Dagblaðið Vísir - DV - 01.03.1985, Blaðsíða 14

14
DV. FÖSTUDAGUR1. MARS1985.
Frjálst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRDUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda- og plötugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf.
. Áskriftarvarð 6 mánuði 330 kr. Varð i lausasölu 30 kr. Halgarblað 35 kr.
Skerðing húsnæðislána?
Á boröi félagsmálaráðherra liggja tillögur um stórkost-
lega skerðingu húsnæðismálalána.
Alexander Stefánsson félagsmálaráðherra hefur oft
sagt, að Islendingar „byggi of stórt”.
Hann hefur nú fengið á borð sitt tillögur um algera
byltingu í þessum efnum.
I tillögunum felst, að þeir einir fái full lán, sem fyrir 2—
4 manna fjölskyldu byggi ekki stærra hús en rúmlega 120
fermetra, eða 30 fermetra á hvern mann í fjögurra
manna fjölskyldu.
Fari menn lengra í fermetrafjölda, komi til veruleg
skerðing.
Ennfremur verði lánin skert, ef menn hafi áður fengið
lán frá húsnæðismálastjórn.
I þessu felst bylting á afstööu til húsnæðislána.
Hingað til hefur verið gerður munur á, hversu stórt
menn byggðu, miðaö við f jölskyldustærð.
Þó hefur að undanförnu gilt sú regla, að fólk hefur
fengið full lán, miðað við staðalíbúð, þótt það hafi byggt
stærra.
Samkvæmt hinum nýju reglum mundi meðalf jölskylda,
sem byggði íbúð um 200 fermetra ekki fá neitt lán.
Alexander Stefánsson félagsmálaráðherra mundi, ef
hann samþykkir tillögurnar, skera geysilega niður lán til
allra þeirra, sem byggja stærra en áðurnefnd mörk.
Þetta er geysimikil breyting. Islendingar hafa á síðustu
árum streitzt við að byggja æ stærra húsnæði fyrir fjöl-
skyldur sínar.
Mörgum finnst of langt gengið.
En ríkisvaldið getur ekki leyft sér að skerða lánamögu-
leika þessa fólks með einu pennastriki.
Margir þeir sem standa í húsbyggingum munu verða að
þola mikil skakkaföll, ef félagsmálaráðherra skrifar nafn
sitt undir þessar tillögur.
Jafnframt má ætla, að þær taki líka til lána vegna
kaups á eldra húsnæði.
Þetta þýðir í raun, að lítið mun seljast af íbúðum nema
um það bil tveggja herbergja íbúðum.
Þarna er stefnt að byltingu á húsnæðismarkaðnum.
Að vísu mun í ráði, að slík regla nái ekki til þeirra, sem
sóttu um lán fyrir fyrsta febrúar síðastliðinn.
En fjölmargir aðrir eru komnir af stað með samninga
og húsbyggingu.
Af ummælum félagsmálaráðherra mætti ætla, að þessi
umbylting sé honum að skapi. En við erum ekki reiðu-
búnir til að taka við þessu. Skyndileg setning slíkra
reglna mundi koma mörgum húsbyggjendum á vonarvöl.
Ef til vill má færa rök fyrir því, að Islendingar byggi of
stórt, miðað við aðstæður.
En engin rök má færa fyrir því, að í skyndingu megi
breyta því kerfi, sem ríkt hefur.
Stjórnvöld gætu lagt drög aö því, að þegar til lengdar
lætur megi reyna að minnka stærð íbúða.
Þetta má ekki ná til þeirra íbúða, sem verða byggðar á
þessu ári.
Tillögurnar nú eiga ekki erindi. Þær eru gerðar í
framhaldi af margendurteknum ummælum ráðherra um
að minnka þurfi íbúðarhúsnæði. En þær mega ekki koma
aftan aö fólki.
Haukur Helgason.
Fasteignamat í
Vestmannaeyjum
Hinn 13. febrúar siðastliðinn
birtist hér í blaðinu grein eftir Guð-
mund Þ.B. Ólafsson, iþróttafulltrúa i
Vestmannaeyjum. í þeirri grein kem-
ur fram sá skilningur greinarhöfundar
að misræmi, sem er á fasteignamati
einstakra eigna i Vestmannaeyjum, sé
tilkomið vegna vanrœkslu Fasteigna-
mats rikisins.
