Dagblaðið Vísir - DV - 07.09.1984, Blaðsíða 10

10
DV. FÖSTUDAGUR 7. SEPTEMBER1984.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Þýskaland miðstöð
fálkaverslunarinnar
Flutningar með
geislaefni vekja
almennan ugg
Það varð uppi fótur og fit þegar
franska flutningaskipið ,,Mont
Louis” fórst við Belgíuströnd eftir
árekstur við breska farþegaferju.
Farmur skipsins var geislavirk úr-
gangsefni.
Það var rokið upp til handa og fóta
út af geislaeitrunarhættunni og við
Ermarsundið beggja vegna stóðu
menn á öndinni. Samt sýndu mæling-
ar strax að engin útgeislun heföi orð-
ið og virtist engin verða á næstu dög-
um eftir slysið.
Flutningur á geislavirkum efnum
landleiðina og sjóleiðina er svo tíður
aö það fylgir orðið föstum áætlunum
og segja sérfræðingamir að þar sé í
hvívetna gætt fyllsta öryggis.
Farið ieynt
En „Mont Louis” liggur nú á
hliðinni á grunnu vatni og minnir
menn á að „fyllsta öryggi” getur
verið nokkuð afstætt hugtak. Og upp-
lýsingamar, sem gefnar voru í
fyrstu frá frönskum aðilum, en
farmurinn kom frá Frakklandi, voru
meö sllkri tregðu að fyllti menn
grunsemdum um að einhverju væri
þar leynt fyrir almenningi.
Það var fyrst eftir nokkra daga
sem þaö fékkst opinberlega staðfest
að gulu stálkerin á þilfari skipsins
innihéldu svonefnt „auðgað
úraníum” en það er geislavirkara
efni en úran hexaflúóríö sem er milli-
stig úrgangsefnis frá eldsneyti
kjarnaofnanna.
Mönnum stendur meiri stuggur af
geislaeitrunarhættu en mörgum öðr-
um hættum sem að mannfólkinu geta
steðjaö. Bæði þykir hún óhugnan-
leg, því að hún er búin til af mönnun-
um á hendur þeim sjálfum og eins er
hún óáþreifanleg svo að sh'ka vá í
lofti er illt að varast. Menn verða
einskis varir fyrr en löngu eftir að
skaðinn er skeður og um seinan að
bregöast viö. Því brenna á vörum
manna spurningar um flutningana á
geislavirku efnunum og hvort
treysta megi fullyrðingum sér-
fræöinga, hvað það varðar, að þessir
flutningar séu hættulausir.
Dagiegir fíutningar
Hvern einasta dag eru slík efni
send meö bifreiðum, skipum, jám-
brautum og flugvélum bæði innan-
lands, landa í milli og heimsálfa í
milli. Það er um að ræða margvísleg
efni. Það eru geislavirkir ísótópar,
notaöir til Iyfjaframleiðsiu. Það
getur verið úran-málmur frá
Kanada. Það getur verið auðgað
úran frá Sovétríkjunum. Og það
getur verið úrgangsefni frá
kjarnorkuverunum sem á að hreinsa
eða grafa á öruggum stað.
Sumt af þessu er hættulaust. Það
stafar ekki meiri geislun frá því en
granítgrjóti eða sjálflýsandi vísum
Þýskaland er miðstöð ólöglegrar
verslunar með fálka og aöra sjald-
gæfa fugla, segir þýska blaðið
Kölner Stadt-Anzeiger. Að sögn
blaðsins er fuglunum og fugla-
eggjunum safnað úr ýmsum heims-
hlutum, svo sem Kanada og Islandi,
og þau flutt til Þýskalands þaðan
sem olíuprinsar frá Miðaustur-
löndum kaupa þau. En þó heimalönd
fuglanna leggi mikla áherslu á aö ná
fálkaþjófunum virðist þýska lög-
reglan hafa lítinn áhuga á því.
„Arabaprinsamir eru sérstaklega
áhugasamir um fálka sem eru þjálf-
aðir í Þýskalandi,” segir einn fálka-
sölumaðurinn.
2000 fugiar á ári
Joseph Platt, sem vinnur hjá
Sulman-Falken-Zentrum, er einn
þriggja þýskra fálkasérfræðinga
sem vinna fyrir arabíska þjóðhöfð-
ingja. Hann giskar á að 2.000 nýja
fugla vanti á hverju hausti.
Þessir fálkar koma í staðinn fyrir
þá fugla sem tapast um veiöitímann
og þá sem er sleppt að vori.
Einnig veikjast margir fuglar
þegar þeir eru geymdir undir lé-
legum kringumstæðum.
Ekki komast allir fugiamir, sem
stolið er, á áfangastað. Talið er að
um helmingur þeirra drepist á
leiðinni. Það sama er að segja um
eggin.
Mafíuaðferðir
Alþjóðleg náttúruverndarsamtök
inni og hélt af landi brott áður en
farmur vélarinnar yrði skoöaður.
Vitað er að í flugvél hans var mikið
um verömæti og þar á méöal vom
ránfuglar. Maður, sem siðar seldi
honum fugla, staðfesti að prinsinn
hefði keypt fugla áður en hann fór
heim.
„Útungunarvéiin" og ísland
Þessi sölumaður sagði líka að
prinsinn hefði aðgang að búgarði þar
sem maður á launum frá honum sæi
um aö þjálfa fuglana.
