Vegamál á Norðuriandi
og kjúklingadansar við
Miðjarðarhafið.
Þegar sonur minn var fjögurra ára
skrapp hann einn sólríkan sumardag
suður í Hafnarfjörð með móður sinni
að hitta danska konu. Þegar hann
kom til baka hélt hann því fram að
hann hefði farið til útlanda og skildi
ekkert í honum föður sínum að hafa
ekki komið þangaö eins og það vaeri
gaman þar og stutt að fara.
Þetta gerðist á þeim árum sem við
öngruðum Reykvíkinga með nærveru
okkar, en nú er ég hræddur um að
við yrðum lengur að aka til Hafnar-
fjarðar en Hafnfirðingar að fljúga til
útlanda, að þvi tilskildu auðvitað að
þjóðvegur711 sé yfirleitt fær bilum.
Þegar þetta er skrifað er hann í sínum
versta ham, enda gerðist það 1 gær,
sem hefur ekki komið fyrir áður, að
álft flaug hér framhjá, en varð að
snúa við hjá Mýri og er þetta í fyrsta
skipti í sögunni sem vegurinn er ekki
einu sinni fær fuglinum fljúgandi.
Annars á þessi vegur bæði langa og
merkilega sögu, sem á þó trúlega eftir
að verða enn lengri og að sama skapi
merkilegri.
En þá fundu þeir
upp hestakerruna
En það er upphaf þessa máls að
nokkrum öldum eftir að hjólið kom
til sögunnar, guð skapaði það nefni-
lega ekki, eins og maður gæti þó
haldið, gerðist sá merkisatburöur að
íslenska hestakerran var fundin upp
og setti sú uppfmning Íslendinga í
hinn mesta vanda. Það kom sem sagt
f ljós að vegleysur þær sem trússhest-
ar höfðu lötrað hest fram af hesti og
farið létt með, reyndust kerruklárum
allsendis ófærar. Var því ekki nema
um eitt að gera, ef þessi bylting í sam-
göngum átti að verða að veruleika;
það varð að leggja vegi. En á meðan
íslendingar dunduðu við vegagerð
handa kerruklárum með ærinni fyrir-
höfn og óbilandi þrautseigju, tóku
menn upp á því í útlöndum að smiða
bila og stóðst það á endum, að þegar
lokið var við að gera landið þokka-
lega kerruklárafært var fyrsti billinn
fluttur til landsins.
Sá bíll skapaði hins vegar fleiri
vandamál en hann leysti, eins og
þingmenn segja þegar þeir ætla ekki
að fella gengið en gera það samt. Bíll-
inn komst nefnilega ekki upp brekk-
ur, þótt honum gengi furðu vel niður
þær, en á Islandi fyrirfannst engin
brekka sem lá eingöngu niður í móti.
Einnig spólaði hann talsvert í vega-
gerðinni og sáu landsmenn að við svo
búið mátti ekki standa, eitthvað varð
að gera í málinu. Þeir gripu til þess
ráðs sem beinast lá við, keyptu kraft-
meiri bíla. Síðan hefur sú lausn verið
allsráðandi í vegamálum okkar, því
að enn búum við, mörg hver, við
gömlu vegina sem ætlaðir voru
þarfasta þjóninum.
Að setja lög
um þjóðvegina
Ég býst við að það sé til of mikils
mælst að ríkið geri vegina sína bíl-
færa með þvi móti að koma þeim upp
úr jörðinni og læt ég það því vera. Á
hinn bóginn finnst mér ekki nema
sanngjarnt að ríkið moki snjó af
þessum vegum sfnum á sinn kostnaö,
en eins og er skikkar það okkur til að
taka þátt í þeim kostnaði að hálfu.
En kannski er þarna einnig til of
mikils mælst og dettur mér þá ekki
nema eitt í hug sem kostar lítið og
ætti að koma að góðu gagni, en það
er að Alþingi setji lög um þjóðveginn
sem hljóðuðu eitthvað á þessa leið:
Eigi skal snjóa á þjóðveg 711 nema
annað sé sérstaklega tekið fram.
