Dagblaðið Vísir - DV - 03.05.1990, Blaðsíða 14
14
FIMMTUDAGUR 3. MAl 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 >27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð I lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Ruglað saman reytunum
Fjármálaráðherra hefur undanfarið verið á póhtískri
áróðursferð um landið og borgarstjóri hefur gefið út
pólitískan áróðursbækling. Fjármálaráðherrann lætur
skattgreiðendur borga sína áróðursferð og borgarstjóri
lætur útsvarsgreiðendur borga sinn áróðursbækling.
Hvort tveggja á sér langa hefð, sem helgast af, að
kjósendur kippa sér ekki upp við rughng á reytum
óskyldra aðila. Bláar bækur tíðkuðust í Reykjavík ára-
tugum saman og ráðherrar hafa ferðazt flokkspólitískt
á okkar kostnað lengur en elztu menn muna.
Við spillingu er unnt að bregðast á ýmsan hátt. Á
Vesturlöndum þykir til siðs, að kjósendur reyni með
atkvæði sínu að losna við hana. Hér á landi ber meira
á, að menn reyni sjálfir að komast inn í hana. Menn
vilja gerast aðilar að fyrirgreiðsluþjóðfélaginu.
Víða um land eru þingmenn vegnir og metnir eftir
dugnaði við að færa björg í bú af herfangi byggðastefn-
unnar. Spurt er, hvort þeir geti útvegað opinbert fé til
að koma á fót eða bjarga undan hamri tízkufyrirbærum
eins og fóðurstöðvum, skuttogurum og laxeldisstöðvum.
Gengi ofangreindra flokksleiðtoga er misjafnt og
ræðst ekki að neinu leyti af flokkslegri meðferð al-
mannafjár. Annar er óvinsælasti stjórnmálamaður líð-
andi stundar og hinn er sá vinsælasti. Kjósendur kunna
að meta framgöngu annars þeirra, en þola ekki hinn.
í umræðum um notkun ráðherrabíla kom fram, að
ráðamenn þjóðarinnar telja, að næstum öll notkun þess-
ara bíla sé opinber, nema helzt heimsóknir til persónu-
legra kunningja. Þeir virðast til dæmis telja, að rétt-
mætt sé, að ferðir í þágu flokks greiðist af ríkinu.
Sem betur fer er að byija að vakna skilningur á, að
flokkur og ríki eru stofnanir með óskyldum fjárhag.
Ráðherrar eru orðnir feimnari en áður við að halda
flokksveizlur á kostnað ríkisins og eru hættir að senda
áfengi í afmæhsboð mikilvægra flokksbræðra sinna.
Langt er þó enn í land. Forsætisráðherra upplýsti 14.
febrúar, að það sé „svo fáránlegt, að það tekur engu
tah“, að ráðherrar þurfi að borga hlunnindaskatt vegna
notkunar á ríkisbíl. Þetta var svar ráðherrans við af-
skiptum ríkisskattstjóra af líklegu skattsvikamáli.
Forsætisráðherra og öðrum valdamönnum fannst
sjálfsagt, að forstjórar fyrirtækja borguðu hlunninda-
skatt vegna notkunar á bíl fyrirtækis, þegar sett voru
lög og reglur um meðferð slíkra mála. Sömu reglur eru
svo sagðar „fáránlegar“, þegar þær verða óþægilegar.
Ráðherrar fá hjá ríkinu sömu dagpeninga og embætt-
ismenn, þegar þeir eru á ferðalögum í útlöndum. Síðan
komast ráðherrarnir upp með að senda ríkinu reikninga
fyrir öhum ferðakostnaði, svo sem gistingu og uppi-
haldi. Dagpeningar ráðherra eru því hreinn kaupauki.
Á þessum sérkennilegu kjörum eru ráðherrar ekki
aðeins, þegar þeir eru í erindum ríkisins. Þeir nota þetta
hka, þegar þeir eru í ferðum á vegum flokks síns. Kom-
ið hefur fram, að forsætisráðherra telur slíkt sjálfsagt,
enda er hann ekki í stjórnarandstöðu að þessu sinni.
Ráðherrar skammta sjálfum sér nokkrum sinnum
betri lífeyrisrétt en tíðkast hjá öðrum stéttum ríkiskerf-
isins og þjóðfélagsins í heild. Með þessari sérstöðu einni
hefur forsætisráðherra náð sér í aukatekjur, sem jafn-
gilda 138.000 krónum á mánuði fyrir utan aðrar tekjur.
