Dagblaðið Vísir - DV - 23.08.1984, Blaðsíða 13

DV. FIMMTUDAGUR 23. ÁGUST1984.
13
á skoðanamyndun fólks.
síðasti geti vissulega óbeint skipt þar
miklu máli, þaö er haft áhrif á út-
breiðslu og þar meö áhrif fjölmiðilsins.
Með fréttabirtingu og umfjöllun um
daglegt líf getur voldugur fjölmiöill
haft gífurleg áhrif á skoðanamyndun
fólks. Hann getur hafið fyrirtæki, félög
og menn til skýjanna, verðskuldaö og
óverðskuldað, og hann getur á sama
hátt rakkað þessa aðila niður, án þess
þeir komi miklum vörnum við. Hann
getur myndað múgsef jun sem verður
svo sterk aö hinn almenni borgari
krefst breytinga á ríkjandi ástandi,
strangari dóma fyrir tiltekin afbrot,
nýrra laga frá hálfu löggjafans,
breyttra aðferða og hertra aðgeröa
framkvæmdavaldsins. Auðvitað er
ekki rétt að nota orðið múgsef jun um
öll slík tilvik, þau eru miklu færri en
þegar heiðarleg umf jöllun hefur áhrif
á skoðanamyndun, en dæmi um hana
eru því miöur of mörg. Einkenni
hennar eru hávaði og fordómar, ein-
hliða framsetning efnis þannig aö al-
menningur hrífst meö og dæmir meö
fjölmiðlinum án þess að skoða málin
niður í kjölinn. Eitt nærtækasta dæmið
um slíkt hérlendis varð fyrir tæpum
áratug, þegar tókst aö telja stórum
hluta þjóðarinnar trú um aö einn al-
heiðarlegasti stjómmálamaður henn-
ar héldi verndarhendi yfir glæpa-
mönnum og jafnvel að aðeins væri
tímaspursmál hvenær hann yrði svipt-
ur frelsi.
Hvernig er því bertt?
Það er því ljóst að vald fjölmiðla er
mikið og miklu máli skiptir að vel sé á
því haldið. Og hvernig hefur til tekist
hérlendis?
Ég held að íslenskir fjölmiðlar al-
mennt gæti miklu meira hófs í meðferð
mála sem snerta hinn almenna borg-
ara beint, „litla manninn” í þjóð-
félaginu. Þeir velta sér sem betur fer
ekki upp úr persónulegum harmleikj-
um á sama hátt og fjölmiðlar ná-
grannaríkja okkar sumir hverjir gera.
Mun þó ýmsum á stundum þykja nóg
um.
Mér finnst stærsti gallinn á um-
fjöllun íslensku dagblaðanna um
fréttir og raunar á vali frétta og upp-
setningu þeirra einnig vera hinn sterki
pólitíski keimur sem af þeim er. Eg er
þarna ekki að tala um hin beinu
pólitísku skrif blaðanna, forystu-
greinar og umfjöllun ritstjórnar um
bein pólitísk mál, heldur fréttir og
„hlutlausa” umfjöllun um þær, sem
því miður er oftast nær sterklituð af
pólitískum viðhorfum starfsmanna og
eigenda blaðanna. Ég held að aðeins
eitt íslenskt dagblað, Þjóðviljinn, sé
svo heiðarlegt að viðurkenna að póli-
tísk viðhorf hafi áhrif á fréttamat og
umfjöllun, en ég leyfi mér að fullyrða
að þau hafi mikil áhrif á öllum blööun-
um. Þá er einnig mjög áberandi
hvernig miklir hagsmunir hafa oft
sterk áhrif á fréttaval og uppsetningu.
Hin opna b/aðamennska
Það var vissulega mikil framför í
íslenskri blaðamennsku þegar dag-
blöðin tóku að birta greinar frá póli-
tískum andstæðingum og öðrum sem
héldu fram skoöunum, sem stönguðust
á við þær sem blaðið hafði sett fram.
