Dagblaðið Vísir - DV - 08.05.1985, Qupperneq 13

DV. MIÐVKUDAGUR 8. MAI1985.
13
Kjallarinn
A landsfundi Bandalags jafnaðar-
manna í nóvember 1983 var sam-
þykkt tillaga þess efnis, að taka
skyldi upp fylkjaskipulag á Islandi.
Þessi stefna var síðan ítrekuö á
landsfundi Bandalagsins í febrúar
1985.
FYLKI
Brjótum upp
miðstýringuna
Mikilvægasta verkefni íslenskra
stjómmála í dag er að brjóta upp
áratuga gamalt stjórnkerfi mið-
stýringar og hagsmunavörslu. Þrátt
fyrir einhverja mestu verðmæta-
sköpun á Vesturlöndum eru
Islendingar í lægstu sætunum þegar
kemur að kaupmætti venjulegra
launa. Skýringanna er að leita í
stjórnarháttum, sem eyðileggja og
sóa afrakstrí af vinnu landsmanna
og auðlindum fremur en að byggja
upp og bæta. Þetta stjómarfar virðir
niðurstöður kosninga að vettugi,
kallar enga til ábyrgðar á mistökum
sinum og snýst um það eitt að verja
hagsmuni stærstu valdaklíkanna í
samfélaginu. Þetta stjómarfar
hlustar aldrei á fólk, drepur sjálfs-
bjargarviðleitni þess og fyrirlítur
frumkvæði þess.
I stað þess að byggja upp aðstæður
sem hlúa að og hvetja til sjálfs-
bjargar, er efnahagslífi stjórnað
með aimennum stórvirkum
ráðstöf unum sem taka ekkert tillit til
raunvemlegrar afkomu fólks og
fyrirtækja. Þar má nefna kjara-
samninga, fiskverössamninga, bú-
vöruverðsákvörðun og gengis-
skráningu, sem em líflausar reikni-
tölur úr meöaltalsmaskínum ríkis-
stofnananna en koma hvergi nærri
kviku þjóðlífsins. Meö þessum
aögerðum hefur fólk verið svipt
völdum yfir lífi sínu og afkomu.
„Alþingismann telja miðstýringuna festa sig i sassi. Það gagnast pólitiskum hagsmunum þairra að
stœkka fjárveitingahlutverk þingsins og fnra aukið forræði til stofnana og sjóða rikisvaldslns."
miöstýringarinnar augljósarí og af-
leiðingamar skelfilegri en þegar litið
er til sambands hinna dreifðu
byggða landsins við valdastofnanir
miðstýringarinnar. Smákóngar
Alþingis, stórfurstar bankakerfisins
og aðrir handhafar miðstjómar-
valdsins hafa gert heimafólk að
bónbjargarmönnum. Hvorki smáum
málum né stórum er hægt að hreyfa
án þess að fara betlijeiðina suður.
Þar verða menn að láta sér lynda að
hlýða á úrskurði embættismanna
sem enga ábyrgð bera á verkum
sínum og enga þekkingu hafa á verk-
efnum. Bönkum á heimaslóö er fjar-
stýrt úr aðalstöðvunum. Utibússtjór-
arnir eru valdalausir og peninga-
lausir og eru í rauninni aðeins
sæmilega launaðir mkkarar, sem
beina aflafé heimafólks í aðal-
bankana í Reykjavflt. Innheimtu-
kerfi ríkisstofnana og stórfyrirtækja
svo sem tryggingafélaga verka á
sama hátt, þaö er að safna saman
fjármunum landsmanna og senda þá
suður.
Þetta umhverfi frelsisskerðingar
og valdaráns er síðan paradis fyrir-
greiöslufurstanna. Fólki er meinað
að ganga upprétt og taka eðlilegan
afrakstur verka sinna og hugvits, en
<er neytt til að krjúpa við borð fá-
mennisstjómarinnar og þiggja
molana sem þar af detta.
Alþingismenn telja miðstýringuna
festa sig í sessi. Það gagnast póli-
tískum hagsmunum þeirra aö
stækka fjárveitingahlutverk
þingsins og færa aukið forræði til
stofnana og sjóða ríkisvaldsins. Með
áhrifum á fjárveitingar í þinginu og
setu í stjómum stofnana og sjóða fá
þeir völd, sem kjósendur þeirra
verða síðan að sækja til þeirra.
