Dagblaðið Vísir - DV - 03.02.1989, Blaðsíða 14

Frjálst, óháö dagblað
Otgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aöstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 800 kr.
Verð I lausasölu virka daga 75 kr. - Helgarblað 90 kr.
Úr öskunni í eidinn
Hér þarf ekki að fara mörgum orðum um vandamál
íslensks landbúnaðar. Hinn hefðbundni landbúnaður
hefur mátt reiða sig á niðurgreiðslur og útflutningsupp-
bætur á framleiðslu sína til að halda lífi. Þjóðin hefur
borgað með sauðfjárræktinni og mjólkurframleiðslunni
svo milljörðum skiptir og öll er sú saga þyngri en tárum
taki, bæði fyrir bændur og neytendur. Það er ein fjar-
stæðukenndasta atvinnustefna, sem um getur, að halda
úti framleiðslu á matvælum, þar sem neytendur borga
mörgum sinnum fyrir sömu vöruna. Það er líka auð-
mýkjandi fyrir bændur að þurfa að treina fram lífsstarf
sitt með ölmusum og ríkisstyrkjum. Á því máh öllu eru
vitaskuld tvær hhðar, en tölurnar tala sínu máli.
Ætla mætti að íslensk stjórnvöld lærðu nokkuð af
þeirri reynslu og til þess eru vítin að varast þau. Þegar
til lengdar lætur er það heimskuleg póhtík að reka hér
atvinnustarfsemi sem ekki ber sig og gildir það um
fleira en landbúnaðinn. En það er eins og ólánið sé orð-
ið að náttúrulögmáh í því sem snýr að bændastéttinni.
í þeirri viðleitni að draga úr hefðbundinni landbúnaðar-
framleiðslu voru bændur hvattir til að hefja hliðar-
störf, svokahaðar aukabúgreinar, og þar var loðdýra-
rækt efst á dagskrá. Bændur, og raunar ýmsir fleiri,
létu tiheiðast og tugir loðdýrabúa hafa risið á undan-
fómum árum, viðsvegar um landið. Þessi viðleitni var
virðingarverð, enda studd og ráðlögð af hinum vísu
mönnum sem hafa hingað til gætt hagsmuna hinnar
svoköhuðu byggðastefnu.
Nú er árangurinn að koma í ljós. Menn hafa farið
úr öskunni í eldinn. Samkvæmt nýjustu upplýsingum
stendur öh loðdýrarækt á brauðfótum. Ríkisstjórnin
hefur nýlega ákveðið að hlaupa undir bagga með loð-
dýrabændum og nemur styrkur ríkisins samkvæmt
þeim ákvörðunum hvorki meira né minna en hálfum
mihjarði króna. Styrkur er nemur fjórfóldum árstekjum
greinarinnar. Þetta þýðir að íslenska ríkið, íslenskir
skattborgarar, greiða framleiðendum þrjú þúsund og
fimm hundruð krónur á hvert skinn, í formi afskrifta
lána, niðurgreiðslna og með beinum framlögum. Þessi
aðstoð samanlögð reiknast þrjú þúsund og fimm hundr-
uð krónur á hvert skinn, sem er 115% hærra verð en
framleiðendur geta vonast th að fá fyrir skinnin á mörk-
uðum erlendis. Verðið þyrfti að hækka sem því nemur
áður en þeir fengju upp í kostnað. Ekkert shkt er í sjón-
máh og reyndar eru ahar hkur á því að loðdýraskinn
verði sett efst á bannhstann hjá grænfriðungum og nátt-
úruvemdarmönnum. Það þykir ekki lengur flnt að
ganga í pelsum.
Með ákvörðun sinni um fimm hundmð mihjón króna
aðstoðina við loðdýraræktina er sýnt hvert stefnir. Þessi
atvinnugrein siglir inn í sömu framfærsluna og land-
búnaðurinn hefur hfað á. íslendingar em farnir að
greiða með enn einni atvinnustarfseminni. Kostnaður-
inn er meiri en arðurinn. Afurðimar em greiddar niður
af skattborgurunum. Ríkið og póhtíkin halda vernd-
arhendi yfir dulbúnu atvinnuleysi.
