Dagblaðið Vísir - DV - 26.06.1984, Side 13

DV. ÞRIÐJUDAGUR26. JÚNI1984.
13
LANDNAM
FJÖLÞJÓDAHRINGANNA
• „...nú bætast við á ný hugmyndirnar um
að hleypa útlendingum, einnig með bein-
um hætti, inn í orkuauðlindir landsins.”
I eldhúsdagsumræðunum frá
Alþingi 15. maí sl. greindi Sverrir
Hermannsson iðnaðarráðherra frá
áhuga sínum á aö hér yröi komið upp
þremur álverum í eigu erlendra
auöhringa á næstu árum og um þessa
hluti mundi hann ræða við
sendimenn þeirra sem væntanlegir
væru hingað til lands í sumar.
I viötali við DV daginn eftir var
eftirfarandi haft orðrétt eftir
ráðherranum:
„Það er í myndinni núna að ræða
við Alusuisse um 50% stækkun í
Straumsvík 1988 og aftur 50% 1990—
91. Ef Alcan-forstjórunum líst á
Eyjafjarðardæmiö þarf að hafa
eitthvað fyrir Alcoa og þá hef ég
Þorlákshöfn í huga. Það bíða þrjár
virkjanirfullhannaöarsyðra.. .
Þetta er allt mikið mál og núna,
þegar menn eru famir að tala af viti
um orkuverð sem nægi fyrir fram-
leiðslukostnaði orkunnar, kemur
þetta allt til álita. En þetta er
margra ára verkefni og ljóst að
fyrst þarf að gera flókna samninga
vel úr garði og síðan líöa ár þangað
tilnýálverrísa.
En það má hugsa sér að hraöa
þessu, það kæmi jafnvel til greina að
semja við þá um allt saman, bæði
orkuframkvæmdirnar og álverin,
þótt við höfum ekki hugsað okkur
þann hátt á hingað til,” segir Sverrir
í þessu viðtali við DV16. maí.
Að kvöldi sama dags urðu snarpar
umræður á Alþingi um yfirlýsingar
ráðherrans. Þar varaði ég mjög
eindregið við þessum hugmyndum
sem væru tilræði við efnahagslegt
sjálfstæði íslendinga og minnti á
áætlun INTEGRAL sem Alusuisse
kynnti íslenskum stjórnvöldum á
árunum 1973 og 1974 og ríkisstjórn
Geirs Hallgrímssonar 1974—1978 tók
undir í ýmsum greinum.
Útlendingar í vatnsaflið
I þessum umræöum á Alþingi 16.
maí sl. fór Sverrir undan í flæmingi
og taldi DV hafa greint rangt frá
viðhorfum sínum um að semja mætti
viö útlendingana „um aUt saman
bæði orkuframkvæmdirnar og
álverin.” Það er rétt að öllu sé til
haga haldiö í slíku stórmáli og því
læt ég fylgja hér „leiðréttingu”
ráöherrans í DV tveimur dögum
síöar, 18. maí. Þarsegir:
„Persónuleg skoðun mín er sú að
við eigum sjálfir að virkja, reisa
orkuverin og reka þau. Þaö má ekki
misskilja þá skoðun mína, þótt ég
segði frá því að í umræðum manna
hafa jafnvel komið fram hugmyndir
um aö semja við stóriðjufyrirtækin
um þetta aUt,” segir Sverrir Her-
mannsson iönaðarráðherra.”
I framhaldi af þessu ítrekaöi
blaðamaður DV að hugmyndir um að
fá stóriðjufyrirtækin tU samstarfs
um meira en að reisa og reka stór-
iðjuverin hefðu borist í tal við nokkra
þá sem f jaUa nú um orkumál og stór-
iðju.
Af þessum viðtölum báðum og því
sem fram kom í umræðum á Alþingi
er alveg ljóst að áhrifamiklir aðUar,
sem nú ræða við útlendinga um
erlenda stóriðju hérlendis, telja vel
koma tU greina að erlendir auðhring-
ar verði einnig eignaraðUar að orku-
vinnslunni í verulegum mæU eins og
Alusuisse knúöi á um haustið 1974.