Valdamenn munu halda áfram að rugla saman reyt-
um skattgreiðenda, stjórnmálaflokka og sínum eigin,
unz kjósendur ákveða, að slíkt sé ekki lengur við hæfi.
Jónas Kristjánsson
„Hefur þetta fólk, sem valdi staðinn til búsetu, enga ábyrgð sjálft? Eða gat það ekki séð hvar verksmiðjan
var?“ spyr höfundur i grein sinni.
Grafarvogsbyggð og
verksmiðjan voðalega
Um páskana kviknaði í ammon-
íaksstampi hjá þeim í Áburðar-
verksmiðju ríkisins. Eftir lýsingum
að dæma hefur þetta logað eins og
snotur kyndill þangaö til þar til
geröur maður frá slökkvihðinu
skrúfaði fyrir eldsmatinn eftir
nokkrar mínútur. Þá sögðu ein-
hverjir fjölmiðlar frá því að hættu-
ástandi hefði verið aflýst. Raunar
hafði aldrei verið lýst yfir hættu-
ástandi, þannig aö vandséð er
hvernig hægt var að afiýsa því.
Ástandið síðan hefur varið miklu
sprengihættara en það sem stóð
þarna upp úr ammoníaksgeymin-
um í nokkrar mínútur á páskadag.
Þegar meira að segja mesta prúð-
menni stendur upp á borgarafundi
og lýsir því yfir að ef rétt yfirvöld
loki ekki verksmiðjunni muni
hann sjálfur gera þaö með fulltingi
fólksins úr næstu húsum - ja, þá
er nú lognið farið að flýta sér.
Þaö er ekki langt síðan menn fóru
að byggja sér íbúöarhús þarna á
Gufunessholtinu þar sem nú er
kallaö Grafarvogsbyggð. Þegar
Sjálfstæðisflokkurinn endurheimti
völd í Reykjavík, eftir að hafa setið
utan þeirra eitt kjörtímabil, var það
kosningamál að raða íbúðabyggð
umhverfis Áburðarverksmiðjuna
og sorphaugana í Gufunesi. Vinstri
hrærigrauturinn, sem réð Reykja-
vík í fjögur ár, ætlaði sem sé að
beina byggðinni upp á svæðið í
kringum Rauðavatn, þar sem leiti
ber á milli svo að ekki sér á geymsl-
ur og geyma í Gufunesi, hvað þá
haugana. Þar efra er líka stór-
hættulegt land þar sem gjár geta
myndast fyrirvaralaust í jörðina
og gleypt allt kvikt, eða eldgos í
skíðalöndum Reykjavíkinga ættu
til að spúa logandi hrauni yfir
byggðina. Það sá hver heilvita sjálf-
stæöismaður í hendi sér að var hið
mesta óráð.
Að vísu voru nokkrir úrtölu-
menn í Reykjavík á þeim tíma eitt-
hvað að þusa um að áburðarverk-
smiðjan gæti sprungið eöa lekið
einhverri óhollustu og óráð væri
að stefna íbúðabyggð ofan í hana.
Þeim var að sjálfsögðu ekki ansaö.
Til að friða þá sem verst létu var
ákveðið að reisa nýjan og ööruvísi
geymi utan um ammoníak verk-
smiðjunnar en það er vökvi með
vondri lykt en nauðsynlegur þegar
á að búa til ammoníakssaltpétur til
áburðar.
En, sem sagt, þegar Davíð tók að
endurreisa Reykjavík úr rústum
vinstrimennskunnar var hans
fyrsta verk að skipuleggja manna-
byggð á þessum fyrrgreinda stað.
Fjöldi manns greip þetta tækifæri
fegins hendi til aö komast í skulda-
súpu húsbygginga og hafa sest
þarna að, glaðir og kátir og
áhyggjulausir. Þeir leiddu ekki
hugann að því að áburðarverk-
smiðjan væri svona nálægt húsun-
um þeirra fyrr en fyrrnefndur pá-
skalogi kviknaði upp á ammon-
íaksþauknum,___________________
Kjallariim
Sigurður Hreiðar
ritstjóri
Á sama tíma er eins og það hafi
kviknað á perunni hjá Grafarvogs-
búum. Hver eiginlega hafði laumað
þessari hræöilegu verksmiðju
þama alveg upp að húsveggnum
hjá þeim? Það gat auðvitaö ekki
verið að þeir hefðu sjálfir verið svo
fífldjarfir að byggja ofan í þessa
hættu. Þama var vegið að þeim
lúalega; ugglaust vinstri menn að
verki og líklega helst framsóknar-
menn og því sjálfsagt að krefjast
lokunar verksmiðjunnar og burt
með hana.