En þetta er nú kannski aukaatriði í
því máli sem hjarta mínu er skyldast
þessa stundina. Ég las nefnilega í
blöðum um daginn að ferðaskrifstof-
ur, sem eru með friðsamari skrifstof-
um, séu komnar í stríð út af okkur
dreifbýlismönnum. Þær eru farnar
að berjast um það hver sem betur get-
ur að koma okkur til útlanda, og
þeirra útland er ekki aldeilis í
Hafnarfirðinum, heldur einhvers
staðar allt annars staðar. Og þetta
ætla þær að gera okkur að
kostnaðarlausu og sækja okkur alla
leið inn í eldhús ef við förum fram á
það. Ég varð bæði hissa og hrærður
þegar ég las þetta því að slíkri um-
hyggjusemi eigum við hreint ekki að
venjast.
Þœr klœðalitlu og
þ»r úlpuklœddu
Eins og gefur að skilja er illt vel-
boðnu að neita og varð ég mér því úti
um bæklinga varðandi þessar ferðir,
því að mér er ekki sama hvert ég fer
og vil t.d. síður lenda í Sahara eða
miðri Magnitogorsk, jafnvel þótt það
yrði mér að kostnaðarlausu. En þeg-
ar ég ætlaði að fara að bera saman
verð og gæði gekk það vægast sagt
brösuglega, því að á hverri siðu í
bæklingunum voru myndir af berum
kvenmönnum, sem áttu lengi vel at-
hygli mína alla. Stafaði það ekki af
því að ég hafi mikinn áhuga fyrir
klæðalitlu kvenfólki á mynd, heldur
hinu hve klæðnaðurinn stakk gjör-
samlega í stúf við okkar ágætu úlpu-
klæddu fegurðardísir hér norðan-
Háaloftið
Benedikt Axehson f
lands. Loks kom að þvl að ég gat slit-
ið mig frá hinum kviknöktu stað-
reyndum sóldýrkenda og farið að
kanna verðlag og brottfarartíma. Ég
komst fljótt að raun um að brott-
farardagar hentuðu mér yfirleitt
ágætlega, en annað var því miður
uppi á teningnum þegar ég fór að
athuga verð. Þegar ég hafði marg-
faldað allar tölur með fjórum kom í
ljós að það yrðu aðrir en við að taka
að sér að kynna sér bjórtegundir og
kjúklingadansa og hitastigið í
Miðjarðarhafinu.
Við verðum að halda áfram að
horfa á Atlantshafið og þær úlpu-
klæddu, því að það kostar ekki neitt
g þegar ekkert er margfaldað með
fjórum kemur út afskaplega við-
ráðanleg tala.
Kveðja, Ben Ax.
Ríkisstjómin hefur
bnefiizt íhúsnæðismálum
Svo er að sjá sem vinstri höndin
viti ekki hvað sú hægri gjörir, þegar
litið er á athafnir félags- og fjármála-
ráðherra i fjármálum húsnæðislána-
kerfisins. Fyrir páska kepptist stjórn-
arliðið við að skera niður lögboðna
tekjustofna Húsnæðismálastjórnar.
Með tveimur atrennum samþykktu
stjórnarliðar að skerða tekjur hús-
næðislánakerfisins af launaskattin-
um einum saman um hvorki meira né
minna en 86,4 millj. kr.
Eftir páska rennur svo skyndilega
upp fyrir þeim, að fjárhagur Bygg-
ingarsjóðs ríkisins er í kalda kolum.
Skuldir hlaðast upp og útlánsgeta
sjóðsins er á þrotum. Þá leggur fjár-
málaráðherra allt í einu fram frum-
varp til laga um 6% skatt í formi
skyldusparnaðar, sem á að skila ríkis-
sjóði 35 millj. kr. í heild er áætlað að
skyldusparnaðurinn geti skilað Bygg-
ingarsjóði tæplega helmingi þess fjár,
sem hirt var af honum í ríkishítina
fyrir páska.
