Dagblaðið Vísir - DV - 25.01.1984, Qupperneq 12

12
DV. MIÐVKUDAGUR 25. JANUAR1984.
Frjálst.óháÖ clagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLÚN HF.
stiórnarformaflurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjflri og Otgáfustjflri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoflarritstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjfl^ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEINSSON.
Ritstjórn: SIÐUMULA 12—14. SÍMI 86011. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda og plotugerð: HILMIR HF., SÍDUMÚLA 12. P rentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverö á mánuði 250 kr. Veró í lausasölu 22 kr.
Helgarblað25kr.
Viðræðurí rétta átt
Það eru sannarlega óvænt tíðindi þegar það spyrst að
raunhæfar kjaraviðræður séu í gangi. Á yfirborðinu hefur
allt verið slétt og fellt að undanförnu og það jafnvel svo að
menn hafa undrast langlundargeð verkalýðshreyfingar-
innar og ASl-forystunnar. Nú er komið í ljós, að formaður
ASI hefur ekki setið auðum höndum né heldur að vinnu-
veitendur hafi þverskallast við sérhverri tillögugerð sem
launþegar hafa sett fram. Tíminn hefur verið notaður til
þreifinga á bak við tjöldin þar sem báðir aðilar hafa
greinilega lagt sig nokkuð fram um að leita að
skynsamlegum niðurstöðum.
Þegar talað er um skynsamlegar niðurstöður er átt vH>
að hugsanlegir kjarasamningar komi til móts við stór-
skertan kaupmátt launþega án þess þó að kollsteypa
efnahagsstefnu ríkisstjórnarinnar og hleypa verðbólg-
unni á skrið.
Hvort sem það reynist rétt eða ekki sem hermt er í
fréttum, að rætt hafi verið um 4—5% kauphækkun strax
og 8% síðar á árinu íáföngum,sýnast kjarasamningar á
þeim nótum alls ekki fráleitir.
Auðvitað eru á þeim annmarkar. Beinar kaup-
hækkanir, eins og þær sem að framan eru raktar,
sprengja þann ramma sem þjóðhagsspá, fjárlögum og
efnahagsráðstöfunum síðasta árs var settur. Aðalgallinn
er þó sá að grunnkaupshækkunin er látin ganga upp allan
launastigann en miðast ekki við hina lægst launuðu. Enn
einu sinni verður þá gefist upp við að bæta kjör láglauna-
fólksins sérstaklega eins og mjög hefur verið haft á orði.
Nema einhverjar viðbótarráðstafanir séu í bígerð fyrir
hina verst settu, en þá er líka búið að spenna bogann
alltof hátt og efnahagsviðnámið fokið út í veður og vind.
Á þessu stigi mála er erfitt að leggja dóm á þær þreif-
ingar sem átt hafa sér stað. Ekki heldur á það hvort nokk-
urt samkomulag næst um þann grundvöll sem talað er
um. Hópar innan Dagsbrúnar munu vera honum andvígir
og enginn vafi er talinn á því að Alþýðubandalagið mun af
pólitískum ástæðum hamast gegn slíku samkomulagi.
Miðstjórn ASI heldur öllu opnu þannig að enginn skyldi
halda að allsher jar kjarasamningar séu á næsta leiti.
Á hinum kantinum eru einnig fyrirvarar. Ríkisstjórnin
verður að standa fast á því að samningar sem vinnu-
veitendur skrifa undir og eru umfram þau mörk sem
stjórnarstefnan byggist á verða að vera á ábyrgð vinnu-
veitenda sjálfra. Þeir geta ekki og mega ekki undir
neinum kringumstæðum ganga út frá því aö auknum
byrðum verði velt út í verðlag eða mætt með gengis-
fellingum.
Það sem er þó mikilsverðast í stöðunni er sú staðreynd
að aðilar vinnumarkaðarins tala saman af skynsemi og
eru að leita leiða til kjarabóta, sem ekki íþyngja atvinnu-
rekstrinum um of og án þess að blása eld að glæðum
verðbólgunnar.
Nú gætir vaxandi atvinnuleysis og horfur eru því miður
ekki góðar framundan. Öfriður á vinnumarkaðnum,
verkföll og búsif jar fyrir atvinnuvegina af þeim sökum er
ekki leiðin til aukins atvinnuöryggis. Þetta skynjar fólk
og skilur og leggur því meiri áherslu á einhverja afkomu-
tryggingu frekar en blóðugan slag um samninga sem eru
sýnd veiði en ekki gefin.
Þær þreifingar sem nú eru í gangi þýða ekki endilega
að samningar séu í sjónmáli en þær eru í réttum anda og í
rétta átt.
ebs
ERFIÐLEIKAR
ÚTGERÐAR?
