Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.1989, Page 6

6
FÖSTUDAGUR 23. JÚNÍ 1989.
Viðskipti____________________________________________dv
Hverjir græða á bensínverðshækkunum?
Hærra bensínverð mest
vegna aukinna skatta
- auknir skattar ríkisins í bensínverði langt mnfram verðlagshækkanir
Hvert fer bensínhækkunin ?
92 okt. 98 okt.
13,40 króna hækkun á 15,70 króna hækkun á
bensínverði frá júlí í bensínverði frá júlí í
Ríkið græðir langmest á bensínhækkunum hérlendis og hirðir til sín lang-
stærsta hluta kökunnar af öllum bensinverðshækkunum.
Hækkandi bensínverð hérlendis
stafar langmest af aukinni skatt-
heimtu ríkisins í bensínverði. Þegar
verðlagsráð hækkaði verð á blýlausu
bensíni, 92 oktana, í 52 krónur lítr-
ann 1. júni síöastliðinn voru íslensk
stjómvöld að auka hluta sinn í bens-
ínverði um 45 prósent á aðeins ellefu
mánuðum á meðan verðlag, bygging-
arvísitalan, hækkaði á sama tíma um
17 prósent.
Mótmæli almennings við þessu háa
bensínverði á sama tíma og að þreng-
ir í buddu hans vegna annarra vöru-
verðshækkana leiddu til þess að rík-
isstjómin gaf eftir í skattheimtunni
og lækkaði verðið í gær á blýlausu
bensíni úr 52 krónum í 50 krónur.
Það þýddi að aukning skatta ís-
lenskra stjómvalda í verði blýlauss
bensíns á síðustu ellefu mánuðum
hækkaði ekki um 45 prósent heldur
um 37 prósent. Ríkið gaf hins vegar
ekki fet eftir í skattheimtu sinni á
súperbensíninu og enn kostar lítrinn
af þvi 54 krónur.
Lítrinn á 36,60 krónur í fyrra
Blýlaust bensín kostaði í júlí í
fyrrasumar 36,60 krónur lítrinn. Af
þvi fóra 23,54 krónur í skatta til ríkis-
ins. Um áramótin síðustu steig ríkis-
stjómin sitt næsta stóra skref í auk-
inni skattheimtu á bensíni og náði
sér í rúmar 5 krónur í aukna skatta.
Þar sem aðrir liðir í bensínverðinu
lækkuðu örlítið á sama tíma varð
hækkun bensínverðsins til bíleig-
enda aðeins minni eða um 4,40 krón-
ur. Næsta stóra skref ríkisstjómar-
innar í aukinni skattheimtu sinni á
bensíninu var 1. júni þegar hlutur
ríkisins í 52 króna bensínverði var
orðinn 34,17 krónur.
Þetta er meira en lítiö athyglisvert.
Á ellefu mánuðum hafði verð 92 okt-
ana bensíns hækkað um 15,50 krónur
lítrinn. Af því vom um 10,64 krónur
vegna aukinna skatta ríkisins í bens-
ínverði en 4,76 krónur vegna gengis-
fellingar krónunnar og hækkandi
bensínverðs í Rotterdam.
2ja króna lækkun í gær
Og svo kom gærdagurinn. Við
Bensin hækkaði í Rotterdam í vor
en hefur lækkað aftur.
lækkunina í gær hefur verð á 92 okt-
ana bensíni hækkað um 13,40 krónur
á síöustu ellefu mánuðum og af því
eru um 8,64 krónur vegna aukinna
skatta ríkisins en 4,76 krónur vegna
gengisfellingar krónunnar og hærra
bensínverðs í Rotterdam.
Skattheimta ríkisins í bensínverði
hefur verið til umræðu í fjölmörg ár.
Fréttaljós
Jón G. Hauksson
Á bensíni em 50 prósent toliar sem
renna til ríkisins. Og á bensíni er 25
prósent söluskattur. Báðir þessir
skattar þýða að þegar verð á bensíni
hækkar í Rotterdam, og innkaups-
verðið hækkar þar með, þá koma
fleiri krónur í kassann hjá ríkis-
stjóminni. Þetta hefur verið gagn-
rýnt.
Þá er það veggjaldið svonefnda eða
bensíngjaldið eins og það hefur verið
nefnt í fjölmiðlum síðustu daga. í
lögum um bensínverð segir að stjóm-
völd geti hækkað veggjaldið í sam-
ræmi við hækkun byggingarvísi-
tölunnar.
20 prósent af
skattinum í vegagerð?
Aftur má spyrja sig hvort ekki sé
nauðsynlegt að hækka veggjaldiö og
aðra skatta á bíleigendur til að hægt
sé að vinna að góðri vegagerð á ís-
landi, leggja nýja vegi og betri og
hafa flesta þeirra með bundnu slit-
lagi?
