Dagblaðið Vísir - DV - 23.06.1989, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 23. JÚNÍ 1989.
Frjálst.óháÖ dagblaö
Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (1)27022 - FAX: (1 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 900 kr.
Verð í lausasölu virka daga 85 kr. - Helgarblað 100 kr.
Stríðsleikur
Bandarískir hermenn leika nú stríðsleiki á Miðnes-
heiði og nágrenni. íslenzkir herstöðvarandstæðingar
eru í eigin stríðsleik á meðan.
Rúmlega þúsund hðsmenn úr því varaliði Banda-
ríkjahers, sem ætlað er að koma til íslands á hættutím-
um, eru hingað komnir. Þeir eru farnir að æfa varnir
við varnarstöðina ásamt hermönnum varnarhðsins, og
mun svo verða fram til 28. júní. Myndað hefur verið
varnarsvæði, þar sem umferð er takmörkuð. Fulltrúar
varnarliðsins segja, að íbúar á Reykjanesi verði ekki
áþreifanlega varir við æfingarnar, þar sem þær eigi sér
stað víðsfiarri alfaraleið. Þetta er þó stórt svæði og þjóð-
vegir merktir með skiltum, þar sem mörk svæðisins
hggja um þá. Vegna æfmganna hefur lögreglustjórinn
á Keflavíkurflugvelh auglýst umferðartakmarkanir, þar
sem umferð og dvöl annarra en þátttakenda í heræfmg-
unum er bönnuð. Æfmgar eins og þéssi hafa verið haldn-
ar annað hvert ár síðan 1982. Meðal þátttakenda eru
hðsmenn úr landher, flugher og flota Bandaríkjanna,
auk landgönguhða og strandgæzlumanna. Þetta er og í
samræmi við varnarsamninginn mihi Bandaríkjanna
og íslands.
íslendingar láta sér yfirleitt fátt um stríðsleiki flnnast.
Til eru þó þeir landar, sem virðast hafa gaman af þessu
uppátæki. Þannig segir Þjóðviljinn frá atburðum á
Keflavíkurflugvelh undir stórri fyrirsögn um Áhlaup á
Rockvihe. Þar segir frá látum herstöðvarandstæðinga
við og í herstöðinni og er sagt, að hðsmenn svokallaðs
heimavarnarhðs herstöðvarandstæðinga hafi numið
land innan girðingar bandaríska hersins við Rockvihe-
ratsjárstöðina síðla kvölds. Einn hðsmanna hafi smeygt
sér inn fyrir gaddavírsgirðinguna, hlaupið upp sand-
pokavirki og veifað íslenzka fánanum. Fleiri hafi farið
að fordæmi stúlkunnar. Sjö lögreglumenn hafi þá hlaup-
ið til.
Þótt sumir íslendingar séu þannig áhugasamir um
stríðsleiki, er þess að vænta, að þetta gangi áfahalaust.
Síðasthðinn vétur voru í ríkisstjórninni deilur um her-
æfmgarnar. Alþýðubandalagsmenn þóttust ekki vilja
af þeim vita en sitja nú undir þeim eins og aðrir. Vissu-
lega verðum við að standa við þær skuldbindingar, sem
varnarsamningurinn útheimtir. Mikill meirihluti þjóð-
arinnar kýs, að við séum þátttakendur í varnarsam-
starfi vestrænna þjóða. En hinu megum við ekki missa
sjónar á, að okkur eru stríðsleikir stórveldanna hvim-
leiðir. Við glettumst yfir því, að krían stríði hermönn-
um. Og við vitum, að engu skiptir fyrir varnir landsins,
hvort svona hð hleypur eitthvað um hérlendis annað
hvert ár eða ekki. Stríðsleikirnir nú hafa ekkert gildi
fyrir varnir íslands. Þeir virðast einungis til þess gerð-
ir, að Bandaríkjaher uppfyhi ákveðinn kvóta í heima-
landi sínu, sem einhverjir þarlendir hafa sett á
blað.
Afstaða okkar ætti því að vera sú að líta þetta ekki
mjög alvarlegum augum - vona, að þetta amstur fari
þokkalega og bíða þess, að það gangi yfir. í raun eru
þetta ákveðin leiðindi, sem ekki ætti þó að þurfa að íjarg-
viðrast yfir. En það breytir því ekki, að við viljum vera
í Atlantshafsbandalaginu og fullnægja skyldum okkar
við þau samtök.
