Dagblaðið Vísir - DV - 19.02.1983, Síða 21

Kvikmyndir
Kvikmyndir
Kvikmyndir
Um þessar mundir standa yfir
sýningar á myndinni Étum Raoul
(Eating Raoul) í Regnboganum. Hér
er um að ræða gamanmynd með
háðskum undirtón sem er afkvæmi
leikstjórans, handritahöfundarins og
leikarans Paul Bartel. Bartel, sem
fæddist í ágústmánuði 1938, hefur
getið sér gott orð sem sjálfstæður
kvikmyndagerðarmaður sem kann
að gera þokkalegar kvikmyndir fyrir
lítið fé. 1 nýlegu hefti af Monthly
Film Bulletin var viötal við Bartel og
fara hér á eftir valdir kaflar úr því í
lauslegri þýðingu.
Bartel stundaði nám í kvikmynda-
gerð og leiklist við UCLA háskólann
og lauk því á f jórum árum. Eftir það
feröaöist hann um tíma í suðaustur-
Asíu með leikflokk og gerði jafn-
framt kvikmynd um ferð sína. Eftir
aö Bartel sneri aftur til Bandaríkj-
anna fékk hann Fulbright náms-
styrk til að stunda framhaldsnám í
kvikmyndagerð á Italíu, nánar til-
tekið Róm.
,,Á þessum tíma var ég yfir mig
hrifinn af ítalskri kvikmyndagerö,”
sagði Bartel. „Ermanno Olimi var
nýbyrjaður að gera kvikmyndir og
ég var ekki síður hrifinn af verkum
hans en þeirra Fellini og Antonioni.
Marco Bellocchio var góður vinur
minn á skólaárunum og hjálpaöi mér
við aö „dubba” stutta mynd sem ég
kallaði Progetti—The Plans.
Falin myndavél
Tveimur árum síðar, eftir að ég
var laus úr herþjónustu, gerði ég
myndina The Secret Cinema sem var
fyrsta stutta myndin mín sem
eitthvað kvað að. Enn í dag er þessi
mynd í mestu uppáhaldi hjá mér
fyrir utan Etum Raoul. Hún fjallar
um líf ungrar stúlku sem falin kvik-
myndatökuvél er látin skrá með
góðri aðstoð vina stúlkunnar sem
gera stöðugt grín að henni og reyna
að láta hana líta út sem aumkunar-
verðasta við flest tækifæri. Stúlkan
ákveöur að leita ráða hjá sálfræðingi
til að reyna aö finna skýringu á því
hvers vegna allt gangi á afturfót-
unum í lífi hennar, en hann reynist
vera framleiðandi myndarinnar.
Myndin var um 30 mínútna löng og
var dreift í kvikmyndahús með
stuttri mynd eftir Brian De Palma
sem ég hef haldið kunningsskap við
síðan þá. Myndin hans De Palma
bar heitið Murder a la Mod.
Þessa stundina hef ég mestan
áhuga á að gera persónulegar kvik-
myndir sem eru ekki of dýrar í f ram-
leiöslu og þar sem ég fæ aö ráða því
sem ég vil. Flestar kvikmyndir sem
eru gerðar í Bandaríkjunum með
litlu fjármagni af sjálfstæðum
kvikmyndagerðarmönnum eru
vasaútgáfur af „stórmyndum”
Hollywood. Roger Corman hefur
verið iöinn við að gera ódýrar eftir-
líkingar af myndum eins og Alien og
Star Wars á undanförnum árum. En
það sem ég kann besta að meta við
Etum Raoul er að hún er frábrugðin
öllum öðrum bandarískum kvik-
myndum semég veit um.”
Gengur á ýmsu
Meöan Bartel var í hernum vann
hann að gerð kennslumynda og síðar
vann hann á vegum Upplýsingaþjón-
ustu Bandaríkjanna í Suður-
Ameríku að gerð heimildarmynda.
Einnig tók hann þátt í gerð auglýs-.
ingamynda og skrifaði handritið að
Cornucopia Sexualis fyrir vin sinn
Chuck Hirsch og lék í myndinni. Árið
1968 leikstýrði Bartel 12 mínútna
kynningarþætti um ólympíuleikana í
Mexíkóborg og tveimur árum síöar
gerði hann aöra stutta mynd,
Naughty Nurse, sem var í gaman-
sömum dúr. Það var svo ekki fyrr en
1972 að mynd í fullri lengd eftir
Bartel leit dagsins ljós. Það var
hryllingsmyndin Private Parts.