Mikið er deilt þessa dagana um
kvótaskiptinguna. Sjá menn þar ekki
skóginn fyrir trjánum sem einblínt er
á. Skógurinn er mikil verðmæti en tréð
lítilvægt eitt sér. 100% nýting afla í
togurunum er mál málanna. I DV
fyrir stuttu var forsíðufrétt um að tap
útgerðarinnar hefði veriö um 1,5 mill-
jarðar sl. ár og stefndi í, með sama
áframhaldi, allt að 3 milljarða. I þvi
sambandi vil ég benda á aö togaraflot-
inn henti í sjóinn a.m.k. 2 milljörðum
sl. ár. Síðan er ekki úr vegi að kaUa
það sóun þegar netabátar skUa afla á
land sem er aðeins 50% í vinnsluhæfu
ástandi. Auk þess hefur tvímælalaust
orðið rýrnun í vinnslustöðvunum. A
meöan ástandið er slíkt er glórulaust
aumingjaraus að tala um erfiðleika út-
gerðar.
Formaður stjórnar útgerðar örvars
og Arnars á Skagaströnd virðist sá eini
sem er að taka við sér og staðfestir það
sem ég skrifaði í DV á dögunum.
Þakka ég honum hér með.
Annaö verra höf um við veriö að lesa
um og hlusta á undanfarið, s.s. útgerð-
armanninn á Grundarfirði sem ætlar
ekki að senda skip sitt á veiðar nema
meö þrýstingi úr landi. Og fram-
kvæmdastjóra BUR sem ætlast tU að
ríkið sjái um útgerðarmálin. Togarar
BUR, 6 stk., hafa örugglega hent verð-
mæti að upphæð 160 mUljónir sl. ár en
það er sú upphæð sem á vantar þar, aö
sagter.
Lækka oliutolla
Eitt er þó rétt, ríkiö getur lækkaö
tolla af oUu og ætti aö gera það strax.
Síðan á aö gefa útgeröarmönnum tæki-
færi til að sýna okkur að þeir séu
ábyrgir gerða sinna. Það þýðir ekkert
fyrir útgerðarmenn og alþingismenn
aö segja að þjóðin hafi off járf est í fiski-
skipum undanfarin ár. ViðöUhin,þ.e.
þjóðin, erum ekki útgerðarmenn. Sjó-
menn hafa mótmælt þessum skipa-
kaupum síðan 1978. Nei, útgerðar-
menn og nokkrir alþingismenn bera
DAVÍÐ HARALDSSON
SJÓMAÐUR Á BJÖRGÚLFI EA 312.
þama einir alla ábyrgð og engir aðrir.
Réttið nú sjálfir fyrirtækin ykkar við
og hættið þessu væli ykkar.
Nýtið aflann og framleiðiö 1. fl.
vöm. Það er ykkar eina von. Viö,
þjóöin, þurfum að borga nóg. Nú síð-
ast aflabrest í kartöflugörðum lands-
ins. Við eigum einfaldlega enga pen-
inga aflögu lengur handa ykkur til að
leika ykkur að. Þaö hefur verið reikn-
að út aö ef togari fær, eftir kvótaskipt-
ingu, að veiða 1200 tonn af þorski og 1200
tonn af öörum kvótafiski þá skUi þaö i
aflaverðmæti um 32 miUjónum að
óbreyttu verði. TU skipta em það um
17 miUjónir (þ.e. sjómenn hlunnfamir
um hlut úr 15 miUjónum, 45—49%
framhjá skiptum).
Verðmætaaukning
Með 100% nýtingu má auka þessi
verömæti um a .m.k. 25 miU jónir og þar
á ég viö á þeim togurum sem orðið
hafahvaðverstúti. Og auka verðmæti
afla umtalsvert á minni skipum. Hér
sést að aukin nýting, eins og bent er á í
DV 5. janúar ’84, gerir meira en að
borga oUu á skipin, hún greiðir líka
niður aukinn tækjakost og meira en
það. TU viðbótar þessu mætti benda á
að minnka mætti yfirbyggingu útgerða
víða. Spurning dagsins gæti eflaust
hljóðað þannig: „Hvað kostar yfir-
byggingin á BÚR og BÚH t.d.? Já,
Sigurjón Pétursson. Hvemig er að
vera orðinn útgerðarmaður? (Póli-
tískur útgerðarmaöur, ha, ha). Fram-
kvæmdastjóri BUR mæUr með penna-
striksaðferðinni viö lausn á þessum
heimatUbúnu vandamálum útgerðar-
innar. Hvað mega þeir þá segja sem
aUtaf standa í skilum.
Ekki efni á sænska kerfínu
Eg held að íslenska þjóðin hafi ekki
efni á sænska kerfinu, þ.e. verðlauna
endalaust aumingjana á kostnað
þeirra sem klóra í bakkann. Einu sjá-
anlegu viðbrögð útgerðarmanna viö
vanda sínum (fyrir utan útgfél. Skag-
strendinga) er örUtiU áhugi á meltu-
framleiðslu og ríghalda í gömlu glöt-
uöu aðferöina við veiðar. Melta úr úr-
gangi úr 2400 tonna afla, miðað við
árangur Kambarastar, þ.e. 180 tonna
afU á land = 30 tonn melta aö verðmæti
um kr. 40.000,00, yrði um kr. 550.000,00
A „Sjómenn hafa mótmælt þessum skipa-
w kaupum síðan 1978. Nei, útgerðarmenn og
nokkrir alþingismenn bera þarna einir alla á-
byrgð og engir aðrir.”
