Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.1988, Blaðsíða 4

4
FÖSTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1988.
Fréttir
Lögreglan hefur hýst geðsjúkan mann um 60 sinnum síðan í vor:
Heilbrigðiskerf ið útskrífar
fársjúkt fðlk á götuna
- segir faðir mannsins sem á lögreglunni mikið að þakka
Faðir geðsjúks ungs manns utan af landi á lögreglunni mikið að þakka. Lögreglan sá um að hýsa sjúkan manninn á næturnar eftir að hann hafði ver-
ið útskrifaður á götuna og gisti hann alls um 60 sinnum i fangageymslum frá því í vor. Eru fangageymslurnar orðnar neyðarmóttaka fyrir geðsjúkt fólk?
DV-mynd KAE
„Þrautaganga sonar míns er slík að
engu tali tekur. Hann hefur verið
útskrifaður af geðdeildum án þess
að eiga nokkurt athvarf. Slíkt myndi
aldrei gerast eftir að sjúklingar hefðu
verið skomir upp og ekki verið bún-
ir að ná sér. í stað geðdeilda sjúkra-
húsanna er það lögreglan sem hefur
annast hann að mestu frá því í vor.
Hann hefur gist fangageymslur lög-
reglunnar um 60 sinnum síðan i mai
vegna veikinda eða að eigin ósk. Mér
hefur verið sagt að ekki sé pláss á
geðdeildunum. Eftir mína 10 ára
reynslu af geðheilbrigðiskerfmu er
mér næst að álykta að þetta velferð-
arþjóðfélag,- sem stjómmálamönnum
er svo tíðrætt um, hafi alls ekki náð
til geðsjúkra," sagði faðir geðsjúks
ungs manns utan af landi í samtali
viö DV.
Foreldramir vilja tryggja að sonur
þeirra fái þá meðferð og það athvarf
sem hægt er aö veita honum en skrif-
ist ekki út í ótíma og sé í reiðileysi á
götunni.
Faðirinn hefur í samráði við lög-
regluna og Geðhjálp ákveðið að segja
frá þrautagöngu sonar síns frá því
hann varö veikur fyrir 10 árum og
þar til hann komst inn á geðdeild
Landspítalans fyrir um viku. Hann
segir það þrautalendingu að hafa
samband við fjölmiðla en tilgangur-
inn sé öðru fremur sá að vekja at-
hygli á brotalömum í heilbrigðiskerf-
inu að vekja upp umræðu sem fyrst
og fremst geðsjúkir gætu haft ein-
hvem ávinning af. Saga sonar hans
sé ekki einstök.
Getum ekki haft hann heima
„Sonur minn er haldinn geðsjúk-
dómi og hefur hingað til ekki viljað
vera á sjúkrahúsi eða í sambýli geð-
deildanna eins og honum stóð til
boða. Hann er of veikur til þess.
Hann fær ekki herbergi úti í bæ enda
er hann ófær um að hirða sjálfan sig
og umhverfi sitt. Ástandið er þannig
að við getum ekki haft hann á heim-
ili okkar þar sem það er okkur um
megn að hafa hann þar. Hann vakir
um nætur og sefur á daginn. Við er-
um vinnandi fólk og verðum að sofa
á næturnar í stað þess að vakta geð-
sjúkan mann sem hefur í hótunum
og er með ranghugmyndir sem við
höfum enga kunnáttu til að eiga við.
Hann dvaldi um tíma hjá okkur í
fyrrahaust og það er lífsreynsla sem
ég vil aldrei upplifa aftur."
Veiktist fyrir 10 árum
„Sonur okkar veiktist árið 1978
þegar hann var við nám í Danmörku.
Hann var í meðferð í Kaupmanna-
höfn um tíma en kom heim um vor-
ið. Þá fór hann í byggingavinnu en
vegna slæmrar heilsu reyndist hon-
um örðugt að vinna. í júli um sumar-
ið varð hann svo slæmur að hann fór
á Kleppsspítala um nokkurn tíma.
Síðan leigði hann herbergi í Reykja-
vík og reyndi að stunda vinnu en
vegna heilsunnar gafst hann upp.
Síðan var hann viðloðandi Klepps-
spítala meira og minna þar til hann
kom heim til okkar 1985. Þá vann
hann í frystihúsinu hálfan daginn og
tók sín lyf. Liðu tvö ár þar sem sam-
skipti hans við umhverfið gengu
skaplega.
Útskrifaður vegna sumarfría
Þegar líða tók á síöasta ár fór hon-
um að versna aftur, fékk mikil
hræðsluköst, gekk illa að stunda
vinnu og tók ekki öll lyfin sín. í júní
fer hann á Kleppsspítala og þar hefði
hann átt að vera nokkum tíma en
vegna sumarfría var hann útskrifað-
ur og kom heim aftur. í ágúst fékk
hann slæmt kast, fór til Reykjavíkur
og var þar á eigin vegum og í reiði-
leysi. Hann fékkst stuttu síðar til að
fara á Kleppsspítala. En það gekk
illa. Hann var ýmist úti eða inni þar
sem hann útskrifaði sig sjálfur eða
var útskrifaður af læknum á víxl. í
nóvember kom lögregla með hann á
Kleppsspítala en þá var ekki tekið
við honum. Haiði hann þá haldið
mikið til hjá lögregiunni þar sem
hann átti ekki í nein hús að venda
en hún var skiljanlega orðin upp-
gefin á honum. Geðlæknir hans sagði
aö það væri allt í lagi með hann,
hann væri „farinn að hysja upp um
sig buxumar". Þá fór hann til stærri
kaupstaðar í nágrenni okkar og
reyndi aö vinna í fiski. Þaö gekk ekki
þar sem hann fékk ekkert húsnæði
nema á hóteli og var á engan hátt
þess umkominn að sjá sér farborða.
