Dagblaðið Vísir - DV - 13.03.1986, Blaðsíða 15

DV. FIMMTUDAGUR13. MARS1986.
15
Félagslegáhrifkjamavopna
V andlega hefur verið útlistað h vem-
ig beiting kjamavopna mundi eyða
vistkeríi manna og dýra á tæknilegan
hátt.
f þeirri útlistun er það bakforsenda
að slíkt megi ekki gerast því þá sé
menningu allra manna ógnað, tilveru
sjálfrar tegundarinnar.
Og þeirri forsendu fylgir að verði
komist hjá kjamastríði þá muni
menning hfa af. Þetta er rangt, kolr-
angt.
Félagslegt hrun
Þetta er rangt vegna þess að tilvera
sjálfrar eyðingartækninnar mun valda
félagslegu hruni.
Þetta hrun sést af vinnu þeirra vís-
indamanna sem em einmitt að vara
við hættum samfara kjamastríði. Þeir
em í raun að undirstrika að þeir séu
ekki að finna lausnir heldur að vara
við hættum og önnur vinna þeirra
liggur niðri á meðan.
40 sekúndna frestur
Innan tíðar verður komið fyrir á
sporbraut um jörðu ímynd góða
byssumannsins sem skýtur byssumar
úr hendi óvinarins. Þetta er áróðurs-
fræðileg viðmiðun úr kosningabaráttu
þar sem alþekkt ímynd á bandarísku
menningarsvasði er vakin upp í kosn-
ingatilgangi. Og þar sem þetta var
orðið að máli þá þurfti að leita til
vísindamanna um að koma nú upp
„The Great gunslingar system" úti í
geimnum.
Og vankunnáttufólk eygði von.
Og Gorbasjov var og er á móti þessu
og sagðist mundu láta krók koma á
móti bragði. Og það getur hann, hann
setur bara kjamasprengjumar á spor-
braut, með 40 sekúndna viðbragðst-
íma.
Og innan tíðar yrði því svarað í
sömu mynt og heimsmenningin lifði
stöðugt við 40 sekúndna frest.
Þetta er tveggja smóka mál fyrir þá
sem reykja og álíka tími og það tekur
hraðvaknandi menn að slökkva á
vekjaraklukkunni.
Oghvaðmeðtrú,
vonogtilgang?
Til þess að allir skilji hvað verið er
að segja skal á það bent að þeim sem
er mál varðar ekki um framgang
menningar eða eitt eða annað fyrr en
búið er að komast á klósettið og þegar
menn komast í að eiga 40 sekúndna
frest á lífi sínu þá er það eins og að
ganga um með handsprengju í hend-
inni sem kannski springur og kannski
ekki. Slíkir menn gera ekki langt-
ímaáætlanir. Þeir leggjast í að grípa
hveija þá ánægju sem býðst, hverja
þá aðferð að gleyma. Og fólk verður
eins og fólk oft veiður seint á ævi
þegar það veit að það gengur með
erfiða sjúkdóma, það reynir að vera
hresst, en langtímaáætlanir hverfa
útúr myndinni. Og þar með hverfúr
trú og von um betri tíð í samfélaginu
og tilgangurinn með þvi að leggja
eitthvað á sig til að uppskera síðar
hverfúr.
Um leið hverfúr trú á guð því guðs-
trúin er tengd von um betri daga
bæði þessa lífs og annars og trúin
veitir þolinmæði sem hverfúr við 40
sekúndna frestinn.
Til hvers að eiga böm?
Þetta fólk sér ekki tilgang í að eiga
böm og eignast færri böm og ef ekki
verður af stríði þá er þetta sama fólk
búið að eyða vistkerfinu án þess að
firrna aðferðir í staðinn, brenna nær
alla olíu, menga og fara illa með jarð-
veginn, því það sá ekki tilgang í langt-
ímamarkmiðum.