Ríkisstjórnin segist ætla að nota
þetta fé til að rétta hlut frumbyggja,
þeirra sem kaupa eða byggja í fyrsta
sinn. En hvað segir Sigurður E. Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri Hús-
næðismálastofnunar, um það? Hann
segir, að Byggingarsjóði ríkisins
skorti nú þegar um 40 millj. kr. til
þess að standa í skilum við Seðla-
banka á skuldabréfaláni og milli 20—
30 millj. kr. vegna yfirdráttarláns
hjá Seðlabanka. Það er m.ö.o. ljóst,
að einungis lítill hluti fyrirhugaðs
skyldusparnaðar fer í að styrkja út-
lánsgetu Byggingarsjóðs. Hann fer
að mestu leyti til að greiða vanskila-
skuldir, sem sjóðurinn er kominn í,
vegna þess, að ríkissjóður hefur stol-
ið tekjustofnum hans.
Hátekjuskattur?
En er ekki skyldusparnaðurinn
sjálfsagður hátekjuskattur? Er ekki
með honum verið að láta ,,breiðu
bökin” axla réttlátar byrðar fyrir
frumbyggjana, sem rikisstjórnin hef-
ur flæmt út af ibúðamarkaðnum á sl.
2 árum? Þvi miður er svo ekki. Hr.
N.N., sjálfstæður atvinnurekandi,
hvort heldur er lögfræðingur, fast-
eignasali, tannlæknir eða iðnaðar-
maður, sem telur fram lágar tekjur,
mun ekki borga 1 nýkr. í skyldu-
sparnað. Skyldusparnaðurinn mun
hins vegar lenda með skilum á herð-
um margra launþegafjölskylda, sem
tíunda allar sínar tekjur tU skatts.
Ungu hjónin, sem leggja nótt við dag
til þess að geta komið sér upp þaki yf-
ir höfuðið, þau munu mörg hver
greiða skyldusparnað. M.ö.o. það
fólk, sem að nafninu til á að njóta
góðs af skyldusparnaðinum, verður
að standa undir honum að hluta
sjálft í formi þvingaðs sparnaðar.
Þess ber að geta, að einungis um 6
millj. kr. af áætluðum 35 millj. kr.
tekjum vegna skyldusparnaðar fer til
lánveitinga. Hitt fer til að greiða
.óreiðuskuldir.
Oft er vitnað til hinna háu (allt að
80%) jaðarskatta á hátekjufólk á
Norðurlöndum. Hinu vilja menn
gleyma, að þessir háu jaðarskattar
eru lagðir á tekjur sem eru 3—4 sinn-
um hærri en tíðkast i hæstu launa-
flokkumhérálandi.
Sláttumennska
Staðreyndin er sú, að fjármála-
ráðherra hefur farið ránshendi um
lögboðna tekjustofna Byggingar-
sjóðs. Með frv. Magnúsar H.
Magnússonar var að því stefnt, að al-
menn nýbyggingarlán Byggingar-
sjóðs hækkuðu í áföngum í 80%
brúttó byggingarkostnaðar á 10 ár-
um. Til þess að ná því marki, og
tryggja þar með sjálfstæðan fjárhag
húsnæðislánakerfisins, þurfti að
hækka bein framlög ríkissjóðs að
meðaltali um 30% frá mörkuðum
tekjustofnum. Alþýðubandalagið
tók þátt í því í ríkisstjórn Ólafs
Jóhannessonar að ábyrgjast þá aukn-
ingu framlaga og lána sem til þyrfti
til að ná settum markmiðum. En í
stað þess að hækka framlög rikis-
sjóðs hefur núverandi rikisstjórn
lækkað þau um hvorki meira né
minnaen 47%
Þetta minnir á það, hvernig ríkis-
stjórnin hefur meðhöndlað orkujöfn-
unargjaldið. Það er nýr skattur, sem
skilar ríkissjóði 190,1 millj. kr. Þar
af er einungis 30 millj. varið til að
greiða olíustyrk á olíuhitunar-
svæðunum. Afgangurinn fer í ríkis-
sjóð. Svo talar iðnaðarráðherra um
það að taka þurfi upp nýjan skatt til
raunverulegrar orkujöfnunar.
