Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.1983, Qupperneq 13

DV.ÞRÍÐJUDAGUR 15: NÓVEMBÉR1983.
FEIGDARFLAN
EÐA FARSI
Talsmenn Framleiðsluráðs
landbúnaðarins eru að
leika sig í mát
Þaö er augljóst mál, aö háttarlag
framleiösluráösmanna er nú mjög
grunsamlegt. Þeir skrifa nú hvem
langhundinn af öörum um eggjamál-
iö svokallaöa, en ég þykist fara nærri
um þaö, að almenningur skiiur nú
mjög vel um hvaö málið snýst, þ.e.
einokun eöa ekki einokun. örvænt-
ingin skín úr nánast hverju oröi. I
mörgum flóknum deilumálum á fólk
erfitt meö aö átta sig, en talsmenn
hefðbundinna sauðfjár- og mjólkur-
hagsmuna eru sérfræðingar í því að
sturta yfir almenning tölum og rugla '■
hann í ríminu. Sumir gagnrýnendur ;
heföbundinnar landbúnaöarstefnu
hafa jafnvel fyllst örvæntingu. Þeim
hefur hreinlega fundist, að það væri
eins og að æpa upp í norðanvindinn
aö ætla sér aö stööva valdamaskínu
framleiösluráös.
En nú allt í einu hafa málin skipast
í lofti. Stríðsmaskínan hefur lagt.
sjálfa sig svöðusári og reikar nú um
völlinn meö vondan málstaö aö
vopni.
Kjarni málsins
Þegar menn rita í offorsi hverja
blaöagreinina á fætur annarri án
þess aö koma nálægt aðalatriðinu,
sér fólk eöa finnur, aö eitthvaö mikið
vantar. Framleiösluráösmenn tala
stööugt um dreifingarstöð fyrir egg
og segja, aö fáir stórframleiöendur
eggja og tortryggilegir forystumenn
Neytendasamtakanna einir séu á
móti áformunum. Blessuö dreifing-
armiðstööin eykur hagkvæmni í
dreifingu um einhverjar prósentur.
Auk þess er unnt aö viðhafa gæða-
Jónas Bjamason
eftirlit i dreifingarstöö! Þaö sjá allir,
að afstaða forystumanna Neytenda-
samtakanna er óskiljanleg! — Vitan-
lega snýst málið ekki um neina
dreifingarstöö. Það mega að sjálf-
sögöu allir setja upp dreifingar-
stöðvar fyrir egg eins og þeir vilja og
telja hagkvæmt. Meö hinni svoköll-
uðu dreifingarstöð ætla framleiðslu-
ráðsmenn að koma upp framleiðslu-
stjórnun á eggjum, þ.e. einokun.
Þetta vita allir, sem nálægt þessum
málum koma. Ákveöa á búmark, þ.e.
ígildi kvótakerfis, og tillögur hafa
veriö gerðar um stigvaxandi kjarn-
fóöurskatt, þ.e. aö stórframleiðend-
ur greiöi hærra verö fyrir fóöur en
smærri framleiðendur. — Þaö er
, svona eins og Pálmi í Hagkaup ætti
aö greiöa þeim mun hærra verð fyrir
sínar vörur frá heiidsölum sem hann
keypti meira. Þetta er að stilla öllum
viðskiptalögmálum á hvolf. Þetta sjá
allir, og þaö þarf ekki aö rökstyöja
nánar. — Þaö er í þessum efnum,
sem framleiösluráösmenn frömdu
sitt harakíri. Framleiösluráösbröltið
er búiö aö blinda talsmennina. Þaö er
kominn tími til þess, að skynsamir
bændur taki í taumana. Það er ekki
nóg með, aö eggjamálið sé tapað,
heldur er sjálft móðurskipið, fram-
leiösluráöslögin, komið með slag-
síöu! Og stýrimennirnir hafa ekkert
lært.
Svo er rætt um lögbýli. Gera á
tilraun til aö svínbeygja eggja-,
fuglakjöts- og svínakjötsframleiöslu
inn í lokað kerfi framleiösluráös og
draga hana smám saman inn á
svokölluð „lögbýli” sem „auka-
búgreinar”. Þessar fram-
leiöslugreinar hafa alla tíð notið sín
best í nánum tengslum viö þéttbýli,
annaðhvort í næsta nágrenni þétt-
býlis eða annars staöar, en þá meö
ákaflega góöum tengslum við þétt-
býli. Þessar framleiöslugreinar hafa
í raun ekkert að gera meö lögbýli,
sem byggist fyrst og fremst á hefö-
bundnum beitarhagsmunum, þ.e.
grasrækt og jórturdýrum.
öll þessi áform eru mönnum ljós.
sumt hefur heyrst af vörum stjórnar-
manna í Sambandi eggjaframleið-
enda, annaö er til á pappír í landbún-
aöarráöuneytinu eða á uppkasti, sem
lekið hefur út.