SUkar hugmyndir hafa verið viðr-
aðar viö Sverri Hermannsson og
hann sér fyrst ástæðu til að lýsa
fyrirvara af sinni hálfu eftir að vakin
var athygli á alvöru málsins á
Alþingi.
Alcan vill líka eiga orku-
verin
Þrennt mun einkum valda því að
þeir sem kappsamastir voru um
erlenda stóriðju hérlendis viðra nú
slíkar hugmyndir sem minna okkur
á fossamáUn og Títan á öðrum tug
aldarinnar og sókn Alusuisse inn í
íslenska auðUndalögsögu hin siðari
ár:
í fyrsta lagi er ljóst að illa fara
saman áhyggjur manna af erlendum
skuldum islenska þjóðarbúsins og
stórfeUd aukning virkjunarfram-
kvæmda í tengslum vió álver út-
lendinga. í öðru lagi er það kannske
að renna upp fyrir mönnum að
áhættan af stóriðjurekstri tengist
ekki aðeins eignarhaldi á iðjuverun-
um heldur ekki síður fjárfestingu í
orkumannvirkjum. Erfitt gæti verið
að láta þá stóriðjustefnu Sjálfstæðis-
flokksins ganga upp „að fleyta
rjómann af orkusölu og sköttum”
eins og Morgunblaðiö hefur boöað,
ekki síst ef menn setja ekki einu sinni
það lágmarksskilyrði að fá fram-
leiðslukostnaðarverð fyrir raf-
orkuna. í þriðja lagi er vitað a.m.k.
einn þeirra álrisa sem iðnaðarráö-
herra er að reyna að lokka hingað og
á að eiga fyrsta boö í Eyjafjörð, þ.e.
Alcan, hefur þá almennu stefnu að
eiga ekki aðeins álbræðslurnar
heldur einnig vatnsorkuverin sem
sjá þeim fyrir raforku. Það skyldi nú
ekki vera að menn séu þegar farnir
að beygja sig í hnjánum frammi fyr-
ir slikum skilyrðum af hálfu þessa
fjölþjóðarisa áður en forstjórar hans
eru stignir á land til að skoða sig um í
Eyjafirði.
öll eru þessi áform núverandi
valdhafa um aukna erlenda stóriðju
hin hrikalegustu og nú bætast við á
ný hugmyndirnar um að hleypa út-
lendingunum, einnig með beinum
hætti, inn í orkuauðlindir landsins.
Það vakti einnig athygli í
umræðum á Alþingi 16. maí sl. að
Kjallarinn
HJÖRLEIFUR
GUTTORMSSON,
ÞINGMADUR FYRIR
ALÞÝDUBANDALAGID
Páll Pétursson, formaður þingflokks
framsóknarmanna, talaði í hálf-
kveðnum vísum um áform iðnaðar-
ráðherrans.
Gesti ber að garði
Franski álhringurinn Pechiney
hefur þegar átt viðræður við Stór-
iöjunefnd og framundan eru heim-
sóknir forstjóra Alcan og Alcoa á
fund Sverris Hermannssonar. I því
sambandi er rétt að menn hafi í huga
orð ráðherrans úr tilvitnuðu
blaðaviðtali fyrir mánuði:
„Ef Alcanforstjórum list vel á
Eyjafjaröardæmið þarf að hafa
eitthvað fyrir Alcoa og þá hef ég
Þorlákshöfn í huga. Það bíða þrjár
virkjanir fullhannaðar syðra.”
Það er ekki kotungsbragurinn á
íslenskum valdsmönnum á fjörutíu
ára afmæli lýðveldisins þegar hina
nýju landnámsmenn fjölþjóða-
auðhringanna ber að garði. Kannski
þjóöin ætti að taka ofan i tilefni
gestakomunnar?
Hjörleifur Guttormsson.
UPPGJOF
RÍKISSTJÓRNARINNAR
Er von til þess að árangurinn í
viðureigninni viö verðbólguna, sem
einhliða fómir launþega hafa skilaö,
skili okkur betri lífskjörum — betra
og réttlátara þjóðfélagi?