Mér og fleiri er spurn: Hvernig í
ósköpunum tókst Davíð borgar-
stjóra og öllum þeim fjölda sem að
hans ráði festi sér byggö þarna á
Gufunessholtinu að horfa fram hjá
því að Áburðarverksmiðja ríkisins
er þar sem hún er? Hvernig í ósköp-
unum stendur á því að þeir létu
hafa sig út í þá ósvinnu sem þeir
segja nú að það hafi verið að setja
íbúðabyggð ofan í þessa stórhættu-
legu verksmiðju? Hefur þetta fólk,
sem valdi staðinn til búsetu, enga
ábyrgð sjálft? Eða gat það ekki séð
hvar verksmiðjan var? Mátti það
aldrei vera að því að líta upp úr
húsgrunninum?
Ljóst er að kyndillinn, sem kvikn-
aði á ammoníaksbauknum á
páskadag, hefur kveikt mikla elda.
Nú á enn í framhjáhlaupi að fara
að rífast um Reykjavíkurflugvöll
sem hættuvaid inni í þéttbýlinu.
Augu manna hafa líka opnast fyrir
því að meginhluti fljótandi elds-
neytis, sem notað er á þessu lands-
horni hér, kemur á land og er
geymt fyrir vestan borg og verður
. ekki þaðarLfluttQÖruvísL en i f aak.
bílum, annað hvort um Hringbraut
eða Tryggvagötu. Er þetta ekki fullt
eins geigvænlegt og ammoníakiö í
Gufunesi? Er lausnin bara sú að
loka og loka?
Sorphaugar Reykjavíkur og ná-
grennis eru annar nágranni fólks-
ins í Grafarvogi. Guð má vita hvaö
hefur verið urðað á þeim haugum
gegnum tíðina og hvort ekki á eitt-
hvað af því eftir að ganga aftur með
voveiflegum afleiðingum síðar
meir. Sorpböggun er fyrirhuguð í
Gufunesi. Það kostar akstur aö og
frá, gegnum íbúðabyggðina.
Minnst af því sem þar fer er sagt
almennt húsasorp; afgangurinn
stórhættuleg efni. Er ekki nóg lagt
á fólkið á Gufunessholtinu þó þessi
stórhættulegu úrgangsefni séu
ekki meðhöndluð í grennd við það?
Svo á að urða - það sem ekki verð-
ur flutt til útlanda til eyðinga -
uppi í Álfsnesi, í næsta nágrenni
við þetta sama fólk og nú hefur
sorphauga Reykjavíkur næstum
því fyrir stofuskraut. Ja, hérna!
Annars hefur líka sú spurning
vaknað hvers vegna Geldinganesið
er ekki heldur valið til sorpurðun-
ar heldur en Álfsnes. Geldingane-
sið er óhrjáleg, skjóllaus þúfa, ger-
samlega skjóllaus, en aftur á móti
fallegt í Álfsnesi og skiptast á ásar
og skjólsælar lautir. Svarið er
sennilega áþekkt svarinu við því
hvers vegna er verið að hornhagld-
ast við Reykjavíkurflugvelli:
Reykjavík þykist vera orðin uppis-
kroppa með land. Geldinganes er
nú innan marka Reykjavíkur en
Álfsnes heyrir til öðru sveitarfé-
lagi. Sorphaugar þar taka því ekki
land frá Reykjavík.
Ef Davíð og þeir sem tóku sér
bólfestu í Grafarvogsbyggð vissu
af áburðarverksmiðjunni fyrir-
fram, ef þetta fólk var með opin
augu þegar það settist þarna að, er
þaö ekkert annað en hræsni hvern-
ig það lætur núna. Ef hættan er sú
sem það útmálar hefur það látið
teyma sig á asnaeyrum. Ef hættan
er ekki sú sem það útmálar er það
að þeyta upp moldviðri sem vand-
séð er hvaða tilgangi þjónar. Það
getur ekki verið pólitík, ekki núna
rétt fyrir borgarstjómarkosningar.
Eða eru vinstri menn með lúmsk-
um hætti að beina athyglinni að
því hvar Davíð holaði kjósendum
sínum niður við hliðina á eitur-
efnaverksmiðj u?
________■_______Sigurður Hreiðar.
„Hvernig 1 ósköpunum tókst Davíð
borgarstjóra og öllum þeim fjölda sem
að hans ráði festi sér byggð þarna á
Gufunessholtinu að horfa fram hjá þvi
að Aburðarverksmiðja ríkisins er þar
sem hún er?“