Annars er ekki víst hvaðan
prinsinn fékk fuglana. Þrír aðilar
koma til greina og ekki auðveldar
það starf lögreglunnar. Heimildar-
maður frá Miöausturlöndum heldur
því fram aö maður sem þekktur er
sem „Utungunarvélin” hafi selt
Arabanum fuglana Blaöið segir að
íslensk yfirvöld, sem mikinn áhuga
hafa á þessum málum, viti af
þessum manni og að honum sé ekki
lengur hleypt inn í Island.
En þýskur fálkaþjófur, sem var í
vörslu yfirvalda á Islandi, hefur
gefið í skyn að aðrir sölumenn hafi
selt prinsinum fálkana. Hann segir
að eggin, sem voru í fórum hans,
þegar hann var tekinn hér á landi,
hafi verið pöntuð af þessum sölu-
mönnum sem búa nálægt Köln.
Spurningin er hvort „Otungunarvél-
in” hafi mútað þessum fálkaeggja-
þjófi til aö ákæra aðra um að hafa
selt Arabanum fálkana sem hann
slapp meö heim, segir blaöið.
armbandsúrsins. Annað er hágeisla-
virkt og ofan í kaupið baneitraö. Þar
mætti setja plúton í efsta sætið, því
aö örfá grömm af því duga til að
drepa mann.
öryggisviðbúnaður er vafalítiö
mikill en breytilegur eftir því hvaða
efni er á ferðinni. Það eru í gildi al-
þjóðlegar reglur um merkingar og
meðhöndlun þessara efna. Farmur-
inn í „Mont Louis” var geymdur í
sérstökum stálgámum sem eiga að
þola þrýsting allt niöri á 200 metra
dýpi. Með alþjóðlegum táknum voru
gámarnir merktir viðvörunum um Franska fíutningaskipið „Mont Louis 'á strandstaö gn þaO slys vaktiað
geislakraft og fleira. nýju umræOur um öryggi flutninga moð geislavirk ofni.
Á fjöiförnum
fíutningaleiðum
Það sem augu manna opnast fyrir
við þetta sjóslys er sú staöreynd að
meirihluti þessara flutninga fer sjó-
leiðina og það eftir venjulegum
siglingaleiðum. „Mont Louis” hafði
siglt Ermarsundið þar sem er ein-
hver mesta skipaumferð í heimi. Og'
siglingu „Mont Louis” bar raunar
upp á þá helgina sem vænta má
mestrar umferðar um Ermarsund.
Hollenskum, belgískum og þýskum
yfirvöldum hafði ekki verið tilkynnt
um þessa sérstæðu skipsferð. Ekki
heldur dönskum eða sænskum en
skipið ætlaði þó um Eyrarsund til
Riga í Lettlandi. Eyrarsund er
ámóta flöskuháls í skipaumferð og
Ermarsund. Areksturinn hefði alveg
eins getað orðið við kálgaröa ná-
granna okkar á Norðurlöndum.
Alþjóðlegt samstarf í kjarnorku-
iðnaðinum er orðið mjög víðtækt.
Það þykir ekkert merkilegt lengur
þótt úran-auðgunarver í Sovétríkjun-
um fái aðsent hráefni frá Frakklandi
og selji framleiöslu sína til Belgíu
eða Bretlands. Eða að franskt
hreinsunarver taki við kjarnorkuúr-
gangi frá Svíþjóð.
Hið opinbera sofandi
Hitt þykir mönnum ótraustvekj-
andi hvað opinber yfirvöld kjarn-
orkulandanna vita lítið um hvað er á
ferðinni og að það skuli þurfa meiri
háttar slys til þess að vekja þau af
svefninum.
Töluverðar umræður hafa orðið
um þessi mál í Bretlandi og orku-
málastofnun Breta varði 1,6 milljón-
um sterlingspunda til sérstakrar til-
raunar í júlí í sumar til að prófa.
styrkleika flutningagáma sem nota
skal undir geislavirk efni. Mannlaus
eimreið var send á mikilli ferð á einn
slíkan gám sem fékk þó ekki nema
smádæld við áreksturinn. Gámamir
verða einnig að þola að ienda í eldi
eða sökkva niður í djúphafsþrýsting.
Breska orkumálastofnunin segir
að það hafi aldrei orðið geisla-
eitrunarslys þar í landi, þótt 7000
sinnum hafi slíkir farmar verið flutt-
irmeðjámbrautumþarsíðan 1982.
Arabaprins moð veiðifáika. Þoim finnstgott að láta þjáifa þá iÞýskaiandi.
hafa skorað á vestur-þýsk yfirvöld
að mynda sérstaka lögregludeild,
sem hafi flugvélar til ráðstöfunar, til
að leita uppi þá sem stunda það að
smygla viUidýrum mUli landa.
Einn þýskur lögreglumaður segir
aö máUð sé ekki svo einfalt. Þýsku
smyglaramir noti svipaðar aðferðir
og bandarískir mafíubófar. Þeir helU
lögsóknum yfir ytirvöld og
rannsóknarmenn þangað til
rannsóknirnar dragist svo á langúin
að það svari vart lengur kostnaði að
halda þeim áfram.
„AlUr fá algeran leiða á því að
halda þessu áfram og hinir ákærðu
komast í burtu með því aö borga
einhverjar smásektir,” segir lög-
lögreglumaðurinn.
Lögreglan þarf líka að búa við aö
utanríkisráðuneytið hafi puttana 1
málunum. Einn Arabaprins, sem var
grunaður um smygl, virtist vera.
undanþeginn lögum. Lögreglu var
skipað að láta hann vera.
Utanríkisráðuneytið gekk ekki
lengra en svo að þaö bað prinsinn að
leyfa að Júmbóþota hans yrði skoðuð
áður en hann flygi frá KöUiarflug-
velUnum. Prinsinn neitaöi umsókn-