Margt bendir til að svo verði ekki.
— Þvert á móti hefur misréttiö í
tekjuskiptingunni og lífskjörum
þjóðfélagsþegnanna aukist — auk
þess sem ríkisstjómin er að glutra
niður þeim ávinningi sem fórnir
launþega hafa skilað í hjöönun verð-
bólgu.
Uppgjöf
Ríkisstjómin, sem svo mikils hafði
krafist af launafólki, hafði það eitt til
málanna að leggja, þegar að henni
kom að leggja fram sinn skerf til að
treysta undirstööur efnahagslifsins
og bætt lífskjör í landinu, að stór-
auka erlendar lántökur — yfir 2 þús-
und milljónir króna — og skera niður
félagslega þjónustu.
Ágreiningur hefur komið fram í
hverju málinu á fætur öðru hjá
stjómarflokkunum á undanförnum
mánuðum — og það í málum sem
snerta ýmsa grundvallarþætti í ís-
lensku efnahagslífi — fjármálastjóm
og nauðsynlegum kerfisbreytingum
sem era forsenda þess að hægt sé að
treysta þann árangur sem hinar
miklu fómir launþega hafa skilaö. —
Afleiðingin lætur ekki á sér standa.
Verðbólgan er að komast á skrið á
nýjan leik og árshraðinn nú orðinn
yfir30%.
Kærleiksheimilið
I raun er það einnig svo að ekkert
tengir þessa tvo stjórnmálaflokka
saman nema sætleiki valdsins og
ráðherrastólar.
Stjórnarstefnan er gjaldþrota sem
lýsir sér m.a. í eftirfarandi:
— Nefnd, sem gera átti uppstokkun
á spilltu sjóðakerfi, gafst upp við
verkefni sitt.
— Agreiningi um stefnu og valkosti í
húsnæðismálum.
— Ágreiningi um einokunaraðstöðu
Grænmetisverslunar landbúnað-
arins, svo og verðlags-, skatta- og
kerfisbreytingar í landbúnaöi.
— Varaformaður Sjálfstæðis-
flokksins líkir aðgeröum ríkis-
stjórnarinnar við litla mús.
— Formaður Sjálfstæöisflokksins
talar um að gera þurfi nýjan
stjórnarsáttmála.
— Formaður fulltrúaráðs Sjálf-
stæðisflokksins telur lífsspursmál
fyrir íslenskt þjóöfélag, siðferði
og heiðarleika aö Framsóknar-
flokkurinn sé settur til hliðar i is-
lenskum stjómmálum um ófyrir-
sjáanlega framtíð.
Skörp skil
Launafólki er líka æ betur að verða
ljóst að aðgerðir ríkisstjómarinnar
hafa leitt til þess aö skörp skil —
skarpari en nokkra sinni — era að
myndast í tekjuskiptingunni og lífs-
k jörum í þjóðfélaginu.
Hin skörpu skil varða ýmsa þá
grundvallarþætti sem ættu að vera
hornsteinn í velferð, réttlæti og jafn-
réttiíþjóöfélaginu.
I gjöfulu landi, sem á aö geta búið
öllum landsmönnum góð lífskjör og
afkomu, hefur biliö milli ríkra og fá-
tækra vaxið hröðum skrefum.
Misréttið í tekjuskiptingunni og
lífskjörum er orðið hrikalegt sem
rekja má til rangra efnahagsað-
gerða, gífurlegra skattsvika, tvö-
falds launakerfis og lífsgæðakapp-
hlaups samfara fyrirgreiðslupólitík
og spillingu í þjóðfélaginu.
Samtryggingakerfi hagsmuna-
gæslunnar og vilja- og kjarkleysi
stjórnvalda hefur komiö í veg fyrir
að stungiö hafi verið á þessum mein-
semdum. Nú er svo komið að lífs-
spursmál er fyrir rétt og velferð
þeirra sem undir hafa orðið og við
neyðarbrauð búa að umbótaöflin í
landinu taki höndum saman um aö-
geröir sem duga til að stinga á þess-
um kýlum sem grafið hafa undan
öllu réttlæti og jafnrétti í þjóð-
félaginu.
