Dagblaðið Vísir - DV - 12.09.1983, Side 14

14
DV, MÁNUDAGUR12. SEP.TEMBER 1983.
Menning Menning Menning Menning
anda gera, leika hinar aöskiljanleg-
ustu kúnstir. Ekki hafa menn síður
brúkað hin fjölbreytilegustu
lýsingarorð um blásaralið þessarar
erkihljómsveitar. Mince hefur þótt
snillingur í að gera fólk almennt
snarruglað, Butterfield þótt hæfa
sem hirðtrómetari og tóni Tates
gjarnan líkt við ljúfastan drykk
ihinna skosku heiöa.
Að þekkja sinn
vitjunartíma
Hvað sem öllum lýsingum líður þá
komumst við, gestir í sveifluveisl-
unni miklu, að því að þessir
heiðursmenn hafa engu gleymt.
Neistinn er hinn sami og áður þótt
elli kerling hafi séð um að taka kúf-
inn af orku og úthaldi kappanna. Enn
einu sinni hefur Jazzvakning þekkt
sinn vitjunartíma og brást ekki ís-
lenskum jassgeggjurum þegar mikið
lá við. Swingið stendur fyrir sínu um
aldur og ævi, en þaö fer að verða
hver síðastur að njóta snilli stór-
menna þess gullaldarskeiös i jass-
sögunni. Swinggeggjurum (en eins og
kunnugt er, er swinggeggjun dýpsta
stig jassgeggjunar) var með veislu
þessari gert hátt undir höföi og lengi
mun verða munuð hingaðkoma átta
stórmenna klassíkur jassins.
EM
Tónleikar Jazzvakningar í Gamla Blói 7.
september.
Flytjendur: Red Norvo, vibrafónleikari, Buddy
Tate, saxófónleikari, Teddy Wilson, planóleik-
ari, Avríl Shaw, bassaleikari, Billy Butterfield,
trompetleikari, Johnny Mince, klarínettuleik-
ari, Tal Farlow, gítarleikari og Sam Woodyard,
trommuleikari.
Átta stórmenni
Hvað gera menn þegar stórmenni,
og þau átta í hóp, ber að garði? Jú —
slá upp veislu, og þeim góða sið
fy lgdi Jazzvakning þegar hinir miklu
meistarar sveifiunnar komu að.hús-
vitja miövikudagskvöldið sjöunda
september. Og hvaö veldur, að menn
sem áttu sitt blómaskeið fyrir hart-
nær hálfri öld, skuli fylla Gamla bíó?
Og það án nokkurs fyrirvara.
Heimsóknina virtist bera að ófor-
varandis — tónlistarvertíðin ekki
komin í gang og f jölmiölakynning í
lágmarki. Líkast til er ein megin-
ástæðan sú, að þessir heiöurskarlar
eru fulltrúar klassíkurinnar í jass-
sögunni. Þess tímabils þegar jassinn>
var vönduö skemmtitónlist, par
excellence,” hverjum manni auð-
skilin, útheimti litlar sem engar
„pælingar” og flestum var auðiö að
greina á milli hvað vel væri og hvað
illa gert. I spunanum jafnan höföað
til melódíunnar og sveiflan slfk að
orkaði á allan kroppinn, enda jassinn
á þeim tíma ein vinsælasta tegund
dansmúsíkur.
Erkihljómsveit
Menn hafa áður eytt löngu máli til
að lýsa því hvemig Wilson láti slag-
hörpuna ganga líkt og velstillta gufu-
vél, hvernig Woodyard geti með
trommum sínum þyrlað heilli stór-
hljómsveit upp í háloftin og Shaw
rekið þá sömu áfram líkt og hjörð
með bassa sínum. Eða hvemig
Norvo líði yfir víbrafóninn líkt og
andinn úr lampa Alladins og Farlow
með gítar sínum láti þann sama
Franskar bækur koma nær allar út
í París. I París koma nær engar
bækur út í ágúst. Allir eru í sumarfríí
og feröamenn ganga um götur
borgarinnar undir augum og ávarpi
auðnuleysingja og fáeinna verka-
manna. En borgin vaknar til starfa
með haustinu sem er hlýtt og bjart. I
Frakklandi er haustbókaflóð en ekki
jólabókaflóð. Þessa dagana streyma
bækur hratt um prentvélar og fara
þaöan á borð á miðju gólfi búða svo
að allir taki eftir: „nýjungamar,”
gjörið svo vel. Næstu vikur koma út
mörg hundruð bækur og verður
vandiaðvelja.