Kjósum fylkisst jórnir
Við skulum koma valdi.nu heim
með því að skipta landinu niður í
fylki. Þessi fylki verða að fá sjálf-
stæða tekjustofna og þau eiga að
taka vald til að láta vilja íbúanna
birtast bæði í framkvæmdum og
þjónustu.
Það á að kjósa til fylkisstjóma í
opnum, lýðræöislegum kosningum
þar sem allir heimamenn hafa kjör-
gengi og jafnan kosningarétt. Þar
setja menn fram stefnu í heima-
stjórnarpólitík og kjósa um hana.
Þannig verður til frjó og lifandi
umræða í návigi við verkefnin.
Sjálfsstjórn héraða er stærsta
verkefni íslenskra st jórnmála.
Guðmundur Eiuarssson.
Hrindum valdaráninu
Valdaræningjar stjórnmála- og
efnahagslifs okkar eru víða. Þeir eru
á Alþingi, í ríkisstjóm, í stjórnmála-
flokkum, verkalýðshreyfingu,
samtökum vinnuveitenda, stjómar-
ráði og fjármálastofnunum svo dæmi
séu nefnd. Milli allra þessara
stofnana liggja leyndir og ljósir
þræðir peningalegra og stjórnmála-
forystuklíkunum. Hrista verður upp í
einokunarbælum sölusamtaka og
olíuverslunar. Banka- og peninga-
stofnanir þurfa að losna undan
skóhælum fjórflokkanna og fara að
sinna fólki og fyrirtækjum án tillits
til pólitískra hagsmuna. Fólk verður
að ná völdum.
Kref jumst sjálfsstjórnar
Oviða em tilhneigingar
a „Övíða eru tilhneigingar miðstýr-
^ ingarinnar augljósari og afleiðing-
amar skelfilegri en þegar litið er til
sambands hinna dreifðu byggða lands-
ins við valdastofnanir miðstýringar-
rnnar.
GUÐMUNDUR
EINARSSON,
ALÞINGISMADUR í
BANDALAGI JAFNAÐARMANNA
legra hagsmuna. A Islandi ríkir því
fámenn stétt miðstýringarpostula.
Fólk verður nú að rísa gegn
þessum úreltu stjómarháttum.
Bændur verða að krefjast breytinga
á starfsemi samtaka sinna. SlS
auðhringinn verður að brjóta upp.
Launafólk verður að ná völdum í
verkalýðshreyfingunni og steypa
Landi vor glaöbeittur kom eitt sinn
til Grimsby að slá sér far heim með
togara. Var þaö auðsótt og þegar
slegið upp mikilli veislu til fagnaðar
„týnda sauðnum”. Sá hafði lotið að
helstu menntabrunnum breska
heimsveldisins og þóttist nú aldeilis
fær í flestan sjó. Var næstum alveg
sama uppá hverju skipverjar brydd-
uðu í samræðum við hann. Hann
hafði alltaf einhverja aðra skoðun á
málinu. Vitnaði óspart i hina eða
þessa kennisetninguna, sem hann
hafði á hraðbergi, eða einhvem
kennimanninn. Sama hvað sagt var
við hann, þá svaraði hann jafnan:
Má ég ekki bjóða þér þessa kenning-
una eða hina kenninguna, má ég ekki
bjóða þér hinn kennima nninn.
Á meöan þessu fór fram öslaði
sævarjór upp Norðursjóinn og gerði
krappa norðanátt á móti. Gengu nú
skipverjar til hvílu og var landanum
vísað til kojs frammí. Fékk hann efri
koju, en háseti lá i neðri kojunni og
las í bók. Braut söguhetja vor föt sín
snyrtilega saman eins og gert er i
landi lordanna og vel pússaöa blank-
skóna setti hann fyrir framan svefn-
stæðiðogfóraðsofa.