„MGM hafði samning við Gene
Corman, bróður Roger, þess efnis aö
hann framleiddi fyrir þá ódýrar
myndir sem þeir síðan dreiföu. Hug-
myndin að Private Parts hafði fengið
hljómgrunn hjá Jim Aubrey, þáver-
andi forseta MGM, en eftir að
yfirmenn söludeildar MGM sáu
myndina þá vildu þeir ekkert með
hana hafa. Þeir voru hræddir um að
myndin kæmi óorði á MGM merkið.
Þeir settu því annað nafn á myndina

Hér sjást skötuhjúin Paul Bartel og Mary Woronov ásamt einu fórnarlamba sinna imyndinni Etum Raoul
Maður er nefndur
Paul Bartel
títdráttur ár vidtali vid „B” in.ynda leikstjárann Paul
Bartel sem hefur leikstýrt m.a. ÉTUM RAOUL, sem sýnd
hefur verid í Begnboganum vid misjafnar undirtektir
Hór heldur Paul Bartelá morövopninu sem kom mikiö við sögu i myndinni hans, Étum Raoul.
sem framleiðanda, Premier
Production, sem þeir höföu notað
einu sinni áður, en það var fyrir
myndina hans Antonioni Blow-up.
Kappakstursmyndir
„Eftir að Private Parts hafði verið
stungið undir stól fór ég fram á við
Roger Corman að hann leyfði mér að
spreyta mig á leikstjórn aftur. Á
þessum tíma vann Roger að mynd-
inni Big Bad Mama (1974) og stóð
valiö um leikstjóra á milli mín og
Steve Carter. Carter varð hlutskarp-
ari og ég spuröi þá hvort ég fengi
ekki aðstoðarleikstjórastööuna því
að ég haföi hug á að vinna við kvik-
myndagerð áfram. Það gekk og
okkur Carter tókst svo vel upp að
Roger réð mig til að leikstýra Death
Race 2000 (1975) vegna þess aö hann
hélt ég væri svo mikill bílaáhuga-
maður. Eftir á held ég að Death
Race 2000 endurspegli betur per-
sónuleika minn og hafi meiri létt-
leika en Private Parts.
Umsján:
Baldur Hjaltason
Cannonball (1976) var bara gerð
peningana vegna. Það fékkst ekkert
fjármagn til kvikmyndagerðar nema
bíllinn væri í stærsta hlutverkinu. Eg
hafði fengið orð á mig fyrir aö vera
spennumyndaleikstjóri svo að
enginn hafði áhuga á að fá mig til að
leikstýra gamanmynd, ekki síst
vegna þess að í Bandaríkjunum
skynjaöi enginn gamantóninn sem
var í Death Race 2000. Eg hafði lítinn
áhuga á að gera aðra „bílamynd”
svo að ég reyndi að fá svolitla
skemmtun út úr Cannonbali með því
að einbeita mér að öðrum þáttum í
handritinu. Eftir þessa mynd hafði
ég í gangi annað verkefni tengt
bílnum, þ.e.a.s. mynd sem bar heitið
Frankencar sem átti að vera
framleidd af United Artists þangað
til þeir drógu sig til baka. Þetta átti
aö vera öfgakennd mynd með
gotnesku yfirbragði.”
Hugmynd kviknar
Hugmyndin að Étum Raoul varð
að veruleika árið 1979 þegar Bartel
gegndi dómarastörfum á Berlínar-
kvikmyndahátíðinni sama ár. Þar
var einnig Richard Blackburn og
saman skrifuðu þeir kvikmynda-
handritið. Kvikmyndatakan hófst
hins vegar ekki fyrr en í nóvember
1980 og var fjármögnuð með hjálp
vina og vandamanna ásamt smá-
framlögum fyrirtækja. Kvikmynda-
takan tók eitt ár og þegar upp var
staöið haföi kostnaöur ekki farið upp
í nema um hálfa milljón dollara sem
telst ekki mikill peningur í banda-
rískum kvikmyndaiðnaði.