Ritgerðir
og fræðibækur
Það er kreppa í Frakklandi eins og
víðar. Haustbækur bera þess merki
eins og annað. Mikið er skrifaö um
kreppuna, heilmargar bækur em
þýddar úr bandarísku og litlu færri
eru samdar á frönsku. Kreppan er
skilgreind og skýrð, leitað er lausna
og varpaö upp framtíðarsýn, fagurri
eða síöur en svo. Efnahagsvandræð-
in eru þó ekki allt^ ofbeldi og ófriður
eru annað: fræðimenn gefa út nokkr-
ar bækur í haust þar sem þeir reyna
að komast fyrir orsakir ofbeldis og
illsku í heiminum. Ekki minna en
tvær kortabækur um hernað og her-
mennsku verða gefnar út. Sovétríkin
og gyðingahatur og fjömiðlar verða
tekin fyrir og viöhorf Evrópubúa
vestanmegin til lífsins og heimsins.
Tvær bækur verða gefnar út um
einstaklingshyggjuna, sem þykir
fara í vöxt og veldur áhygg jum.
Sálfræðingar láta ekki sitt eftir
liggja. Þýdd veröur nýleg bók Bruno
Bettelheim um lestur bama og
lestrarkennslu og birtar rannsóknir
á áfengisneyslu unglinga.
Sálkönnuðir skrifa um þunglyndið,
ástina og hugarórana.
Ekki verður leitað huggunar við
böli nútímans hjá sagnfræðingum. 1
Franska haustbókaflóðið
haust gefur Michel Vovelle út sögu
dauöans á Vesturlöndum frá fjórt-
ándu öld til nútímans, og Jean
Delumeau skrifar um syndina og ótt-
ann: sektarkennd Vesturlandabúa.
Seinni heimsstyrjöldin er vinsæl og
gefin verður út bók um valdaránið í
Chile fyrir tíu árum.
Stjómmálamenn hafa hægt um sig
og aöeins einn ráðherra gefur út bók
í haust. Landvamaráöherrann
Hernu skrifar: „Að verja Frakk-
land”. Nokkrir þekktir heimspeking-
ar gefa út í haust, þar á meðal
Michel Foucault, Gilles Deleuze og
Michel Serres. Bréf Sartre frá
árunum 1926—1962 veröa gefin út og
ERLENDAR
BÆKUR
MárJónsson
I Frakklandi er haustbókaflóð en ekki jólabókaflóð.
Teikning: Berenice Cleeve
Raymond Aron birtir æviminningar
sínar. „Hugsaö um stjórnmál í hálfa
öld”.
Bókmenntir
Mest spennandi er þaö á haustin að
fylg jast með hvað kemur út af skáld-
sögum. Verst er að franskar bók-
menntir nú um stundir em svo léleg-
ar og höfundarnir ómerkilegir. Þetta
em atvinnumenn sem oftast starfa
einnig við fjölmiðla, bókaútgáfur og
iháskóla, og skrifa skáldrit jafn-
auðveldlega og hægt er að skrifa
grein í dagblað og semja erlenda
frétt í útvarpið. Fyrir vikið er þetta
allt eins og þaö á að vera og allt
saman eins og ekki neitt; æsku-
minningar eða raunsæjar
nútímalýsingar með galsabrag,
þunnt en þægilegt og þokkalegt, lág-
kúra og lélegt. Reglan er bók á ári,
atvinnan er tryggð og afkoman góö.
Eitt hundraö og sextíu skáldsögur
verða á boðstólum í haust,
jafnmargar og í fyrra. Þriðjungur
þeirra er eftir konur. Stórt hundrað
höfundanna hefur gefið út bók eða
bækur áöur, og er þá oft að þeim
orðstír, sem þegar hefur tekist að
vinna, er beitt til að selja bókina og
afla góðra dóma. Bókmennta-
verðlaun, sem veitt em í október,
fimm eða sex að tölu, era keppikefli
allra höfunda og forlaga. Þau geta
þýtt sölu fimmtíu til hundrað þúsund
eintaka, en flestir verða að láta sér
nægja fimm til tíu þúsund eintök
seld. Utgáfan miöar við verðlaunin
ogstefnteráþau.