Og fá böm eiga svo að taka við og
viðhalda sama lífsstíl fyrir eldra fólk
og yrkja til þess brunna akra.
Þetta mál gengur ekki upp, það
verðamennaðsjá.
Því mun tilvera gereyðingarkerf-
anna valda félagslegri hnignun.
Eigin reynsla
1970 uppgötvaði ég sem þetta skrifa
að til væri grunnorsök fyrir því að
tími væri lýsandi í lýsingarkerfi eðhs-
fræði, það er að segja hvers vegna
tímaviðmiðun er nofhæf til að segja
fyrirum virkni.
Síðan lagði ég i það vinnu að ranns-
aka þetta og komst að niðurstöðum.
Þessar niðurstöáur skipta því miður
ekki máli enda þótt þær séu lýsandi
Kjallarinn
ÞORSTEINN
HÁKONARSON
íLANDSNEFND
BANDALAGS
JAFNAÐARMANNA
leggja ekki í erfið langtímaverkefni
vegna hættuástands.
Athugun á orsökum
styrjalda
Ég vil eindregið ráða fólki frá því
að reyna að athuga hugsunarhátt
hemaðarsinna eins og verið sé að
athuga viðbrögð apa, það em undarle-
gustu kerfi sem fara í gang. En það
kom í ljós, mér til mikillar fúrðu, að
hermenn eiga ekki sök á stríði. Til-
gangur hermanna er að verja hjarð-
reglu, þ.e. reglu samfélagsins, og þeir
fast ekki til að fara í stríð nema þeim
sé áður sagt að árás hafi verið gerð á
hjarðregluna, það er að segja venju-
legir hermenn, ekki þau blóðþyrstu
dýr sem kölluð em málaliðar.
Hitler varð t.a.m. að halda fram
pólskri áreitni til að geta farið í stríð.
Hann varð að halda úti tegundaskil-
greiningu milli Þjóðveija og annarra
til að tiyggja sér hlýðni Þjóðveija.
En það er svo með manninn og er
félagslegt lögmál. Maðurinn greinir
a „...og þegar menn komast í að eiga 40
^ sekúndna frest á lífi sínu, þá er það eins
og að ganga um með handsprengju í hendinni
sem kannske springur og kannske ekki“.
svo langt sem þær ná. Því ég skildi
að verulega aukið vald á tæknilegum
atriðum hefði engan tilgang ef hana
ætti að nota til að búa til enn nýja
eyðingartækni. <
Og þar sem ég þykist að minnsta
kosti sjá og taka aðalatriði fram yfir
aukaatriði þá hætti ég við módehð
og fór að leita að orsökum styijalda.
Og ég komst að því að eðlisfræði
er bamaleikur hjá félagsvísindum.
En það sem slriptir máh félagslega
í þessu er að vinna við módel um
almenn orkuskipti stöðvaðist vegna
ótta við gereyðingu.
Og það skiptir ekki máli hvort mér
persónulega hefði tekist þetta fremur
en öðrum, það sem skiptir máli er að
þetta er almennt atriði þar sem menn
sig í tegundir eftir hjarðreglu en ekki
eftir náttúrulegum eiginleikum eins
og dýrin. Og mismunandi tegundir,
sem nýta sama vistkerfi, bjerast um
yfirráð vistkerfis. En hjarðreglan er
félagsleg. Hún er saga, tungumál, trú,
siðir og hættir þjóða. Ef hjarðreglunni
er ógnað eru einstaklingamir tilbúnir
aðverjahana.
En áður en til átaka kemur fer fram
tegundaskilgreining þar sem óvinur-
inn er svertur og sýnt að hann sé
réttlaus eins og öðmvísi tegundir em
í náttúrunni. Og komist tegundaskil-
greining á ákveðið stig þá em átök
óumflýjanleg. Og t.d. Þjóðverjar hafa
aldrei skihð hvers vegna þeir hlýddu
Hitler, það er vegna þess að eftir á
nota þeir aðrar heilastöðvar tíl að
hugsa en þegar þeir hlýddu honum.