Að mati FMR er nauðsynlegt að
leiðrétta misskilning, sem fram kem-
ur i greininni og er greinilega tilkom-
inn vegna vanþekkingar. Þessi
ókunnugleiki höfundar kemur
reyndar nokkuð á óvart þvi að sögn
á Guömundur sæti i bæjarstjórn
Vestmannaeyja.
Óaamræml í
fastefgnamatí
Ósamræmi, sem fram kemur i
fasteignamti einstakra eigna i sama
sveitarféiagi, og teljast áþekkar,
stafar oftast af þvi að einhverjar
þeirra hafa gamalt mat en aðrar eign-
ir hafa verið metnar nýlega.
Fasteignamat rikisins stefnir að
endurmati allra eigna, sem metnar
eru með gömlu mati. Með gömlu
mati er átt við mat, sem framkvæmt
var 1976 og fyrr og var ekki tölvu-
unnið.
Mat þeirra fasteigna, sem falia i
þennan flokk er allajafna of lágt og
hækkar því oftast við endurmat.
Einstök sveitarfélög og FMR hafa
haft um það samvinnu á undanföm-
um árum að endurmeta þessar eignir.
Flestöll stærri sveitarfélög landsins
hafa unnið markvisst að þessari lag-
færingu siðustu árin.
Nú eru um 78% alls ibúðarhús-
næðis á landinu metin með sam-
ræmdu tölvumati.
Það er þó breytilegt eftir sveitar-
félögum hversu iangt þetta endurmat
er komið.
Lög og reglur kveða nefnilega svo
á það sé algjörlega háð sveitar-
félaginu sjálfu hvernig verkinu
miðar.
Sveftarfólagið
hefur frumkvæói
Endurmat fasteigna fer fram að
frumkvæði sveitarfélagsins. Það
gerist á þann hátt að sveitarfélagið
sendir teikningar og stærðarútreikn-
inga af þeim eignum, sem mats er
óskað á, til FMR ásamt upplýsingum
um rétta eigendur.
Byggingarfulitrúi sveitarfélagsins
annast oftast þessi samskipti af þess
hálfu.
Starfsmenn FMR skoða siöan
eignina og meta hana til fjár. Við
matsreikninga á ibúöarhúsnæði
hefur FMR frá fyrstu tið beitt nýj-
ustu tækni, þ.e. tölvuvinnslu.
Hún tryggir betra samræmi i mats-
störfum en unnt væri að ná með
handavinnu auk þess aö allur fram-
reikningur mats á milli ára verður
auðveldari.
Endurmati hefur miðað misjafn-
lega langt i einstökum sveitarfélögum
og fer það eftir þvi hversu þunga
áhersiu sveitarfélagið sjálft leggur á
þennan þátt.
I töflunni hér á eftir eru talin nokk-
STEFÁN INGOLFSSON
DEILDARVERKFRÆÐINGUR
HJÁ FASTEIGNAMATI
RÍKISINS
ur af stærstu sveitarfélögum lands-
ins. Hún sýnir hversu stór hluti af
ibúðarhúsnæði í hverju sveitarfélagi
er tölvumetinn, þ.e. með samræmdu
mati.
Reykjavik 99%
Kópavogur 98%
Akureyri 84%
Hafnarfjörður 72%
Keflavík 97%
Garðabær 83%
Akranes 79%
Vestmannaeyjar 59%
Selfoss 96%
Seltjarnarnes 71%
fsafjörður 61%
Vestmannaoyjar
Eins og taflan hér að framan ber
með sér eru Vestmannaeyjar ekki
mjög ofarlega á lista hvað endurmat
fasteigna varðar. Rúmlega 40%
ibúðarhúsnæðis i bænum er með
gamalt mat, sem FMR telur ófull-
nægjandi. I Vestmannaeyjum þarf
enn að endurmeta 400—500 íbúðir tii
þess aö fasteignamat verði svipaö á
vegi statt þar og i hliðstæðum sveitar-
félögum. Ekki þarf þvi að koma á
óvart þó hús ,4 sama ásigkomulagi,
séu metin hvort á sinn mátann.”
Þegar það er haft i huga, sem sagt
er hér að framan um frumkvæði
sveitarfélagsins til að táta endurmeta
hús, kemur sú staöhæfíng bæjarfull-
trúans mjög á óvart „að bæjaryfirvöld
i Vestmannaeyjum telji iitlar Ukur á að
samræmi fáist i þessi mál.”
