Dagblaðið Vísir - DV - 15.08.1985, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR15. ÁGUST1985.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
• Blökkumenn bera heimilistæki úr
brennandi húsi i Durban sem
óeirðaseggir kveiktu i. Húseig-
andinn var talinn hallur undir lög-
regluyfirvöld á staðnum.
• R.F. Botha eftir fund meö hátt-
settum bandariskum embættis-
mönnum i Vinarborg þar sem
málefni Suður-Afriku voru til
umfjöllunar. Sifellt eykst
þrýstingur Bandarikjastjórnar á
stjórnina i Pretóriu.
her King og séra Jesse Jackson,
blökkumannaleiötogi og fyrrverandi
forsetaframbjóðandi, voru í farar-
broddi. Samtök er berjast gegn aö-
skiinaðarstefnunni eiga nú sívaxandi
fylgi að fagna í Bandaríkjunum. And-
stæðingar aöskilnaðarstefnunnar hafa
látið á sér bera í rúm 20 ár í Bretlandi
og á Norðurlöndunum en minna hefur
borið á þeim i Bandaríkjunum. Það
voru rúmlega 5000 manns er á mánu-
daginn fylktu liði, syngjandi baráttu-
söngva, og þrömmuðu undir mótmæia-
spjöldum til bandaríska utanríkisráðu-
neytisins í Washington til að mótmæla
stefnu stjómvalda í Pretóríu og svo-
kallaöri „linkind” bandarískra stjóm-
valda gegn Suður-Afríku.
Bandarískir námsmenn í háskólum
víðs vegar um Bandaríkin hafa einnig
fylkt liði og sameinast í andstöðu sinni
gegn kynþáttastefnunni. Síöastliöinn
vetur bar töluvert á slíkum mótmælum
og búist er við mikilli aukningu mót-
mæla er skólaárið hefst í lok ágúst-
mánaðar.
Þó er ekki taliö aö málefni Suöur-
Afríku komi til með að róta upp eins
mikilli fjöldahreyfingu í bandarískum
háskólum og á sjöunda áratugnum er
Víetnamstríðið og „friður á jörð” hug-
takið voru í sviðsljósinu.
Fulltrúar nokkurra bandarískra há-
skóla í norðausturríkjum Bandaríkj-
anna, svonefndra „Ivy League” skóía
létu þó nýveriö hafa eftir sér að á kom-
andi skólaári mætti iíklega búast viö
engu minni róstum og mótmælum í há-
skólum og settu svip sinn á umbylting-
arsaman sjöunda áratuginn.
Ef marka má skoðanakannanir er
gerðar hafa verið víðs vegar um heim
að undanförnu kemur fram að þorri al-
mennings er frekar illa upplýstur um
raunveruleik aðskilnaðarstefnunnar
og skert réttindi blökkumanna og lit-
aðra í Suður-Afríku. Einna best virtist
almenningur vera upplýstur á Norður-
löndum, í Bandaríkjunum, Bretlandi,
ustu mánuöum hefur lögreglan hand-
tekið yfir 3000 mótmælendur. Þeir hafa
verið teknir niður á stöö, bókaðir og
síðan sleppt aftur. Á meðal hinna
handteknu hafa verið ýmsir merkis-
menn. Þar á meðal nokkrir þingmenn
fulltrúadeildar, kirkjuleiðtogar,
verkalýðsleiðtogar og borgarstjórar.
Amy Carter, dóttir forsetans fyrrver-
andi, var meira aö segja handtekin í
vor en sleppt að lokinni bókun eins og
öörum.
Tengslin við Bretland rót-
gróin
Bretar réöu landsvæðum þeim er nú
eru Suður-Afríka í áraraðir. Bretar
hafa því sterk söguleg, efnahagsleg og
menningarleg tengsl við hvíta minni-
hlutann. Breskir fjölmiðlar hafa upp-
lýst breskan almenning rækilega um
stöðu mála í þessari gömlu nýlendu að
undanfömu og fólk virðist vera nokkuð
vel upplýst um gang mála.