Þá kom hann heim og við öðluðumst
reynslu sem við hefðum gjarnan vilj-
að vera án. Um miðjan desember
kom héraðslæknirinn honum á
Kleppsspítala þar sem hann var fram
í miðjan júlí í sumar," segir faðirinn.
Útskrifaður í nauðungarvist
„Eftir að vera útskrifaður af Kleppi
um miðjan júlí er hann í reiðileysi í
Reykjavik óg hefst aðallega viö í
fangageymslum lögreglunnar á nótt-
unni. í september var hann vistaður
nauðugur á Kleppsspítala í 15 daga
en útskrifaðist þaðan að þeim tíma
loknum. í október er hann vistaður
nauðugur á ný í 15 daga. Fengum við
dómsmálaráðuneytið til að sam-
þykkja nauðungarinnlögn í annað
skipti serfi er vanalega ekki gert þar
sem sjálfræðissvipting kemur þá
vanalega til. Drengurinn var aldrei
allan timann inni þar sem hann var
útskrifaður áður en vistunin rann
út. Það kórónar allt að hann er út-
skrifaöur á nauðungarvistartíman-
um. Frá þeim tíma hefur rnjög mikið
gengið á. Hann hefur verið mikið
veikur og gengið kolruglaður um
göturnar. Skyldfólk okkar hefur haft
af honum óþægindi og hegðun hans
úti á götu hefur hrætt fólk.
Lögreglunni að þakka
Hvernig má það vera að sjúkhng-
ur, sem er ófær um að sjá um sig
sjálfur, er útskrifaður af sjúkrahúsi
án þess að eiga nokkurt athvarf?
Hvernig heilbrigðiskerfi er það sem
útskrifar fársjúkt fólk út á götu? Á
hann engan tilverurétt? Mér finnst
eins og að Kleppsspítali vilji losna
við son okkar af spítaianum. Mér
hefur verið sagt af geðlæknum að
Kleppsspítali sé ekki staður fyrir
svona sjúkling. Ef svo er ekki er sá
staður ekki til. Nú er sonur okkar
vistaður á geðdeild Landspítalans og
virðist vera að koma nýr flötur á
málið sem ég vænti góðs af. Hann
hefur ferðafrelsi en mest er um vert
að hann hefur athvarf, hversu lengi
sem það varir. Ef þakka á einhverj-
um að hann hefur ekki farið sjálfum
sér að voða er það ekki geðheilbrigð-
iskerfið heldur lögreglan. Mér er vel
skiljanlegt að drengurinn er vafa-
laust erfiður, fer í taugarnar á fólki
og er ekki virkur í því prógrammi
sem honum er ætlað að vera með í.
Ég get ekki metið hvort það er vegna
sjúkdómsins eða getuleysis. Hann er
mjög veikur og á að fá meðferð hjá
heilbrigðiskerfinu eins og hver ann-
ar sjúklingur, hvergi annars staðar."
-hlh
Bjöm Jónsson, skólastjóri Hagaskóla, um átök unglinga:
Minni ólæti unglinga en
Eg hef verið í þessu starfi frá
1960 og er nú að vinna með kynslóö
númer tvö. Ég verð aö segja, að
fyrri kynslóðinni ólastaðri, að unga
fólkið í dag er efnilegra. Það unga
fólk, sem ég þekki, er mjög gæfu-
legt og ekki hægt annaö en aö vera
bjartsýnn á þetta unga fólk. Unga
fólkiö í dag er betra þéttbýlisfólk,
i jákvæðri merkingu þess orðs,
kemur betur fram í skólanum og
nú er mun minna um óþokkabrögð
en áður. Það hefur átt sér staö
ákveðin þéttbýiisþróun sem skilar
af sér siðprúðara fóiki. Ég væri
ekki að hrósa þessu unga fólki
nema af því að þaö á það skilið,"
sagði Bjöm Jónsson, skólastjóri
Hagaskóla.
Mikii umræöa hefur verið um
ólæti og skemmdarverk unglinga
við skólana í Reykjavík ög ná-
grenni undanfarið. Björn sagðist
ekki vera þeirrar skoðunar að
meira væri um slíkt nú en áöur.
Hann sagðist muna eftir fundi, sem
skólayfirvöld héldu, um kringum
1970. Þar var rætt ófremdarástand
í skólunum vegna óláta í ungling-
um. Hann sagði að ekkert hefði
veriö gert nema ræða málið - samt
hafi ástandið batnað frekar en hitt.
„Á þeim fundi héldu menn að
himinn og jörð væru að farast
vegna þess hvernig unglingamir
létu. Þá var ástandið miklu verra
en nú.“
Um síðustu helgi var brotist inn
í Hagaskóla. Bjöm sagði að nokkr-
ar hurðir hefðu veriö skemmdar.
áður
Hann sagði að það væri ekki stór-
fellt sem stoliö var.
„Það þykir fréttaefni ef einhver
unglingur stígur út af sporinu. Mér
þykir þetta ekki mikið ef miðað er
við þann mikla flölda sem safnast
saman á þessum stöðum,” sagði
Bjöm Jónsson, skólastjóri Haga-
skóla.
-sme