Hér er örugglega um misskilning
hans að ræða. Reglur um þetta atriði
hafa verið óbreyttar i meira en átta
ár, lögin, sem kveða á um þessi sam-
skipti, eru niu ára (94/1976) og reglu-
gerð sjö ára (406/1978).
Fastefgnamatog
brunabó tama t
Sú hugmynd Guömundar að nota
brunabótamat i staö fasteignamats
hefur stundum áður skotið upp koll-
inum. Fyrir nokkrum árum var flutt
þingsályktunartillaga á Alþingi um
þaö efni. Hún hlaut itarlega meö-
höndlun en var ekki talin raunhæf.
Þar kemur margt til. Fjöldi fast-
eigna hefur til dæmis ekki brunabóta-
mat og ekki er unnt að safna skrám
brunatryggingafélaganna saman i
eina skrá nema með meiriháttar
breytingum.
í skrám FMR eru aftur á móti allar
fasteignir, sem hafa brunabótamat.
Af þeim sökum er auðveit fyrir FMR
aö leysa brunabótamatiö meöfram
fasteignamatinu.
En hér kemur fleira til:
Lögum samkvæmt tekur fasteigna-
mat mið af lfklegu gangverði
fasteigna á frjálsum markaði.
Brunabótamat tekur hins vegar mið
af efnislegum verðmætum í fasteign-
inni. _
Sá er þetta ritar þekkir ekki dæmi
þess að tryggingamöt séu notuð i
neinu landi sem gjaldstofn fyrir
eignaskatta, þar á meðal fasteigna-
skatta. Fasteignamat og brunabóta-
mat eru víðast á landinu ólikar stærð-
ir. Þaö stafar einfaldlega af því að
þegar komiö er út fyrir höfuðborgar-
svæöiö seljast eignirnar ekki fyrir
efnislegum verðmætum.
í grein Guömundar er gefíö i skyn
að i Vestmannaeyjum seljist fasteign-
ir fyrir brunabótamati. Því miður er
það ekki rétt. Söluverð ibúðarhús-
næðis var ekki hátt á siðasta ári i
Vestmannaeyjum frekar en í ýmsum
öðrum hliðstæðum sveitarfélögum.
Fasteignamatið endurspeglar þvi
markaðsaðstæöur en brunabótamat-
ið endurspeglar aftur á móti
byggingarkostnað.
Lokaorð
Vonandi hafa þessar linur skýrt
það fyrir einhverjum fasteignaeig-
endum i Vestmannaeyjum hvernig
mat eigna er á vegi statt i bænum. Ef
til vill eru þeir einnig fróðari um
verkaskiptingu bæjarfélagsins og
FMR þegar fasteignamat eigna er
annars vegar.
Fyrir nokkrum árum komu öðru
hverju fyrir skrif í landsmálablöðum
og bæjarblöðum þar, sem FMR sætti
gagnrýni fyrir frammistööu sina við
endurmat í ákveðnum sveitar-
félögum.
Mikið af þessum skrifum komu til
vegna ókunnugleika greinarhöfunda,
sem ekki höfðu áttað sig á þeirri
verkaskiptingu, sem er á milli FMR
og sveitarfélaganna.
Hin siðari ár hafa þessi mál hins
vegar falliö i fastan farveg i flestum
stærri sveitarfélögum og sveitar-
stjórnarmenn hafa flestir gott yfirlit
yfir þau.
Þess vegna heföi Guðmundur Þ.B.
Ólafsson, bæjarfulitrúi i Vestmanna-
eyjum, átt aö vita að FMR á „að fá
gögn fré Vestmannaeyjum áður en það
getur gert eitthvað”, eins og hann
segir 1 greininni.
Þangað til þessi gögn berast verða
húseigendur að sitja með sárt ennið
og greiða koivitlaus gjöld”, svo enn
séu notuö orð bæjarfulltrúans.
„Söluverð ibúðarhúsnæðis var ekki hátt á síðasta ári í Vestmannaeyj-
um frekar en í ýmsum öðrum hliðstæðum sveitarfélögum."
• „Fasteignamat og brunabótamat
eru víöast á landinu ólíkar stærðir.
Þaö stafar einfaldlega af því aö þegar
komið er út fyrir höfuðborgarsvæðið
seljast eignirnar ekki fyrir efnislegum
Verðmætum.”