Að sögn Jónasar Bjamasonar,
framkvæmdastjóra Félags íslenskra
bifreiðaeigenda, áætlar hann að af
tekjum ríkisins af bílum og rekstri
fari ekki nema um 20 prósent í vega-
gerö fyrir bíleigendur. Afgangurinn
fari í samneysluna.
Af þessu má ráða að hið opinbera
notar bíleigendur sem uppsprettu
skatta til samneyslunnar. 1 króna af
hverjum 5 krónum fer í vegi og viö-
hald ríkisins. Hinar 4 krónurnar not-
ar ríkið í annaö.
Rök með aukinni
skattheimtu í bensínverði
Hagfræðingar hafa sumir hvetjir
fært rök fyrir því að ríkisstjórnir eigi
aö leggja mikla skatta á bíla og bens-
ín. Rök þeirra hafa verið þau að olía
sé takmörkuð auðlind sem einhvern
daginn þrýtur. Áður en síðasti drop-
inn komi úr olíukrananum eigi fram-
boðiö eftir að minnka hægt og síg-
andi sem aftur þýði hærra olíuverð.
Það dragi úr hagvexti þjóða, rýri við-
skiptakjörin og auki á veröbólgu. Því
minna sem þjóðir nota af olíu og
bensíni því minni sé olíureikningur-
inn og þeim mun minni áhrif hafi
hærra olíuverð Arabíukarlanna á
lífskjörin. Hærra verö vegna aukinn-
ar skattheimtu í bensínverði dragi
þess vegna úr notkuninni, fólk aki
minna, taki oftar strætisvagna, eigi
eyðslugranna bíla í stað bensínháka
og hugsanlega hafi fjölskyldur ekki
efni á nema einum bO á heimih í stað
tveggja. Tilgangurinn sé sá að spara
sem mest af olíu og verða þar með
minna háður olíuveröshækkunum.
Aukin skattheimta
- meiri verðbólga
Þegar ríkisstjórnir hækka hins
vegar skatta á bensíni hefur það
verðbólgu í fór með sér. Bæði beint
og óbeint. Farið með leigubílnum
veröur dýrara. Það kostar meira í
strætó. Allur tilkostnaður verk-
smiðja og skipa, sem nota olíu, verð-
ur meiri og framleiðsluvaran hækk-
ar í verði. Kostnaður heimilanna
verður að sama skapi meiri og heim-
ilisfólkið biður atvinnurekendur
sína um hærri laun.
Stórsamnlngur útgefenda og myndbandaleiga:
Vettan á myndbandamarkaðn-
um er áætluð um 700milljónir
Þeir hafa eldað grátt silfur í mörg
ár og fyrir aðeins tveimur árum sig-
uðu myndbandaútgefendur lögregl-
unni á myndbandaleigumar í frægri
lögregluárás þar sem ólögleg mynd-
bönd vom gerð upptæk. Nú er tíðin
önnur. í fyrradag gerðu Félag mynd-
bandaútgefenda og Samband mynd-
bandaleiga með sér samning sem
nær til alls myndbandamarkaðarins
íslenska en áætlað er að hann velti
um 700 milljónum króna á þessu ári.
„Samkomulagið gengur út á að efla
ímynd og bæta faglega þjónustu á
myndbandamarkaðnum. Mynd-
bandaútgefendur munu framvegis
eingöngu selja þeim sem em í Sam-
bandi myndbandaleiga myndbönd
með afslætti. Þá er með samningnum
tryggt að myndbandaleigur hafi ekki
til leigu neitt það myndbandsefni
sem ekki er rétthafi fyrir á íslandi,"
segir Steinar Berg ísleifsson, formað-
ur Félags myndbandaútgefenda, um
nýjan stórsamning á myndbanda-
Fyrir tveimur árum siguðu myndbandaútgefendur lögreglunni á mynd-
bandaleigurnar. Nú hafa menn tekið höndum saman, kveðið niður fortiðar-
drauga óg gert með sér samning.
markaðnum.
Um tíu útgefendur em í Félagi
myndbandaútgefenda. Steinar er
stærstur þeirra en hann er meö um-
boö fyrir CBS-Fox og Warner Brot-
hers myndbönd. Að auki em í félag-
inu fyrirtæki eins og Skífan, Há-
skólabíó, Bíóhölhn og JB svo nokkur
séu nefnd.
í Sambandi myndbandaleiga em
allar helstu og stærstu myndbanda-
leigumar. Þó vantar þá stærstu,
Vídeóhöllina. Tahð er að um 100
myndbandaleigur séu nú starfandi á
íslandi.
Þrátt fyrir ríg undanfarinna ára
segir Steinar að samningurinn hafi
gengið ljúfmannlega fyrir sig og allir
þeir sem að honum standa hafi ein-
róma ákveðiö að kveða niður alla
fortíðardrauga.