„Hugmyndin aö baki gerð mynd-
arinnar var að finna handrit sem
hentaði mér og Mary Woronov. Eg
hafði áhuga á að vita hvort viö
gætum staðið undir því að leika aðal-
hlutverk í kvikmynd því að ég vissi
að enginn annar myndi bjóða okkur
að leika í skemmtilegri mynd.
Myndin átti að vera meira krefjandi
fyrir mig sem leikara heldur en leik-
stjóra. Ég hefði þess vegna veriö
tilbúinn að fela öörum leikstjóm til
aö geta einbeitt mér betur að
leiknum. Vegna þessa og að myndin
var gerð við mjög knöpp fjárráð þá
verkar ef til vill leikstjómin dálítið
ernföld í sniðum. Ég nota lítið
hreyfanlega kvikmyndavél við tökur
og flest atriðin eru meira sniðin fyrir
leikara en skemmtileg myndhorn.
Samt sem áður hef ég mjög mikinn
áhuga á leikstjórn og nota leikara-
hlutverkið frekar mér til ánægju og
yndisauka.
Kostir og gallar
Handritið var tiltölulega samfellt
og við fylgdum því vel eftir. Eina
stóra vandamálið sem við áttum við
að glíma, var byrjunin á myndinni
því að of lítið gerðist á fyrstu mín-
útunum. Atriðið í áfengisversluninni,
þegar ég var rekinn úr vinnunni, var
fyrst tvöfalt lengra en þegar myndin
var fullfrágengin. Sama gildir um
atriðiö þegar Mary var á spít-
alanum. Það tók einnig of langan
tíma að koma áhorfendum í skilning
um að við værum gift. Við reyndum
að klippa þessi atriði saman en að
lokum styttum við þau til muna.
Samt sem áður vantaði eitthvað í
upphaf myndarinnar. Það vantaði
eitthvað til að gefa áhorfendum til
kynna að myndin var stíluð upp á
Los Angeles, kynlíf og ofbeldi. Þess
vegna bættum við þessum atriðum
frá Hollywood við. Fyrst tókum við
af handahófi ýmis atriði úr lífi fólks í
Hollywood en fannst það síöan bera
of mikinn keim af heimildarmynd.
Við lögðum því aftur af staö en í
þetta sinn settum viö allt á sviö eins
og þegar krakkamir henda sjón-
varpinuút um gluggann.
Ofbeldi
Fyrirmynd mín að ofbeldinu í
Étum Raoul var Kind Hearts og
Coronets og einnig var ofarlega í
huga mínum myndin Lady Killers.
Eg vissi að ég yrði að framreiða
þetta á fíngerðan máta annaðhvort
með því að fela ofbeldið á tjaldinu
eöa draga úr því þannig að þaö yrði
ekki fráhrindandi. Þegar ég gerði
Death Race 2000 vildi ég ails ekki aö
blóö sæist í myndinni en framleið-
andinn var á öðru máli. Hann
fjarlægði ýmis atriði og bætti síðan
við öðrum, oft á tíðum blóðugum
atriðum. Etum Raoul bauð því upp á
gott tækifæri til að gera ofbeldis-
kenndan gamanleik án blóðsúthell-
inga. Val steikingarpönnunnar sem
morðvopns var einn þáttur í þessu.
Eg hef enn áhuga á ævintýralegum
hryllingsmyndum þótt dregið hafi úr
honum á sl. árum. Gamanleikurinn
| er í uppáhaldi hjá mér þessa stund-
! ina. En ég vil geta breytt úr einu efn-
jinu yfir í annað. Næsta mynd mín
| mun vera róleg mynd sem ég vonast
Itil að verði að sömu gæðum og
myndir Eric Rohmer. Myndin mun
I heita Scenes Form the Class
! Struggle in Beverly Hills.”
i Paul Bartel er einn af þessum
Isjálfstæðu bandarisku leikstjórum
,sem af vanefnum reynir að koma
hugmyndum sínum á framfæri í
formi kvikmyndar. Myndir hans
'hafa yfirbragð „B” mynda og hafa
jhlotið mjög misjafna dóma, eins og
It.d. myndin Etum Raoul sem sýnd
hefur verið nýlega í Regnboganum.
'Ætti þessi stutta greinargerð að gefa
jlesendum einhverja hugmynd um
hvað Paul Bartel hefur verið að
reyna að segja og gera í myndum
sínum.
B.H.
DV. LAUGARDAGUR19. FEBRUAR1983.