Samtök er berjast gegn aðskilnaðar-
stefnunni eiga sér góöan hljómgrunn á
Bretlandseyjum. Samtökin voru sett á
laggirnar árið 1959 og hafa beitt sér af
hörku gegn stjóminni í Pretóríu og rík-
isstjóm Thatchers er þau telja halla
undir stjóm Suður-Afríku.
Á hverjum degi sjást mótmælendur
við sendiráð Suður-Afríku við Trafalg-
artorg í London. Rúmlega 20 þúsund
manns söfnuðust þar saman í fyrra til
að mótmæla opinberri heimsókn P.W.
Botha forsætisráöherra til Bretlands-
eyja. Samtökin hafa einnig lagt á það
mikla áherslu að breskur almenningur
kaupi ekki suður-afrískar iðnaðarvör-
ur. Slíkur varningur hefur löngum ver-
ið algengur í breskum verslunum. Nú
ber minna á þeim vegna breyttra og
oft lítilla merkinga. Bretar hafa verið
einir helstu viöskiptaaðilar Suður-Afr-
íkumanna og fram aö þessu hafa suð-
ur-afrískar vörur átt upp á pallborðið
hjá breskum kaupendum. Vitað er að
kaupsýslumenn í Jóhannesarborg hafa
Suður-Afríka á barmi borgarastyrjaldar.
í síðustu viku hafa tugir manna fallið íátökum.
Apartheidstefnan á krossgötum?
ALNIENN ANDSTAÐA VID
ADSKILNAÐARSTEFNUNA
Enn drýpur blóð í Suður-Afríku. Á
síðustu vikum hefur ofbeldi farið vax-
andi og tugir manna fallið i átökum
blakkra viö minnihlutastjórn hvitra. Á
aöeins 18 mánuðum hafa á sjöunda
hundraö manns fallið í óeirðum.
Sifellt eykst þrýstingur á stjóm P.W.
Botha forsætisráðherra um að afnema
alræmd lög um kynþáttaaðskilnaö.
Blökkumenn virðast vera orðnir með-
vitaðir um grundvallarmannréttindi
sín og eru reiöubúnir til þess að leggja
allt í sölumar í réttindabaráttu sinni.
Utanríkisráðherra Suður-Afríku R.F.
Botha átti fundi með háttsettum emb-
ættismönnum ýmissa vestrænna ríkja
í vikunni. Ríkisstjómin í Pretóríu á sér
fáa formælendur þessa dagana og hart
er lagt að stjóminni um endurbætur á
stjómarskránni þar sem aukin réttindi
blakka meirihlutans eru í öndvegi.
R.F. Botha fundaði í Vínarborg í vik-
unni með Robert McFariand, öryggis-
málaráögjafa Reagans forseta Banda-
ríkjanna, og öðrum háttsettum banda-
rískum sérfræðingum er fjalla um
málefni Suður-Afríku. Ekki er enn ljóst
hver árangur varö af því fundarhaldi
en ljóst er að stjómin í Pretóríu er und-
ir miklum þrýstingi frá Bandaríkja-
stjóm um endurbætur. Yfirgnæfandi
meirihluti beggja deilda bandaríska
þingsins hefur samþykkt strangar
refsiaðgerðir gegn Suður-Afríku en
Reagan forseti hefur fram að þessu
sagst mundu koma í veg fyrir slíkt. Nú
herma heimildir innan Hvíta hússins
aö langlundargerð Reagans sé á enda.
Ríkisstjóm Suður-Afríku hefur sagst
ætla að koma á einhvers konar endur-
mati á stöðu blakkra innan ríkisins og
væntanlegum endurbótum í kjölfar
þess. Þeir sem til þekkja búast þó ekki
við miklum breytingum. Aðskilnaðar-
stefnan er talin það rótgróin á meðal
hins hvíta minnihluta og suður-afrísks
stjómkerfis að nánast ómögulegt sé að
koma á raunhæfum endurbótum. Slikt
myndi kaila á óteljandi fómir hins
hvita minnihluta og ekki er líklegt aö
slíkar endurbætur yrðu samþykktar
átakalaust.