Vonandi munu sem fæstir taka þátt í mini-stríðsleikn-
um með herstöðvarandstæðingum.
Sá stríðsleikur er hvimleiðastur.
Haukur Helgason
Múrinn var reistur ’61 til að stöðva skefjalausan fólksflótta frá Austur-Þýskalandi.
Er Berlínarmúr-
inn að hrynja?
Berlinarmúrinn er tákn kalda
stríðsins í Evrópu. Hver sá sem
virðir hann fyrir sér sér með eigin
augum sjálft jámtjaldið sem skiptir
Evrópu. Það er óþægileg tilfmning
aö horfa á múrinn frá Vestur-
Berlín og hver sá sem fer inn fyrir
hann til Austur-Berlínar verður
því fegnastur að komast aftur vest-
ur fyrir. Þetta mannvirki var ekki
reist til að veijast utanaðkomandi
árásum, sem er venjulegt hlutverk
slíkra víggirðinga, heldur er múr-
inn fangelsisgaröur utan um íbúa
Austur-Berlínar og þar með Aust-
ur-Þýskalands. Hann var reistur
árið 1961 til að stöðva skefjalausan
fólksflótta frá Austur-Þýskalandi
um Berlín til Vestur-Þýskalands.
Þessi fólksflótti var þá orðinn
stærsta vandamál Austur-þýska
alþýðulýðveldisins. Yfir þijár
milljónir manna, sem var á þeim
tíma nærri fjórðungur íbúanna,
hafði flúiö vestur og þessir flótta-
menn vora margir hveijir meðal
nýtustu þegna þjóðfélagsins,
menntaðir menn í ýmsum grein-
um, faglært fólk og ungt dugnaðar-
fólk. Að óbreyttu ástandi hefði leg-
ið við landauðn í Austur-Þýska-
landi og landið hefði aldrei náð sér
efnahagslega á strik. Frá því sjón-
arhomi séð náði múrinn tilgangi
sínum. Fólksflóttinn var nær alger-
lega stöðvaður, efnahagslífið í
Austur-Þýskalandi fór að eflast og
það er nú það sterkasta í Austur-
Evrópu. Miðað við Pólverja eða
Tékka eru Austur-Þjóðverjar nú
vel stæðir en miðað viö Vestur-
Þjóðveija eru þeir enn áratugum á
eftir. Múrinn er ennþá nauðsynleg-
ur, án hans mundu hundruð þús-
unda streyma vestur yfir en nú er
alit í einu komin upp ný hlið á
máhnu. Það var Krústjoff sem lagði
svo fyrir að múrinn skyldi reistur
og enginn Sovétleiötogi síöan hefur
svo mikið sem minnst á þann
möguleika að rífa hann en nú sagöi
Gorbatsjov á dögunum í Bonn aö
ekkert væri eilíft, ekki heldur Ber-
línarmúrinn. Nú blasa skyndilega
við möguleikar sem menn voru
hættir að skoða.
Friðarmúrinn
Það er auðvelt að bölva múrnum,
enda gera þaö allir austan hans og
vestan, líka kommúnistaleiötog-
arnir sem verða að horfast í augu
við þá staðreynd aö hann er minn-
ismerki um ósigur kommúnismans
í samkeppninni við hin vestrænu
gildi. En hitt vill gleymast aö múr-
inn leysti endanlega eitt hættuleg-
asta deilumál risaveldanna sem
hefði framar flestu öðru getaö leitt
til kjarnorkustyijaldar á árunum
um 1960. Á þeim tíma var staða
Berlínar mjög hatrammt ágrein-
ingsefni, sífelldar kreppur voru í
samskiptum risaveldanna vegna
borgarinnar og viðbúnaður þeirra
við og í Berlín var í hámarki.
Ástæðunnar er að leita í skiptingu
KjaHarinn
Gunnar Eyþórsson
Þýskalands milli sigurvegaranna í
stríðslok. Þá var landinu skipt í
fjögur hernámssvæði en Berlín,
sem var inni á miðju hemáms-
svæði Sovétmanna, var hka skipt
í fjögur svæði og borgin ásamt nán-
asta umhverfi varð sérstök eining
inni í miðju Þýska alþýðulýðveld-
inu eftir að Sovétmenn stofnuöu
það á hernámssvæði sínu árið 1949.