Alþýðuflokksmenn hafa hvað eftir
annað varað við því á Alþingi, í um-
ræðum um húsnæðismálin, að
skerða tekjustofna Byggingarsjóðs
og gera hann þess í stað að mestu
háðan lánsfjáröflun. Félagsmálaráð-
herra, Svavar Gestsson, hefur látið
þær viðvaranir sem vind um eyru
þjóta. Nú blasa afleiðingarnar við:
Sivaxandi skuldasöfnun Byggingar-
sjóðs og skert útlánageta.
Þessi sláttumennska Svavars i hús-
næðismálunum hefur gert að engu
yfirlýst markmið um, að útlán fari
stighækkandi sem hlutfall byggingar-
kostnaðar.
í félagsmálaráðherratið Svavars
hafa allar áætlanir um skuldabréfa-
kaup lífeyrissjóða, atvinnuleysis-
tryggingasjóðs og tekjur Byggingar-
sjóðs af skyldusparnaði ungmenna
verið áætlaðar allt of hátt til þess að
réttlæta síminnkandi ríkisframlag
sem aðeins hefur verið tilbúin af-
gangsstærð.
Vaxtamunur
Verst er þó að Byggingarsjóður
hefur verið tilneyddur að taka lán
með hærri vöxtum og til skemmri
tíma en hann lánar út. Byggingar-
sjóði er gert að taka lán hjá lífeyris-
sjóðum með 3,25% vöxtum og fullri
verðtryggingu til 15 ára. Þetta fjár-
magn endurlánar Byggingarsjóður
með 2% vöxtum til 21 árs. Vaxta-
munurinn nemur 1,25%. Með þessu
móti tapar Byggingarsjóður ríkisins
6,3 millj. kr. á hverju ári næstu árin í
vaxtamun. Þetta þýðir, að innan
fárra ára mun óbreytt ríkisframlag að
raungildi fara allt til þess að greiða
vaxtamun.
Við þetta bætist að tekjur Bygging-
arsjóðs af skyldusparnaði ungmenna
eru í reynd engar. Skyldusparendum
fer fækkandi. Vaxtamunurinn veldur
því, að Byggingarsjóður tapar á við-
skiptunum.
Nú er svo komið, að ríkisframlagið
til Byggingarsjóðs ríkisins er lægra í
krónum talið en það var árið 1979, í
ráðherratíð Magnúsar H. Magnús-
sonar. Á sama tíma hafa lántökur
sjóðsins hins vegar meira en 40-fald-
ast.
Samdráttur
ibúðabygginga
Nú er svo komið, að venjulegt hús-
næðisstjórnarlán nemur aðeins 16%
byggingarkostnaðar staðlaibúðar, í
stað þess að vera 40% þá þessu ári,
eins og tillögur Magnúsar H.
Magnússonar um fjármögnun hús-
næðislánakerfisins gerðu ráð fyrir og
ætluðu fétil.
í frv. Magnúsar var gengið út frá
því, að 2000 íbúðir yrðu byggðar ár-
lega. Það var talið nauðsynlegt til að
sinna þörfum landsmanna til íbúðar-
húsnæðis. Á þessu ári verða ekki
byggðar nema tæplega 1200 íbúðir,
það er 60% þess sem nauðsynlegt er
talið. íbúðum byggðum á vegum ein-
staklinga hlýtur því enn að fækka á
þessu ári, fimmta árið í röð. Enda er
nú svo komið, að rikissjóðsframlagið
til Byggingarsjóðs hrekkur ekki fyrir
heildarskttldum Byggingarsjóðs við
Seðlabanka.
Tillögur
Alþýðuflokks
Þingmenn Alþýðuflokksins hafa
með margs konar tillöguflutningi á
sl. tveimur árum reynt að bjarga því
sem bjargað verður í fjárrtiálum hús-
næðislánakerfisins. Með verðtrygg-
ingarstefnu sinni hefur Alþýðuflokk-
urinn lagt sitt af mörkum til þess að
stuðla að aukinni sparifjármyndun.