En ég held að því miður sé þessi opnun
á stundum notuð sem sauðargæra. Það
er útlátalítið og mjög algeng regla hjá
ritstjórn blaðs, sem hefur vegið harka-
lega að fyrirtækjum, félögum eða ein-
staklingum að svara því til að þeim sé
heimilt rúm til að mótmæla. En hverj-
um dettur í raun í hug að þau mótmæli
vegi jafnþungt og umfjöllun blaðsinsá
útsíðum og ef til vill í forystugreinum?
Það þarf meira en meðalhálfvita til að
trúa slíku. En ritstjórnin þykist hafa
sitt á hreinu, hún leyfði mönnunum að
mótmæla.
MáttlitJar
siðareglur
Það var vissulega einnig mikil fram-
för þegar blaðamenn settu sér siða-
! reglur og komu siöareglunefnd á fót.
En því miður hefur ekki orðið það gagn
að störfum hennar sem hefði getað
orðið vegna þess laumuspils sem er í
kringum störf hennar. Mér heyrist for-
maður blaöamannafélagsins nú vera á
þeirri skoðun að birta eigi dóma
hennar og er það vel. Þá verður miklu
meira gagn af störfum þeirra ágætu
manna sem í henni eru.
I raun og veru virðist ákaflega tak-
markað gagn að dómum hennar nú.
Ekki verður séö að ákúrur sem hún
veitir blaðamönnum hafi nein áhrif á
störf þeirra og starfsferil. Dóma henn-
ar má ekki birta opinberlega. Engu að
síöur er þeim f jölmiðli sem ákúrur fær
frá nefndinni frjálst að gera bragar-
bót. Það er góður prófsteinn á heilindi
hans og virðingu fyrir störfum nefnd-
arinnar að fýlgjast með hvort hann
gerir slíka bragarbót þegar dómur
hefur fallið. Ég held aö þvi miður hafi
öll dagblööin fallið á slíku prófi.
Magnús Bjarnfreðsson.
Regturum
Ijósabúnaö
bifreiða
„Það er dálítið skrýtið að bíleigendum skuli vera gert að sanna fyrir
bifreiðaeftiriitinu, að einn ákveðinn búnaður bílsins sé i lagi og það
búnaður sem slitnar ekki og breytist ekki nema bíllinn verði fyrir tjóni."
virðast ekki ná tilætluðum árangri
Nýlega hefur verið auglýst aðal-
skoöun bifreiða í Hafnarfirði, Garða-
kaupstað og Bessastaðahreppi, og er
sú auglýsing sjálfsagt ekkert frá-
brugðin auglýsingum um aðalskoðun
annars staðar á landinu. I auglýsing-
unni er sérstaklega tekið fram, að
sýna beri skilríki fyrir því, ,,að bif-
reiðin hafi veriö ljósastillt eftir 1.
ágúst sl.” Kvöð þessi er án efa sett í
þeim tilgangi einum að tryggja sem
best öryggi vegfarenda. Gallinn við
hana er hins vegar sá, aö hún virðist
alls ekki ná tilætluðum árangri og
leggur þar að auki kostnað og fyrir-
höfn á herðar fjölda Meigaida, sem
síst skyldi. Tímabært er að taka
þetta mál til rækilegrar endurskoð-
unar og kanna, hvort ekki megi fara
aðrar leiðir, sem tryggi betur gott
ástand ljósabúnaöar bifreiða og það
allt árið en ekki aðeins, þegar skoöun
fer fram.
Krafa um
Ijóastillingarvottorð hefur
ekki lagastoð?
Það er dálitið skrítiö, að bíleigend-
um skuli vera gert að sanna fyrir bif-
reiöaeftirlitinu, að einn ákveðinn
búnaður bílsins sé í lagi og það bún-
aður, sem slitnar ekki og breytist
Kjallarinn
GÍSLI JÓNSSON
PRÓFESSOR
ekki nema bíllinn verði fyrir tjóni.