Hver sem þróun mála verður í Suð-
ur-Afríku er Ijóst að landið er á barmi
borgarastyrjaldar. Ef fram fer sem
horfir þykir sýnt að fuiltrúar hófsam-
ari afla beggja fylkinga er allt vilja
gera til að halda fríðinn og koma á viö-
ræðum fulltrúa samtaka blökkumanna
viö ríkisstjórnina fara halloka og koma
til með að verða undir í fyrirsjáanlegu
blóöbaði.
Apartheid fordæmd erlendis
Hvíti minnihlutinn í Suður-Afríku á
sér fáa talsmenn á erlendum vettvangi
þessa dagana. Fordæming stjómmála-
og trúarleiðtoga er daglegt brauö auk
þess sem almenningur í ríkjum beggja
megin Atlantsála hefur fylkt liði i
endalausum mótmælagöngum og mót-
mælastöðum við sendiráö og ræðis-
mannsskrifstofur Suður-Afríku. Suður-
Afríkumönnum gengur illa að fá vömr
erlendis frá keyptar inn til landsins og
enn verr gengur þeim að selja varning
sinn á erlendum mörkuðum. Er nú svo
komið að suður-afrískir iðnrekendur
og útflytjendur veigra sér viö aö
merkja varning sinn framleiðsluland-
inu vegna hættu á að varan seljist ekki.
fþróttafólk með suður-afrískt vega-
bréf á ekki heldur sjö dagana sæla.
Suður-afrískir íþróttamenn eru stöðugt
í heimsfréttunum, ekki fyrir íþróttaaf-
rek heldur vegna þess að hin og þessi
þjóðin hótar því að taka ekki þátt í
íþróttamótum ef Suður-Afríkubúarnir
verða með. A skömmum tíma hefur
þátttaka íþróttafólks frá Suður-Afríku
á erlendum iþróttamótum nánast lagst
niður. Benda þó sumir á aö ei skuli
blanda stjómmálum við íþróttir, og
hafa ekki lagst gegn þátttöku Suður-
Afríku í íþróttamótum. Slík hefur ver-
ið stefna íslensku íþróttahreyfingar-
innar.
Vaxandi andstaða í Banda-
ríkjunum við apartheid
Bandarísk samtök er berjast gegn
kynþáttaaðskilnaðarstefnu stjóm-
valda i Suöur-Afríku efndu á mánudag
til mestu mótmæla gegn Suður-Afríku
er til þessa hafa orðið í Bandarikjun-
um. Efnt var til mikillar mótmæla-
göngu þar sem ekkja bandaríska
blökkumannaleiðtogans Martins Lut-
ríkjum breska samveldisins og í ríkj-
um Afríku.
I Bandaríkjunum lýstu 76 prósent að-
spurðra sig andstæða aðskilnaðar-
stefnunni og kváðust áhyggjufullir yfir
stefnu bandarískra stjómvalda gagn-
vart ríkisstjóm Suður-Afríku. Mót-
mælin í Bandaríkjunum hafa yfir höf-
uö farið friðsamlega fram. Mótmæla-
staða við sendiráð Suður-Afríku í
Washington hefur verið daglegt brauð.
Ef mótmælendur hafa farið inn fyrir
vamarlínu lögreglunnar hafa þeir und-
anbragðalaust veriö handteknir. Á síð-
þungar áhyggjur af nýrri herferð
bresku samtakanna gegn iðnvarningi
frá Suður-Afríku. önnur Evrópuþjóð
er vandlega fylgist með þróun mála í
Suður-Afríku er Portugal. Portúgalir
eru gamiir nýlenduherrar í suðurhluta
Afríku, rétt eins og Bretar. Yfir 800
þúsund íbúar af portúgölskum upp-
runa búa nú í Suður-Afríku, mikill
meirihluti þeirra flóttamenn er flúðu
þangað eftir að Portúgalir misstu tögl
og hagldir í fyrrum nýlendum sínum í
heimshlutanum. Flestir ku þeir vera
komnir frá Mozambík.
• „Niður með aðskilnaðarstefnuna," hrópa bandarískir unglingar við
Berkeleyháskóla i Kaliforniu. 76 prósent Bandarikjamanna telja sig svarna
Umsjón: Hannes Heimisson andstæðinga aðskilnaðarstefnunnar.