Bumbult
Skipti nú engum togum, hinn orð-
snjalli þrætubókarjálkur varð sjó-
veikur og þeysti upp spýju mikilli
sem hafnaði hvergi annarstaöar en
ofaní öðrum gljáfægðum blankskó
hans fyrir framan kojuna. Við at-
burði þessa leit hásetinn í neðri koj-
unni upp frá lestrinum, reis upp við
dogg og spurði upp í efri kojuna:
„Má ekki bjóöa þér hlnn skóinn ? ”
Mér dettur þetta atvik stundum í
hug þegar ég sé meðhöndlun annarra
flokka á málefnum Alþýöuflokksins.
Allt vita þeir betur. Impri Alþýðu-
flokkurinn á góðum málum eru þau
umsvifalaust kæfð í hávaða þrætu-
bókarinnar og þess vandlega gætt að
stöðva hin fjölmörgu góðu þingmál
flokksins. Næstum ekkert þeirra nær
framaðganga.
Sé aftur á móti litið á verk þessara
flokka í þau fimmtán ár, sem þeir
hafa stjómað landinu án Alþýðu-
HINN SKÓRINN
Kjallarinn
GUÐLAUGUR
TRYGGVI
KARLSSON
HAGFRÆÐINGUR
flokksins, þá blasir við innanum því-
lík stjómunarleg spýja, að þjóðinni
hlýtur að vera orðið flökurt á að
horfa og reyna.
Hvers konar þ jóðarsátt?
Rætt er um þjóðarsátt, ekki vantar
það. Þetta er auðvitað grundvallar-
mál Alþýðuflokksins sem og jafnað-
armanna út um allan heim. Megin-
þráðurinn í jafnaðarstefnunni er ein-
mitt aö aðilar þjóðfélagsins vinni
saman í sátt og samlyndi og leysi sín
mál án átaka, í frjálsum samningum
og bræðralagi. Hvemig birtist þá
þjóðarsáttin hjá sumum öðrum
flokkum. Jú, menn em hýrudregnir
af því aö þeir dirfast að ræða það að
fara í verkfall, — sem þeir eiga samt
rétt til samkvæmt lögum. Samnings-
rétturinn er að hluta til tekinn af
þeim og sjö milljarðar króna milli-
færðir frá launafólki á síðasta ári
með einu pennastriki um leið og öðr-
um aöilum þjóðfélagsins em færðar
stórar fjárfúlgur. Þjóöarsátt í lagi
eðahittþóheldur.
Gífurlegt fjármagn er miUifært úr
atvinnuUfinu í krafti póUtísks valds,
sem styðst við hörmulegt misrétti í
kjördæmaskiptingu landsins, og af-
hent pólitiskum gæðingum í gælu-
verkefni sem skilar þjóðinni engu
öðru en auknum skuldum.
Útlendingarnir græða
Menn velta sér uppúr útlendinga-
hatri í einhverri tUfinningaorgíu
þjóðernisofstækis á mögulegum við-
skiptaaöUum þjóðarinnar. Siðan
ganga sendibréfin á mUU og aularnir
ætla að innheimta hver hjá öörum þá
mUljarða króna sem þjóðarbúið hef-
ur tapað af tUtækinu. Eins og þeir
séu borgunarmenn fyrir þvi. Á með-
an brosa útlendingarnir í kampinn,
enda stórgræða þeir á öllu saman og
passa sig vandlega að halda að sér
hendinni með öll frekari viöskipti.
Enda vita þeir uppá hár, að við er-
um komin í vandræði með allt saman
og neyðumst síðan tU að semja af
okkur U1 þess aö hafa þó eitthvað
uppí kostnað.
Island er eitt besta land í veröld-
inni. Smjör drýpur af hverju strái,
gullkista sjávarins við strendurnar,
gnægð orku í faUvötnunum og jarð-
hita og Islendingar sjálfir með best
menntuðu þjóðum veraldar og
gjörvulegir svo af ber.
Sex milljarðar í vexti
Samt spáir Þjóðhagsstofnun á
þessu ári um sex miUjarða mun á
vergri landsframleiðslu og þjóðar-
framleiöslu, þeirri síðamefndu í
óhag. Mismunurinn er nánast vextir,
sem við hin gjörvulega þjóð ætlum að
greiða erlendum fjármagnseigend-
um af öUum þeim lánum sem við höf-
um tekið undanfarin ár. Spyrji svo
hver fyrir sig. Hefur öUu þessu fjár-
magni veriö ráðstafað þjóðinni í
hag? Nokkur dæmi.