Mætti ekki alveg eins hugsa sér, að
næst verði bíleigendum gert aðkoma
með vottorð um að hemlar séu í lagi,
að stýrisbúnaður sé í lagi, að útblást-
urskerfi sé í lagi o.s.frv. Bíleigendur
fengju þá að fara á milli verkstæða
og safna slíkum vottorðum saman,
áður en farið væri með bílinn í skoð-
un. Staðreyndin er sú, að skv. bif-
reiðalögum ber að færa bíla til skoð-
unar með vissu millibili og er það
hlutverk bifreiðaeftirlitsins að ganga
úr skugga um það, hvort ástand bíls-
ins sé í lagi. Sýni bifreiðaeftirlitið
fram á, að eitthvað sé í ólagi, ber bíl-
eiganda aðkoma því í lag.
Mikið um eineygða bfla í
umferðinni
Ekki þarf að aka lengi um götur
höfuöborgarsvæöisins til að sjá ein-
• „Tímabært er að taka þetta mál til ræki-
legrar endurskoðunar og kanna, hvort
ekki megi fara aðrar leiðir, sem tryggi betur
gott ástand ljósabúnaðar bifreiða og það allt
árið en ekki aðeins þegar skoðun fer fram.”
eygöan bíl. Sl. vetur sá greinarhöf-
undur á leið sinni frá Hafnarfirði til
Reykjavíkur 15 eineygða bíla. Slíkt
ástand getur ekki talist eðlilegt. Það
er augljóst, að löggæslan þarf að
beina spjótum sínum að þeim, sem í
umferðinni eru með augljóslega
ólöglegan ljósabúnað í stað þess að
reka menn árlega á verkstæði með
nýlega bíia, sem ekkert hefur komið
fyrir til að fá sannprófað, að ljósin
séu í lagi. Greinarhöfundur, sem er
með 5 ára gamlan bíl, sem ekkert
hefur komiö fyrir, hefur öll þessi ár
mátt greiða fullt ljósastillingargjald
fyrir að fá mælitækinu rennt upp aö
ljósunum augnablik. Þar við bætist
svo fyrirhöfnin og tíminn, sem oft fer
í aö bíða eftir því að fá ljósastillingu.
Hvað skal gera?
Það er flestum ljóst og þá einkum
þeim, sem kynnst hafa umferðar-
menningu í nágrannalöndum okkar,
að Islendingar eru afar frumstæðir á
því sviði. Á þaö bæði við um öku-
menn, gatnamálayfirvöld og lög-
gæslu. ökumenn böðlast áfram hver
í kapp við annan, gatnamálayfirvöld
hafa ekki ennþá lært aö setja upp viö-
vörunarmerki við vegatálmanir og
löggæslan virðist takast á við aðeins
eitt verkefni í einu og reynir þá að
komast hjá því að sjá önnur lögbrot,
svo eitthvað sé nefnt. Niðurstaðan er
svo afburða góður árangur, ef ekki
heimsmet, í árekstrum, einkum
aftanákeyrslum.
Það er tímabært að gera bílstjóra
ábyrga fyrir ástandi bíla sinna allt
áriö í stað einu sinni á ári. Er hér að
lokum varpað fram hugmynd um
það, hvernig standa mætti að eftirliti
með ljósabúnaði bifreiða á þann veg
að gera ökumenn ábyrgari en nú er.
Lögreglan stöðvi alla þá bíla, sem
augljóslega eru með ólöglegan ljósa-
búnað. ökumanni verði, að viðlagðri
sekt, gert að mæta með bílinn í skoð-
un hjá bifreiðaeftirlitinu innan
ákveðins, stutts frests eða að sýna
þar eða á næstu lögreglustöð vottorö
um að ljósabúnaðurinn hafi veriö
skoðaður á löggiltu verkstæði og sé í
lagi. Lögreglan haldi skrá yfir þá
bíla, sem stöðvaðir hafa verið og
komi í ljós ítrekuð athugasemd á t.d.
12 mánaða tímabili, verði beitt sekt-
um.
Hér er að sjálfsögðu aðeins um
hugmynd að ræða, sem gæti orðið
umræðugrundvöllur. Það ástand,
sein í dag rikir í þessu máli, er
ófremdarástand, sem brýnt er að
bæta úr.
Gísli Jónsson