Það er erfitt að gefa út fyrstu
skáldsögu í Frakklandi, bókaforlögin
eru treg til aö taka áhættuna,
kannski selst bókin alls ekki neitt.
Ertgu aö síður fá um fjörutíu
nýgræðingar að spreyta sig í haust,
og guö má vita hve mörgum hefur
verið hafnað. Flestum handritum er
víst hent, og það eru frekar litlu út-
gáfufyrirtækin sem slá til.
Á haustin er litið gefið út af
erlendum bókmenntum; þýðingum.
Þær keppa ekki til verðlaunanna og
eru geymdar til annarra árstíöa.
Glaumur og gleði
Þó kannski sé fátt um merkar
bækur í haustbókaflóði Frakka er
vafalítiö að mikiö verður um dýrðir
meöal franskra bókmenntafrömuða
á næstunni, lesið og talað, skálað og
iskrifað. Við Islendingar getum sam-
glaöst úr f jarska, fegnir að eiga ekki
á hættu að sjá eina einustu þessara
bóka og kát í biö eftir okkar eigin
bókaflóði fyrir jól.
(Heimild: Le Monde 26.8. ’83)
ÍTHEKUN OG ÁRÉTTING
Tónleikar Þorsteins Gauta Sigurðssonar á
Kjarvalsstöðum 6. september.
Efnisskrá: Clementi: Sonata op. 40 nr. 2;
Debussy: 3 Prelúdíur; J.S. Bach: Toccata f c-
moll; Muczynski: 3 Prelúdfur op. 6.
Það er ekki lengra síðan en í vor,
að Þorsteinn Gauti Sigurðsson,
píanistinn ungi, debuteraöi svo
glæsilega hjá Tónlistarfélaginu í
Austurbæjarbíói. Nú var hann mætt-
ur til leiks á ný, að þessu sinni með
eigin, sjálfstæða tónleika á Kjarvals-
stööum og áætlar aö endurtaka þá í
menningarmiðstöðinni í Geröubergi.
Það fór ekki á milli mála, að pilt-
urinn sem debuteraði svo glæsilega
í vor, væri stórpíanistaefni og það
áréttaði hann svo aö ekki varð um
villst meö leik sínum á Kjarvalsstöð-
um.
Prógrammið var greinilega vaUð
þannig að þaö gæfi vel tU kynna
hæfni og góöa tækni flytjandans. Dá-
lítið ööruvísi og skemmtilega á snið
við þær aUiæfu og hefðbundnu e&iis-
skrár, sem hinn íslenski tónleika-
gestur á að venjast. Varð þaö tU að
auka ferskleikablæ tónleikanna aö
mun. Og sat þó ferskleikinn í fyrir-
rúmi í leik hins unga píanista.
Skýr, persónuleg
stílmótun
Clementi var dáUtið harður í með-
förum Þorsteins Gauta. Nokkuð sem
ég held að kenna megi gUmuskjáifta,
Tónlist
Eyjólfur Melsted
sem greinUega varð vart í byrjun.
Þegar svo Debussy kom var greini-
lega engan bUbug á Þorsteini Gauta
að finna og stórglæsUega lék hann
Prelúdíurnar þrjár úr fyrsta hefti.
En munandi Clementi, hélt ég aö
hann yrði kannski eUítið harðhentur
á Bach. Svo reyndist þó ekki og raun-
ar kom persónuieg stílmótun Þor-
steins Gauta hvaö gleggst fram ein-
mitt í Toccötunni. Það er erfitt að
koma Bach til skUa á píanó, svo að
viðsættanlegt sé, en það tókst Þor-
steini Gauta. Og að lokum, í hinum
örstuttu, dunandi prelúdíum
Muczynskis var pilturinn í núklum
ham. Svo gaukaði hann einum Utlum
Rachmaninoff aukreitis að harð-
ánægðum áheyrendum, sem fjöl-
mennt höfðu tU að hlýða á hinn unga
snUUng. Tónleikar þessir vora bæði
ítrekun og árétting þess sem gefið
var til kynna í vor — að í Þorsteini
Gauta eigum við stórpíanistaefni. Að
sönnu ekki fuUmótaðan og aUs ekki
lausan úr viðjum skólans, en Uka um
leiö merkUega lausan við vélrænu í
leik sínum og með óvenju skýra Unu í
mótun síns músíkalska persónu-
leika.