Krafla ásamt heiUi vatnsaflsvirkj-
un of mikið án þess að rafmagnið sé
selt, byggðaUnur, sem ráðherra kaU-
ar drasl, haUir og minnismerki og
mislukkuð skipakaup. Þetta eru
nokkrir viðmiðunarpunktar í arð-
semiútreikningunum.
Á ÖU þessi mál hefur Alþýðuflokk-
urinn bent og barist gegn óráðsíunni.
Þegar þjóðin flykkist svo til hans í
skoöanakönnunum, þá er svarið
bara hjá hinum flokkunum: Þetta er
bara bóla, formaðurinn bara
sjarmör og þingmennirnir alltof gáf-
aðir. Er nema von að manni detti í
hug þrætubókarhrossið og blank-
skórnir i Norðursjónum?
Skuldugasta þjóð
veraldar
Skuldugasta þjóð veraldar eru
Brasiliumenn. Þeir skulda 98 mUlj-
arða doUara en eru 130 miUjónir tals-
ins, sem sagt um 750$ á mann. Mexí-
kanar eru um 75 miUjónir talsins og
skulda um 50 miUjaröa dollara eða
tæpa 700$ á mann. Islendingar
skulda aftur á móti yfir fimm þúsund
dollara á mann, mörgum sinnum
skuldugri en skuldugustu þjóðir ver-
aldarinnar.
ÞrætubókarUstin kann þó svar
viö þessu. Þetta eru nefnilega van-
þróaðar þjóðir mörgum sinnum fá-
tækari en við og greiðslugeta þeirra
lítil sem engin á við okkar. Þrætu-
bókin svarar því hins vegar bara
ekki hvert stefndi hjá okkur, ef ekki
væri gripiö í taumana. Og fyrir sitt
leyti svarar þjóöin í skoöanakönnun-
um, því hún treystir ekki orðið
Kröfluflokkunum. Þeir sem ældu í
skóinn sinn verða að hugsa málið
uppá nýtt. Þeir sem höfðu rétt fyrir
sér njóta trausts, það sýna skoðana-
kannanimar. Þjóðin flykkist tU Al-
þýðuflokksins.
Herrar f jármagnsins
heimta sitt
v,
Sex mUljarðar króna í vexti úr ís-
lensku hagkerfi er mikö blóðtaka,
þegar fjárfestingin hefur verið Ula
grunduð eða Ula staöiö að viðskipt-
um yfirleitt. SkeUurinn kemur í
gengisfaUi, aukinni dýrtíð og lágum
launum. Herrar fjármagnsins
heimta sitt og víkingaþjóðin í norðri
verður einfaldlega að borga. En sá
er reginmunur á skuld hennar og lán-
um skuldugustu þjóða veraldar, aö
hún skiptir engu máli alþjóðlega og
leiðtogar og seðlabankastjórar munu
ekki gera sér ferð á hendur til þess
að ræða vandamál hennar eða afleið-
ingar hruns íslensks efnahags á ver-
aldargengið. Þar er nefnUega ekkert
samband á mUU. Þjóðir verða ríkar í
útlöndum, hvað sem skeður uppá Is-
landi. Við verðum bara að borga
skuldimar og lækka launin tU þess að
þeim mun meira sé afgangs handa
f jármagnseigendunum í útlöndum.
Bjart yfir íslandi
En öllum þeim, sem ofbýður
þrætubók ævintýramennskunnar,
öllum þeim fjölmörgu launþegum
sem kUgjar við fagurgala mistaka-
mannanna og öUum þeim heiöarlegu
framtaksmönnum, sem drepnir em í
dróma skuldaklafans, hversu mjög
sem þeir vilja bæta þjóðarhag, með
heilbrigðum rekstri og arðsömum
framkvæmdum, — þeim sendir Al-
þýðuflokkurinn kveðjur sínar og
þakkir fyrir sivaxandi stuöning. Það
verður bjart yfir Islandi, þegar allt
það fylgi veitir Alþýðuflokknum
brautargengi í stjóm landsins okkar.
Guðlaugur Tryggvi Karlsson.