Sovétmenn vildu innlima Berlin í
þetta nýja ríki, sem vesturveldin
viðurkenndu ekki, óg þar með
binda enda á þessa óeðlilegu skipt-
ingu borgarinnar og um það sner-
ust deilurnar. íbúar sovéska svæð-
isins, sem seinna varð Þýska al-
þýöulýöveldið, áttu hindrunar-
lausa leið til hernámssvæða Vest-
urveldanna allt þar. til múrinn var
reistur. En eftir það skipti um.
Flóttamannavandamáhö var úr
sögunni, stórlega dró úr spennu
milli risaveldanna vegna Berhnar
og þegar frá leið varð múrinn bein-
línis til þess að deilan um stöðu
Berlínar lognaðist út af og hefur
ekki valdið hættulegri spennu síð-
an. Staða Vestur-Berlínar sem
hluta Vestur-Þýskalands með
ýmiss konar sérstöðu er nú nokkuð
trygg og árekstrar fátíðir. Múrinn
varð þvi beinlínis til að draga úr
ófriöarhættu og stuðla að jafnvægi
í Evrópu, samskipti Austur- og
Vestur-Þýskalands hafa aukist
jafnt og þétt á síðari árum með
vaxandi stöðugleika og Austur-
Þýskaland hefur áunnö sér viður-
kenningu annarra rikja. Múrinn
var orðinn fastur liður í samskipt-
um þýsku ríkjanna og austurs og
vesturs yfirleitt. Það mundi þvi
raska öllu jafnvægi og koma miklu
róti á öll evrópsk málefni ef allt í
einu væri farið að rífa niður Berhn-
armúrinn, enda eru ekki alhr
hrifnir af þeirri tilhugsun.
Þróunin
Að því kemur væntanlega ein-
hvern tímann í framtíðinni að endi
verður bundinn á skiptingu Berhn-
ar og Evrópu. En þótt Gorbatsjov
segi núna að múrinn sé ekki endi-
lega til eilífðar er of snemmt að
fara að rífa hann niður í huganum.
Þegar hann hverfur verður það
vegna þess að þörfln fyrir hann er
horfín og enn er langt í land að svo
sé. Ef hann væri rifinn núna
mundu aftur blossa upp þau vanda-
mál sem leiddu til þess að hann var
reistur. Það takmark að frjáls sam-
gangur sé milh Austur- og Vestur-
Þýskalands er ekki raunhæft enn.
Austur-Þjóðveijar gætu ekki ráðið
við fólksflóttann, né heldur gætu
Vestur-Þjóðverjar fyrirhafnarlaust
tekið við öhum þeim sem vildu setj-
ast að í þeirra landi. Það er þegar
farið að valda þeim vandræðum að
koma fyrir innflytjendum sem á
seinni árum hafa streymt til lands-
ins frá Austur-Þýskalandi og fleiri
löndum Austur-Evrópu eftir því
sem spennan milh austurs og vest-
urs hefur slaknað. Ekki gætu Aust-
ur-Þjóðverjar heldur með góðu
móti aðlagast efnahagslega né pól-
itískt óheftum samskiptum við
Vesturlönd. Ef öllum hindrunum
fyrir samskiptum þýsku ríkjanna
yrði skyndilega rutt úr vegi mundi
það stórauka erflðleikana í sam-
skiptum þeirra og spilla sambúð-
inni. Það er heldur ekki á dagskrá
að rifa múrinn í bráö. En það eitt
að sá möguleiki er nú allt í einu
nefndur í alvöru kemur miklu róti
á hug manna. Múrinn er hið áþreif-
anlegasta af öllum táknum kalda
stríðsins, mörgum finnst sem kalda
striöinu sé ekki lokið fyrr en múr-
inn hverfur. En hann getur ekki
horfið fyrr en þróunin í frjálsræðis-
átt í kommúnistaríkjunum og af-
vopnun risaveldanna er svo langt
komin að ástæðurnar fyrir skipt-
ingu Evrópu eru ekki lengur fyrir
hendi. Sú þróun er komin á skrið,
endalok Stalínstímans og kalda
stríðsins eru í augsýn. Endalokin á
þeirri þróun verða væntanlega aö
Berlínarmúrinn verður rifinn,
málin stefna í þá átt og þaö er þetta
sem Gorbatsjov á viö þegar hann
talar um aö múrinn sé ekki endi-
lega til eilífðar.
Gunnar Eyþórsson
„Ef öllum hindrunum fyrir samskipt-
um þýsku ríkjanna yrði skyndilega
rutt úr vegi mundi það stórauka erf-
iðleikana í samskiptum þeirra og spilla
sambúðinni.“