Hvað myndi gerast?
Það er augljóst. Fyrst ætla menn
aö setja upp svokallaða eggja-
dreifingarstöð meö stuöningi kjarn-
fóöursjóðs, þ.e. skattleggja al-
menning til að byggja upp kerfi, sem
tryggir einokun. Síöan er unnt aö
svínbeygja alla undir stööina meö
því að hækka kjamfóöurgjaldið.
Kjarnfóöurgjaldiö er notað til þess
„Þessar framleiðslugreinar hafa íraun ekkert að gera með lögbýli, sem
byggist fyrst og fremst á hefðbundnum beitarhagsmunum, þ.e. gras-
rækt og jórturdýrum."
aö greiða ýmsa kostnaðarliöi
þeirra, sem þátt taka í „dreifingar-
stöðinni” en ekki hinna, sem utan
vilja standa. Þannig er unnt að fá þá
til aö gefast upp og taka þátt í stöö-
inni. Síðan er verðiö ákveöið einhliöa
og allt of hátt. Þaö kallar á offram-.
leiðslu, en þá er gripiö til ,,bú-
marks”, kvótakerfis og stighækk-
andi kjarnfóðurgjalds. — Næst er
unnt aö taka fugla- og svínakjötiö
fyrir meö sama hætti. Síöustu leifar
samkeppni af hálfu þessara
framleiöslugreina væri þar meö úr
sögunni.
Þeir, sem berjast gegn þessu, eru
greinilega tortryggilegir! Fugla- og
svínaafurðir eru enn þá allt of dýrar
hér á landi. Neysla þeirra er þess
vegna allt of lítil. Vemdarar hefö-
bundinna greina og skammsýnir
smáframleiðendur svína- og fuglaaf-
urða reyna nú vonlausa aöför að
hagsmunum neytenda á Islandi og
nota til þess öll ráð. Þaö endar meö
því, aö öll meginhagsmunasamtök á
Islandi taka saman höndum gegn
öllu bröltinu. Fólk er farið aö sjá, aö
miklu meira er í veöi en bara egg.
Trúir því nokkur, að framleiðsluráð
myndi eyða svona miklu púðri í sak-
lausa „dreifingarstöð” fyrir egg?
Talsmenn einokunar berast á bana-
spjót gegn mörgum af helstu hags-
munasamtökum þjóðarinnar vegna
ákafrar þjónustuhyggju viö almenn-
ing! Hver trúir því? Þaö væri aug-
ljóslega hámark þverstæðnanna.
Ætli að endirinn verði e.t.v. sá, að
framfarasinnaðir framleiöendur
fugla- og svínaafuröa veröi aö ganga
meö stuðningi neytenda í Félag ís-
lenskra iðnrekenda til aö fá starfs-
frið?
9.11.’83
Jónas Bjarnason
efnaverkfræðingur.

Konungskjömir lærisveinar
í stað Dagsbrúnarmanna
Það var stormur og vatnsveöur á
Hellisheiöinni á laugardag, þvert
ofan í loforö veöurstofunnar um aö
vind færi að lægja í morgunsárið,
sem ekki er nú lengur það svöðusár
sem það er á sumardögum, þegar
austantórumar stafla sólstöfum
utaní Eyjafjallajökul og heilu
prófastdæmin standa í ljósum
logum. En svo hratt hefur skamm-
degiö fariö og hljóðlega, að menn
hafa varla búiö sig undir rétt þung-
lyndi, nema ef það væri á allra
seinustu dögum, eftir aö Alþýöu-
bandalagið fór aö halda formanna-
ráöstefnur á hjartadeild Landspítal-
ans, þar sem Guðmundur J. lá á
sjúkrabeði. En honum hefur víst
gengiö heldur illa aö skilja aö
óvinnufærir gáfumenn kunni betri
skil á vanda erfiöismanna, en eyr-
arkarlar og grafarar.
Þessi hjartadeildarfundir, eöa
hjartaþræðingar Alþýöubanda-
lagsins, framdar á sóttarsæng, eru
kannske ekki einsdæmi um bráðlyndi
stjómmálamanna. En þegar upp var
risiö, stóðu málin einfaldlega þann-
ig, aö Guðmundur Joð haföi hjartaö
á réttum staö, sem reyndar var
fyrirfram vitað og hafði nú
sjúkrahúspappíra upp á þaö líka, en
þeir sem lært hafa í skólum aö koma
vitinu fyrir kolanámumenn og stál-
iönaöinn, voru engu nær um hina
réttu stööu í valdataflinu. Og svo
sagði Sókrates aö þaö væri líklega
auðvelt aö stjórna þar sem allir
menn væra heimspekingar.
Bendir nú allt í átt til þess aö gáfu-
menn sitji enn um sinn uppi með vitið
og tvær hendur tómar, en verka-
menn reyni eftir sem áöur aö vinna
fyrir þjóðinni og sjálfum sér með
tóbaksbaukinn í annarri hendinni, en
krepptan hnefann í hinni, eins og
Oddur sterki um árið.