Aðför að velferðarkerfinu
A undanförnum mánuðum hefur
einnig dregið úr samhjálp í þjóð-
félaginu þvi að samhliða mikilli
kjaraskerðingu hafa aðgerðir ríkis-
stjórnarinnar beinst að því að draga
úr félagslegri þjónustu.
Nægir þar að benda á stórfellda
skerðingu á lífeyri almannatrygg-
inga, mikla skerðingu í þátttöku al-
mannatrygginga í tannlæknakostn-
aði bama og unglinga og á sjúkra-
dagpeningum sem sérstaklega
bitnar á húsmæðrum og launafólki
sem stutt hefur verið á vinnu-
markaðinum.
Margföldun hefur orðið á greiðsl-
um sjúklinga fyrir ýmsa þjónustu í
heilbrigðiskerfinu, bæði vitjun til
heimilislæknis, til sérfræðinga og
ýmsar rannsóknir, svo og lyfjakostn-
að, og það í k jölfar mikillar rýmunar
kaupmáttar elli- og örorkulífeyris.
Sjóðir öryrkja og þroskaheftra urðu
einnig fyrir meiri skerðingu en dæmi
era til um aðra sjóði við afgreiðslu
fjárlaga en þá var Framkvæmda-
sjóður fatlaöra skertur um 54%, eða
um 70 milljónir króna.
Jafnrétti til náms hefur einnig
verið stefnt í hættu ef skerða á lán til
námsmanna svo aö þau nemi aðeins
60% af f járþörf.
Tilfærsla á fjármunum
A sama tíma hefur orðið stórfelld
tilfærsla á fjármunum frá launþeg-
um til atvinnurekenda þegar launa-
fólki var með lögum gert að gefa eft-
ir þriðjung launa sinna. — Fómir
launþega hafa verið miklar. — Sam-
kvæmt útreikningum Hagstofu vora
heildarmánaöarútgjöld vísitölufjöl-
skyldunnar í febrúar 1983 rúmar 30
þúsund krónur en í apríl í ár vora
þau 50 þúsund krónur, eða um 66,13 %
hækkun. Á sama 13 mánaöa tímabili
hafa launin hækkaö um tæp 39%.
Samkvæmt þessu eru launþegar 90
klukkustundum lengur á mánuði að
vinna fyrir mánaðarútgjöldum vísi-
tölufjölskyldunnar en fyrir rúmu ári.
Ljóst er því að ríkisstjórnin hefur
ekkert taumhald haft á verðlagsmál-
um þrátt fyrir mikla kjaraskerðingu
iaunafólks.
Ekki var látið við þetta sitja hjá
ríkisstjórninni heldur var afgreitt
hvert frumvarpið á fætur öðra sem
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
ÞINGMAÐUR FYRIR
ALÞÝÐUFLOKKINN
færði f yrirtækjum og bönkum skatta-
'ívilnanir svo hundraðum milijóna
skipti — og það á sama tíma og skatt-
ar voru hækkaðir á launafólki um 433
milljónir króna umfram launahækk-
anir miiliára.
Skálkaskjól til flótta
Skyldu þeir lægstlaunuðu, sem búa
við þá neyð að geta varla brauðfætt
sína fjölskyldu þrátt fyrir langan
vinnudag, geta tekið undir með for-
sætisráðherra þegar hann fullyrðir
að engin ríkisstjóm hafi gert meira
fyrir þá lægstlaunuðu?
Komi ríkisstjórnin sér ekki saman
um nauösynlegar aðgerðir og kerfis-
breytingar á næstu vikum til að
treysta atvinnulífið og bæta lífskjör-
in ber henni siðferöileg skylda til að
segja af sér.
Olíklegt verður að telja að hún hafi
kjark til þess. — Líklegri niöurstaða
er að kjarklaus ríkisstjóm noti sér
kjarabaráttu launþega á komandi
vetri sem skálkaskjól til flótta frá
eigin getuleysi. — Hótanir fjármála-
ráðherra nýlega era fyrirboðiþess.
Jóhanna Sigurðardóttir.
\ *

/i <u>i