Loðdýrarækt var þess virði að reyna hana. En eins
og jafnan áður fórum við offari, rukum th og úárfestum
í búum úti um aht land, áður en markaðurinn og mark-
aðsverðið var kannað. Við emm að súpa seyðið af þeirri
fljótfæmi í nýrri búgrein sem er komin á framfæri hins
opinbera.
Ehert B. Schram
FÖSTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1989.
Haldið til hvalveiða. - „Þær eru ekki nógu góður málstaður til að standa eða falla með, ólíkt landhelgismál-
inu,“ segir greinarhöf. m.a.
Að rembast á
röngum haug
íslendingar hafa boriö sigurorö
af Bretum fjórum sinnum í land-
helgisdeilum og þaö virðist hafa
stigiö okkur til höfuðs í hvalamál-
inu. Landhelgisstríöin voru milii-
ríkjamál og snerust um lífshags-
muni okkar, yfirráð yfir auðlind-
um og baráttu gegn ofveiði. í þeim
málum var straumur tímans með
okkur og að lokum urðu 200 mílur
alþjóðlega viðurkennd efnahags-
lögsaga.
Andstæðingar okkar þá voru rík-
isstjómir, fyrst og fremst Bretar,
en einnig Þjóðverjar og fleiri,
ásamt hagsmunasamtökum í út-
gerð á íslandsmið sem reyndu efna-
hagslegar þvinganir í formi lönd-
unarbanns og tollahafta í viðskipt-
um við Efnahagsbandalagiö, að
ógleymdu hervaldi. Þessu tókst
okkur öllu að sigrast á, aðrar þjóð-
ir urðu að beygja sig fyrir þjóðar-
hagsmunum íslendinga enda átti
engin þeirra sambærilegra hags-.
muna að gæta.
Að lokum var það stuðningur við
okkur á alþjóðavettvangi, ekki síst
Atlantshafsbandalagsins og
Bandaríkjanna, ásamt þróun mála
á hafréttarráðstefnu Sameinuðu
þjóðanna sem tryggði lokasigur í
þessari baráttu. Þetta er hér rifjað
upp vegna þess að engu er líkara
en margir hafi gleymt því að á þeim
tima vorum við í fararbroddi fyrir
þróuninni. í hvalamálinu erum við
að berjast gegn straumi tímans.
Áður höfðum við almenningsálitið
úti í heimi meö okkur en ríkis-
stjómir á móti, nú horfa máhn
þveröfugt við.
Sérstaðan og samúðin
Þær hótanir, sem íslendingar
verða nú fyrir, eru ekki frá ríkis-
stjómum eða hagsmunasamtökum
komnar heldur almenningi í við-
skipalöndum okkar. Það er út í
hött að bölva grænfriðungum í
sand og ösku og kalla þá öfgamenn
og fleira, þeir em aðeins fulltrúar
skoðana sem njóta sívaxandi fylgis
og ekki aðeins á hvalavernd. Hval-
friðun hefur verið eins konar sam-
einingartákn náttúruverndar-
manna um allan heim.
Umhverfisvemd er stórmál í iðn-
ríkjum Vesturlanda, ekki síst í
Vestur-Þýskalandi. Þeir sem vilja
berjast gegn súm regni, eða þá illa
þeflandi verksmiðju í Árbæjar-
hveríi, geta mótmælt með því að
gerast hvalavinir. Sá sem er á móti
hvaladrápi er á móti umhverfis-
spjöllum. Það er ámátlegt að sjá í
hækhngi utanríkisráðuneytisins,
sem ætlaöur er til að skýra málstaö
okkar í hvalamálinu, upplýsingar
um að viö höfum lifaö í landinu í
1100 ár og eigum allt okkar undir
sjávarfangi, rétt eins og veriö sé aö
biðja um samúð og umburðarlyndi.
KjaUarirtn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
Sérstaða okkar sé ástæðan fyrir
hvalveiðunum.
Það er svo annað mál að rökin í
hvalveiðimálum era okkar megin
en þessi deila snýst ekki um rök
né heldur um lífshagsmuni okkar
og það er tílgangslaust að svara til-
fmningaviðbrögðum fólks vegna
hvaladráps með upplýsingum um
að hvalastofnar við Island séu ekki
í útrýmingarhættu.