Eftir að kvikmynd hefur verið
frumsýnd í bíói líða að jafnaði 3 til 6
mánuðir þar til hægt er að fá hana
á myndbandaleigu. -JGH
Fá arabarnir eitthvað?
Þess vegna er athyglisvert að sjá
hvert bensínverðshækkunin frá júlí
í fyrra hefur farið. Það eru ekki olíu-
karlamir í hvítu arabaklæðunum
sem hafa fengiö hækkunina heldur
hefur hinn frægi íslenski ríkissjóður
fengið bróðurpartinn. Gengisfelling
krónunnar kemur líka til sögunnar
og skýrir megniö af afgangnum af
hækkuninni. Hækkandi olíuverð í
Rotterdam vegur síðan minnst í
hækkuninni á bensínverði hér inn-
anlands - hvað þá þegar verðið lækk-
ar aftur eins og nú á sér stað í Rott-
erdam.
-JGH
Peningamarkaður
INNLÁNSVEXTIR (%) hæst
Innlán óverðtryggð
Sparisjóðsbækur ób. 14-18 Úb.Ab
Sparireikningar
3ja mán. uppsögn 15-20 Vb,Úb
6mán. uppsögn 16-22 Vb
12mán. uppsögn 18-20 Úb
18mán. uppsögn 32 Ib
Tékkareikningar, alm. 3-9 Ab,Sp
Sértékkareikningar 4-17 Vb.Ab
Innlán verðtryggð Sparireikningar
3ja mán. uppsögn 1-2 Vb
6 mán. uppsögn 2,5-3 Allir
nema Sb
Innlán meðsérkjörum 27-35 Ab
Innlángengistryggð
Bandarikjadalir 8-8,75 Ab
Sterlingspund 11,75-13 Lb,Bb,- Ib.Vb,- Sb
. Vestur-þýsk mörk 5,25-6 Sb.Ab
Danskar krónur 7,75-8,25 Lb.lb,- Vb.Sp
ÚTLÁNSVEXTIR (%) lægst
Útlán óverðtryggð
Almennirvíxlar(forv.) 31-34,5 Lb
Viöskiptavíxlar(forv.)(1) kaupgengi
Almennskuldabréf 33-37,25 Sb
Viðskiptaskuldabréf(1) kaupgengi Allir
, Hlaupareikningar(yfirdr.) 34,5-39 Lb
Utlán verðtryggð
. Skuldabréf 7,25-8.75 Lb
Útlántilframleiðslu
Isl. krónur 27,5-34,5 Úb
SDR 10-10,5 Lb
Bandaríkjadalir 11-11,25 Allir nema Úb
Sterlingspund 15,75-16 Allir nema Úb
Vestur-þýsk mörk 8,25-8,5 Úb
Húsnæðislán 3.5
Lífeyrissjóðslán 5-9
Dráttarvextir 42,8
MEÐALVEXTIR
överðtr. júní 89 29.3
Verðtr.júní89 7,9
VÍSITÖLUR
Lánskjaravísitala júní 2475 stig
Byggingavísitala júní 453stig
Byggingavisitalajúní 141,6stig
Húsaleiguvisitala 1,25%hækkun1.april
VERÐBRÉFASJÓÐIR
Gengi bréfa verðbréfasjóða
Einingabréf 1 3,966
Einingabréf 2 2,202
Einingabréf 3 2,591
Skammtímabréf 1,367
Lífeyrisbréf 1,994
Gengisbréf 1,768
Kjarabréf 3,928
Markbréf 2,084
Tekjubréf 1,739
Skyndibréf 1,194
Fjölþjóðabréf 1.268
Sjóðsbréf 1 1.896
Sjóðsbréf 2 1,515
Sjóðsbréf 3 1,342
Sjóðsbréf 4 1,119
Vaxtasjóösbréf 1,3445
HLUTABREF
Söluverð að lokinni jöfnun m.v. 100 nafnv.:
Sjóvá-Almennar hf. 300 kr.
Eimskip 360 kr.
Flugleiðir 175 kr.
Hampiðjan 164 kr.
Hlutabréfasjóður 128 kr.
Iðnaðarbankinn 157 kr.
Skagstrendingur hf. 212 kr.
Útvegsbankinn hf. 135 kr.
Verslunarbankinn 145 kr.
Tollvörugeymslan hf. 108 kr.
(1) Við kaup á viðskiptavíxlum
og viðskiptaskuldabréfum, útgefnum af
þriðja aðila, er miðað við sérstakt kaup-
gengi, kge.
Skammstafanir: Ab = Alþýíubankinn,
Bb= Búnaðarbankinn, lb=lðnaðar-
bankinn, Lb= Landsbankinn, Sb =
Samvinnubankinn, Úb = Útvegsbankinn,
Vb = Verslunarbankinn, Sp = Sparisjóð-
irnir.
Nánari upplýsingar um peningamarkað-
inn birtast í DV á fimmtudögum.