Það er þetta sem veldur styrjöldum,
það er að tegundaskilgreiningin nær
ákveðinni þröskuldsspennu og síðan
byija átök og skynsemi kemst ekki að.
Eðli friðar
Því er viðhald friðar spuming um
að koma í veg fyrir tegundaskilgrein-
ingu og koma í veg fyrir að hún nálg-
ist þröskuldsspennu. Tæknilegar
vamir eða betri skriðdrekar og „great
gunslingar system" hafa þar enga
þýðingu.
Það var spenna á milli Karþagó og
Rómar, mihi Persa og Grikkja, milli
Frakka og Englendinga og menn þess
tíma héldu að þeir fæm með skynsam-
leg rök. Og alveg eins halda menn að
hugtök eins og sósíalismi (sem er
aðaUega praktíseraður í Bandaríkjun-
um og vestrænum heimi) og einokun-
arkapitalismi (sem er aðallega prakt-
íseraður í Austur-Evrópu) hafi merk-
ingu í deilum sem era á milli. Það er
rangt, kolrangt.
Það sem skiptir máh er mismunur
á siðum, háttum, trú og fleira sem
greinir fólk i tegundir.
Og verði leiðtogamir pólitískt veikir
eða sé tækni að kippa grundvelh
undan félagslegum siðum og hlýðni
þá byija þeir að krefjast hlýðni með
tilvísun til hjarðreglu. Má þar nefna
hreinsanir Stalíns þegar kerfið hans
gekk ekki upp. Þá þurfti að skjóta
sökudólga.
Þar má nefna McCartyismann þar
sem útbreiðsla sovéskrar hjarðreglu
ógnaði Bandaríkjunum og menn sáu
boðbera þeirrar reglu í hveijum þeim
sem ekki múkkaði. Slík tegundaskil-
greining veldur spennu sem getur
orðið nærri þröskuldsspennu. Því
verður friður ekki og aldrei eingöngu
tryggður með tæknilegum hætti.
Hann verður og að tryggja með félags-
legum aðferðum.
Því er ekkert nauðsynlegra en að
gera stórátak í þróun félagsvísinda
um þetta aðalatriði sem er friður, allt
annað er minniháttar við þá staðreynd
að gereyðingarkerfi em til.
Þorsteinn Hákonarson.
HELIARSLODAR-
ORRUSTA HIN NÝJA
Það geisar heljarslóðarorrusta á
íslandi og hún er sérstök að því
leyti að annar aðilinn, almanna-
herinn, veitir ekki viðnám, ver sig
ekki, en lætur hinn aðilann, stjórn-
arherinn, berja á sér og brjóta sig
niður í þögulli undirgefni.
Friöarsamningar
íslenska almannaherinn virðist
skorta alla sjálfsvitund og sam-
stöðu og foringjar hans hafa nánast
gengið í þjónustu stjórnarhersins,
þeir halda sig á bak við víglínuna,
halda fundi og telja liðsmönnum
sínum trú um að þeir séu að gera
friðarsamninga við stjórnarherinn.
Þar sem þeir eru að semja um hluti
sem aldrei ætti að semja um, þ.e.
almenn mannréttindi.
Foringjar almannahersins virð-
ast sætta sig við að semja um slíkt
samkvæmt leikreglum sem stjórn-
arherinn hefur sett að eigin geð-
þótta.
Sprengjusveitir stjórnarhersins
ráðast daglega til atlögu hér i
höfuðborginni, Reykjavík. Mest er
eyðileggingin í launamannahverf-
inu Breiðholti sem er í austurhluta
borgarinnar. Þar splundrar fógeta-
herfylki stjórnarhersins hveiju
heimilinu á fætur öðru. I kjölfarið
Kjallarinn
sér ekki grein fyrir greiðslubyrð-
inni og að fólk skildi ekki vaxta-
reikning. Stjórnarherinn hefur
fundið upp riýja tegund af dauða-
gildru sem um leið er pyntingar-
tæki og kallast lánskjaravísitala.