Sú skoðun hefur skotið rótum að
íslendingar séu fremstir í flokki
þeirra sem séu að útrýma þessari
dýrategund. Skömmin af því sem
Japanir, Sovétmenn, Kóreumenn
pg Norðmenn em að gera lendir á
íslendingum vegna þess að viö er-
um viðkvæmastir aUra fyrir þrýst-
ingi og þess vegna beinist herferð
friðunarsinna að okkur, hinir
stunda hvalveiöar í okkar skjóli.
Grænfriðungar vita sem er að
japanskar framleiðsluvörur em of
stór þáttur í lífi fólks til að almenn-
ingur neiti sér um þær en allir geta
án þess verið að kaupa íslenskar
vömr. Þetta er á sinn hátt sam-
bærilegt við að íslendingar snúa
baki við vömm frá Suður-Afríku
af því að þar er Ula farið með
blökkumenn. Það eitt að varan er
frá Suður-Afríku er nóg til að hún
er ekki keypt.
Gegn þessu er engin leið að berj-
ast með rökum né heldur víra-
kUppum Landhelgisgæslunnar eða
samningum við ríkisstjómir. Þessi
barátta er töpuð fyrir löngu og ekk-
ert eftir annað en búa ósigurinn í
þannig búning að auðmýkingin
verði sem minnst.
Þjóðremban
Svo virðist sem meirihluti íslend-
inga sé sár og reiður og vUji halda
fast í rétt okkar tU hvalveiöa. En
það er ekki máhð. Vitanlega eigum
við rétt á að nýta aUar auðlindir.
Spurningin er hins vegar hvort það
séu okkar hagsmunir að halda
þeim tU streitu. Ríkisstjómin á að
gæta hagsmuna íslands en það er
líka hennar hlutverk að ákveða í
hverju þeir hagsmunir séu fólgnir.
Þaö er þegar ljóst, eftir þau tíð-
indi sem orðin eru á helstu mörk-
uöum austanahafs og vestan, að
hvalveiðar skaða beinlínis hags-y
muni íslands og við því ber ríkis-
stjórninni að bregðast. Það eina
sem mæhr því í mót að hvalveiöum
sé hætt er þjóðarstoltið, hvorki þjóð
né stjórn vUl beygja sig fyrir þving-
unum.
Það er rétt sem Jón Baldvin utan-
ríkisráðherra segir að nú sé ekki
rétti tíminn til ákvarðana. Á þess-
ari stundu mundi ákvörðun um að
hætta hvalveiðum Uta út eins og
uppgjöf. Það er svo annað mál að
ísléndingar hefðu aldrei átt að
leggja heiður sinn að veði vegna
hvalveiða. Þær eru ekki nógu góð-
ur málstaður til að standa eða falla
með, óUkt landhelgismálinu. En úr
því sem komið er verður eitthvaö
undan aö láta.
í sjálfu sér væri þaö sómasamleg
lausn að ríkisstjórnin ákvæði í vor
að hætta vísindaveiðum um óá-
kveðinn tíma en HaUdór Ásgríms-
son segði af sér í mótmælaskyni.
Þar með væri heiðri hans og hans
fylgismanna borgið. Þar með
mundi ríkisstjómin líka bjarga
andUtinu út á við, uppgjöfin væri
ekki algjör og þjóðrembumenn
gætu sameinast um HaUdór og
styrkt enn stöðu hans í næstu
kosningum.
Ríkisstjórnin gæti þá farið að
vinna upp það tjón sem hvalveiði-
stefnan hefur valdið og skynsemin
yrði tilfinningunum yfirsterkari.
Samt er þetta líklega of skynsam-
legt til að vera póhtískt raunhæft,
þjóðarstoltið er sært og tilfinningar
eru sterkari en röksemdafærsla,
eins og grænfriöungar vita aUra
manna best. Gunnar Eyþórsson
,,í hvalamálinu erum viO aö berjast
gegn straumi tímans. - Aður höföum
við almenningsálitiö úti í heimi með
okkur, en ríkisstjórnir á móti, nú horfa
málin þveröfugt við.“