Það má með nokkram rétti segja,
aö ólæknandi framsóknarmanni
komi þaö ekki viö, hver stjórnar Al-
þýöubandalaginu. En því fylgir viss
þjáning að horfa upp á það, hvernig
sífellt er veriö aö bola erfiðismönn-
um út úr stjómmálaflokkunum, og
þar með hinum söltu og jámhnoöuöu
úrræðum verkamanna og sjómanna,
sem ásamt f ramsýnum og slóttugum
bændum; mönnum framan úr
djúpum dölum, lögöu þó þá einu heil-
legu undirstööu, er heimilin og al-
múginn stendur á, enn þann dag i
dag.
Þaö vora t.d. verkamenn, sjómenn
og bændur, sem vora höfundar al-
imannatrygginganna, laga um verka-
mannabústaöi, eöa félagslegar íbúö-
ir, bæjarútgerðir, samvinnufélög og
margt annaö. Þetta fólk kunni þó
ekki aöra latínu en þá, sem töluð er i
saltfiski og heyskap.
Auövitaö má deila um einstök af-
brigði framvindunnar, svo sem sex-
mannanefndina, er reiknar þaö út aö
íslenskt smjör eigi aö vera þrjú
Eftir helgina
Jónas Guðmundsson
hundruö prósent dýrara en smjör i
Noregi, og aö mjólk úr Eyjafirði og
Flóa, þurfi að vera hundrað og
fimmtíu prósent dýrari, en mjólk úr
Guöbrandsdal og frá Mæri. Líka um
eggjafélög og margt annað, sem ætl-
aö er til þesskonar reiknings, aö
meöan nýmjólk hækkar um 6500
prósent, hafa laun manna aöeins
hækkaö um helftina, eða svo.
Meginmálið er hinsvegar þaö, að
veriö er með skipulögðum hætti aö
bola erfiðismönnum, verkafólki og
bændum úr trúnaöarstöðum og af
þingi, en setja þar i staöinn föla ungl-
inga meö mikil próf úr skólum.
Auövitaö er latína og bókfærð
heimspeki af hinu góöa, en þessi nýja
valdastétt, sem nú virðist t.d. vera
aö gleypa Alþýöubandalagiö, minnir
óneitanlega á þá tíö, er á alþingi sátu
konungbornir þingmenn, ásamt
hinum réttkjörnu, og þá réöu þeir
meiru, er unnu fýrir konung, en þeir
sem unnu fyrir þjóöina.
Þetta vora aö vísu sæmdarmenn er
kunnu latínu og höfðu lesið lög, eöa
guöfræði í Kaupmannahöfn. En um
útræði og annað, sem hugsaö er á
fastandi maga, vissu þeir minna. Og
eins og hinir konungkjörnu voru
fyrst og fremst fulltrúar einveldis-
ins, þá veröa hin fölu ungmenni
sérfræöinnar, þegar fram líða
stundir, fyrst og fremst fulltrúar
fyrir nýja stéttaskiptinug, eöa valda-
stétt sérfræöinnar.
Til þessa horfa nú margir með
kvíöa, aö þarna sé kominn nýr
Kveldúlfur, til þess aö vinna kær-
leiksverk fortíöarinnar upp á nýtt.
Þetta sést meðal annars af því, aö
nú liggja milli 60 og 80 þingmál fyrir
alþingi, en ekkert mál, sem minnir á
þá daga, þegar Jón Baldvinsson,
Jónas frá Hriflu og Héðinn Valdi-
marsson voru að draga almenning
upp á sína miklu eik. Og þarf ís-
lenska þjóðin nú ekki síöur á góöum
úrræðum að halda enþá.
Með þessu er þó síöur en svo verið
aö amast viö hinum læröu, en þaö er
bara dálítið annað að hafa fundið til,
en aö hafa lesið sér til um það í bók-
um.
Sannleikurinn er nefnilega ekki í
bókum, eins og skáldið sagöi;ekki
einu sinni í góðum bókum. Og guö
hjálpi okkur þegar formaöur Dags-
brúnar verður kominn með próf í fé-
lagsvísindum, eða í líffræði.
Sunnudagurinn opnaöi augun meö
þoku. Skyggni var slæmt og gróða-
von engin í plássinu, fremur en aöra
daga á þessum síðustu og verstu tím-
um. Oti fyrir skerjunum stundi svo
nytjalaust hafiö, sem ekkert virðist
eiga annað eftir en öldugang.
Ekki veit ég hvort þetta er hentugt
veður fyrir hjartaþræðingar, eða
lærisveinana í Alþýðubandalaginu,
en í hljóðlátri skelfingu vaknaði
þorpiö smám saman til þeirrar
eymdar er verður til í bókum.
Jónas Guðmundsson,
rithöfundur.