Halldór Krístjánsson frá Kirkjubóli er meiri framsóknarmaður en
Sverrir Hermannsson, segir Hannes H. Gissurarson í grein sinni.
Það er mikiU misskilningur, að
Framsóknarflokkurinn hafi verið
stofnaður árið 1916, eins og segir í
öUum sögubókum. Hann hefur verið
tU, frá því að lsland byggöist, því að
framsóknarstefnan er í rauninni ekki
stefna, heldur sálarástand, hugarfar.
Þetta er það hugarfar, að valdsmenn
eigi að leggja höft á einstaklingana, svo
að þeir fari sér ekki að voða með
viöskiptumsínum.
Við skulum ekki gera
framsóknarmönnum rangt tU. Þeir eru
ekki alteknir af einhverri hugmynd um
frelsun mannkynsins eins og sam-
eignarsinnar, þeir heimta ekki, aö við
fylgjum þeim yfir eyðimörkina tU
fyrirheitna landsins. Þeir eru einlægir
lýðræðissinnar, blessaöir, og þeim
gengur gott eitt til. En þeir eru þröng-
sýnir þjóðernissinnar, kyrrstöðumenn,
er kúra á býlum sínum, en standa ekki,
upp og heUsa nýrri öld fagnandi. Þeir
sldlja ekki einföldustu lögmál mann-
Ufsins, sjá ekki, að þeir gera oftast illt
verra með afskiptum sínum af því. Eg
ætla hér að rekja nokkra kafla úr ellefu
h undruð ára sögu þessa flokks.
Verðlagshöftin á
þjóðveldisöld
I Grágás, hinni fomu lögbók okkar
Islendinga, voru ákvæði um skiptingu
landsins í verðlagssvæði, og skyldu
þrír menn á hverju svæði verðleggja
erlenda vöru. (I Búalögum voru einnig
ákvæði um, í hvaða hlutföllum menn
gætu skipt hér innan lands á vörum, en
þaö var nefnt „metfé”, sem verð var
ekki lagt á, og var þaö ekki margt.)
Hvað merkti þetta? Að sjálfsögðu ekki
annað en það, að hér var strangt
verðlagseftirUt. Menn fengu ekki að
koma sér saman um verð á vöru með
nauðungarlausum viðskiptum, heldur
var það sett með lögum eða af valds-
mönnum. Hér var verðlagsstjórinn
ekki einn, heldur voru þeir margir —
Georg Olafsson í fleirtölu. Og menn
geta ímyndað sér, hvaða afleiðingar
þetta hafði — þær, að úr viðskiptum
dró. Það lögmál gilti eins á þjóðveldis-
öld og okkar dögum, að menn seldu ekki
vöru af mannúðarástæðum, heldur til
þess að græða á því, og þeir seldu hana
ekki nema þeir fengju viðunandi verð
fyrir hana. Það var því ekki að furða,
að úr siglingum erlendra kaupmanna
til Islands dró, svo að Islendingar urðu
að lokum að játast undir Noregs-
konung 1262 til þess aðtryggjasigling-
ar til landsins. Þessu ollu framsóknar-
menn þjóðveldisaldar — þótt þeim
gengigott eitt til.
Búsetuhöftin um 1500
Á fjórtándu og fimmtándu öld opn-
uðust Islendingum fiskmarkaöir í
Noröurálfu, fiskveiðar urðu skyndi-
lega gróðavænlegar, fólk flykktist í
verðstöövar, útlendingar hófu ótil-
kvaddir verslun hérlendis. Framsókn-
armenn brugðust auðvitað ókvæða viö.
Þeir samþykktu á Alþingi árið 1480, að
útlendingar seldu „ónytsamlegan
pening inn í landið og taka þar fyrir
bæði skreið, smjör og slátur og vaðmál
allt for dýrt”. Minnir þetta ekki á allt
rausið í Eysteini Jónssyni um „óþarf-
ann”? Eða á tregðu Vilhjálms
Hjálmarssonar til að leyfa innflutning
litsjónvarpstækja ósællar minningar?
En framsóknarmenn gerðu fleira. Þeir
settu ströng ákvæði um búsetuhöft í lok
15. aldar, svo að bændur misstu ekki
vinnufólk í verstöövarnar. Islenskir
hagfræðingar hafa getiö sér þess til,
að þetta hafi mjög tafið þéttbýlisþróun
og „íslenska iðnbyltingu”. Byggða-
stefnan hefur löngum verið þjóðinni
dýr!
Einokunarverslunin
1602-1787
Sterk rök hniga að því, að Danir hafi
ekki komið einokunarversluninni al-