Kostir þessa tækis eru fólgnir í því
hve auðvelt það virðist vera að fá
meðlimi almannahersins til að
ganga í þessa gildru.
varnarlaust fólkið. Margir særðust
í árásinni og voru skildir eftir á
götunni. Hinn nýi fjármálastjóri
stjórnarhersins hafði lengi barist
fyrir því að „hávaxtahundunum"
yrði sleppt lausum. Flokkur hans,
Fríhyggjuflokkurinn, sem eitt sinn
hafði það á stefnuskrá sinni að allir
ættu að eiga þak yfir höfuðið, hafði
þá verið mannhyggjuflokkur en
BJÖRN
JAKOBSSON
FRAMKVÆMDASTJÓRI
í REYKJAVÍK
koma svo lögfræðingasveitir sem
hirða það sem eftir er nýtilegt í
rústunum.
Langir, dökkir dálkar af útrým-
ingartilkynningum stjórnarhersins
(nauðungaruppboðum) birtast dag-
lega í Síðdegisblaðinu. Einn af
talsmönnum stjórnarhersins kom
fram í fjölmiðlum og sagði að vand-
ræðin stöfuðu af því að fólk gerði
a „Foringjar almannahersins virðast
^ sætta sig við að semja um slíkt sam-
kvæmt leikreglum sem stjórnarherinn
hefur sett að eigin geðþótta.“
Nokkur ríki í Suður-Ameríku og
stjórn Filippseyja hafa sýnt mikinn
áhuga á gildrunni svo hér gæti
verið um álitlegan útflutning að
ræða á íslenskum hugbúnaði.
Ránshyggjuflokkur
Einhver mótmæli áttu sér stað
en þá var stríðöldum „hávaxta-
hundum" stjórnarhersins sigað á
virðist nú, undir stjórn hins nýja
fiármálastjóra stjórnarhersins,
vera orðinn ránhyggjuflokkur sem
lætur nú rífa þökin ofan af fólki
sem hefur verið að byggja yfir sig.
Um kvöldið var frumsýning í
þjóðaróperunni á Grímudansleik
Verdis. Foringjar almannahersins
ásamt foringjum stjórnarhersins
voru boðnir á frumsýninguna.
Daginn eftir fóm foringjar al-
mannahersins i boði stjórnarhers-
ins til Hong Kong og Singapore til
að sjá hvernig vel tamið verkafólk
á að vinna.
Einhver ótti hefur gripið um sig
hjá stjórnarhernum. Yfirbiskupinn
kom fram í útvarpi og sagði að „náð
Guðs og samfélag heilags anda
væri með oss öllum“. Dómsmála-
stjórinn tilkynnti að ekki mætti
opna ný veitingahús ef seld væru
frönsk vín með mat. Hér mætti
ekki fara að skapast einhver París-
arstemmning. Hann hafði lesið það
í bók að allar meiriháttar heims-
byltingar hefðu fyrst gerjast á
kaffihúsum Parísarborgar, það
næði engri átt að fólk sæti og talaði
saman á veitingahúsum svo til alls-
gáð. Ef Islendingar vildu neyta víns
þá yrðu þeir að gera það á gamla
mátann, drekka sig fulla heima hjá
sér, og ef þeir vildu halda áfram
gætu þeir farið í höll bændanna
(Bondeslottet) þar sem dómsmála-
stjórinn er sjálfurhluthafi.
I síðari fréttatíma um kvöldið var
birt nýjasta staðfesting frá Hag-
vangs-Gallup að á íslandi byggi
hamingjusamasta þjóð í heimi.
Björn Jakobsson.