Sú stefna hefur skilað takmörkuðum
árangri. Það var aftur forsenda þess,
að á sl. þingi fluttu þingmenn
Alþýðuflokksins frv., sem gerði
bankakerfinu skylt að auka stórlega
útlán sín til húsbyggjenda. Skv. því
frv. áttu lán Húsnæðisstjórnar aldrei
að fara niður fyrir 35% af byggingar-
kostnaði staðalíbúðar.
Jafnframt skyldi bankakerfið skuld-
binda sig til að veita viðbótarlán til
íbúðarkaupa og íbúðarbygginga, til
15 ára með verðtryggingu og lágum
vöxtum. Þetta lán átti að nema 1/2
húsnæðisstjórnarlánum. Greiðslu-
byrði af því láni heföi þá numið
17,4% af meðalatvinnutekjum í
verkamannafjölskyldu á febrúar-
verðlagi 1981. Samsvarandi upphæð
vaxtaaukalána til skamms tíma hefði
hins vegar þýtt greiðslubyrði sem
nam 55% af atvinnutekjum slíkrar
fjölskyldu.
Á yfirstandandi þingi hafa þing-
menn Alþýðuflokksins lagt fram frv.
um breytingar á lögum um Seðla-
banka, þar sem bankakerFinu er gert
skylt að veita hverjum, sem byggir
eða kaupir íbúð, 200 þús. kr. viðbót-
Jón Baldvin Hannibalsson
arlán við húsnæðisstjórnarlán til 20
ára með 2—3% vöxtum.
Fjármálaráðherra hefur að undan-
förnu iðulega hælt sér af góðum hag
ríkissjóðs. í skýrslu Þjóðhagsstofn-
unar um framvindu efnahagsmála á
þessu ári kemur fram, að á fyrstu 2
mánuðum þessa árs eru tekjur ríkis-
sjóðs 68% hærri en á sama tíma í
fyrra. Samt burðast ríkisstjórnin við
að telja sjálfri sér og öðrum trú um,
að verðbólgustigið sé aðeins í kring-
um 40%. Trúi ríkisstjórnin sjálf þess-
um áróðri, hlýtur hún að játa, að
tekjuaukning ríkissjóðs er langt um-
fram verðbólgustig. Það stafar m.a.
af óhemju miklum innflutningi, sem
og því, að rikissjóður hefur í sívax-
andi mæli sölsað undir sig markaða
tekjutofna t.d. Byggingarsjóðs ríkis-
ins. Fremur en að leggja á nýja
skatta, væri ríkissjóði nær, miðað
við þessar aðstæður, að skila aftur til
Byggingarsjóðs ríkisins og húsnæðis-
lánakerfisins þessu þýfi sínu.
Alþýðuflokkurinn þarf ekki að
leggja fram nýjar tillögur er eigi að
koma í staðinn fyrir skyldusparnað-
arskattheimtu ríkisstjórnarinnar.
Fyrir Alþingi liggur þegar frv.
Alþýðuflokksins um viðbótarlán úr
bankakerfinu. Til vara má gera þá
tillögu, að hluta af áætluðum 45
millj. kr. tekjum af skatti á banka og
innlánsstofnanir verði varið til hús-
næðislánakerfisins. Það er að vísu
lakari lausn, þar sem ætla má, að
bankarnir muni velta greiðslubyrði
þessa skatts að verulegu leyti af sér
yfir á sparifjáreigendur eða lántak-
endur.
Ríkisstjórn, sem sjálf hefur kerfis-
bundið skert lögboðna tekjustofna
ríkissjóðs, hefur engar siðferðilegar
forsendur til að leggja á nýja skatta
til þess að vega upp skerta tekju-
stofna. Henni væri nær að skila
Byggingarsjóði ríkisins aftur þýfi
sínu.
Jón Baldvin Hannibalsson,
ritstjóri.