Dagblaðið Vísir - DV - 17.07.1990, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 17. JÚLÍ 1990.
15
Um endurreisn Alþingis 1843:
Agreiningur um þing-
stað og þingskipan
Frá Þingvallafundinum árið 1907.
Eins og getið var um í grein
minni, Sagnfræðingur án sagn-
fræði, sem birtist í DV 12. júlí sl.,
vildi Tómas Sæmundsson, aðrir
Fjölnismenn og ýmsir fleiri að sam-
komustaður þingsins yrði á Þing-
völlum, auk þess sem þingið yrði
ekki eingöngu samkunda fyrir-
manna þjóðfélagsins, heldur einnig
almenningssamkunda til að vekja
þjóðarandann.
Þessu var Jón Sigurðsson og fylg-
ismenn hans andvígir og skoðanir
þeirra urðu ofaná, þingið varð ein-
ungis fámennur höíðingjafundur í
Reykjavík sem htla hrifningu
vakti.
Athygli vekur þegar alþingistil-
skipunin frá 8. marz 1843 er lesin
hversu rækilega er skorið á öll
tengsl við Alþingi hiö forna; ein-
ungis nafninu er haldið. Ekki er
talað um endurreisn Alþingis,
heldur „stiftun sérlegrar ráðgef-
andi samkomu fyrir ísland, er á að
nefnast Alþing".
Þótt Reykjavík yrði fyrir valinu
sýnist ekki óeðlilegt að einhver
hinna fornu heita hefðu verið látin
ná til stofnana þingsins, svo sem
að forseti þingsins hefði fengið
embættisheitið lögmaður og mál-
stofa þingsins lögrétta. Verður ekki
séð að þetta hefði verið frágangs-
sök, þótt þingið væri einungis ráð-
gefandi.
Að tæta sundur röksemdir
Sverrir Kristjánsson segir Jón
Sigurðsson tæta sundur röksemdir
Tómasar Sæmundssonar. Áður
Kjallaiinn
Sigurður Líndal
prófessor
hafði Sverrir gefið alþingisskrifum
Tómasar þá einkunn að þau lýsi
svo einstökum barnaskap að þau
séu honum með öllu ósamboðin.
í þetta vitnar Guðmundur Magn-
ússon tvívegis í grein sinni 5. júlí
með sérlegri velþóknun, rétt eins
og hér hafi fallið sá dómur sem
ekki verði áfrýjað.
Sverrir Kristjánsson var komm-
únisti að eigin sögn og var gæddur
nægilegu þreki og hreinskilni til
að kannast opinskátt við það. Hann
taldi að sú stefna yrði vænlegust
til að efla áhrif alþýðu og bæta hag
hennar. Þegar þetta er haft í huga
verður dómur hans um alþingis-
skrif Tómasar Sæmundssonar með
öllu óskiljanlegur: að það beri vætti
um einstakan barnaskap að varpa
fram hugmyndum sem miðuðu að
því að styrkja eftir fóngum tengsl
þings og þjóðar svo að áhrif þegn-
anna mættu verða sem mest.
Það er mála sannast að Jón Sig-
urðsson tætir engar röksemdir
Tómasar í sundur. Hann er einung-
is að hafna hugmyndum Tómasar
og skrifa um allt annars konar þing
- þing sem Tómas hafði sagt að sem
bezt gæti komið saman í Reykjavík.
Þetta gerir Jón einkum af hag-
kvæmnisástæðum; hann sér ýmis
óhægindi við þinghald á Þingvöll-
um. - Þau voru þó ekki meiri en
svo að þegar árið 1848 var efnt til
samkomu á Þingvöllum, fyrsta
Þingvallafundarins sem síðan voru
haldnir um það bil annað hvert ár
allt til 1907 - og þessa fundi sat Jón
Sigurðsson oft.
Fór því svo að í reynd höfnuðu
menn engan veginn hugmyndum
Tómasar þótt Þingvaliafundirnir
hafi engan veginn orðið þær vakn-
ingarsamkundur sem Tómas gerði
ráð fyrir 1841.
Skrif Sverris eru einungis til
marks um ofdýrkun á Jóni Sig-
urðssyni sem gengur svo langt að
þeir sem höfðu að einhverju leyti
aðrar skoðanir en hann fá ekki að
njóta sannmæhs - menn virðast
ekki einu sinni hirða um að kynna
sér þær.
Þjóðarþing á Þingvelli -
Hrafnaþing í Reykjavík
Ólíklegt er að hugmyndir Tómas-
ar Sæmundssonar hefðu nokkru
sinni komizt í framkvæmd öldung-
is óbreyttar. Hann ritaði grein sína
um Alþingi sjúkur, rétt áður en
hann lézt. Vafalaust hefði hann
endurskoðað ýmislegt, án þess að
hverfa frá grundvallaratriðum, ef
honum hefði orðið lengra lífs auð-
ið. - Það er á hinn bóginn til lítils
að velta fyrir sér hvernig mál hefðu
þróazt ef sjónarmið hans hefðu
sigrað.
Hitt vitum við að yfir þinghaldinu
í Reykjavík var engin sérstök reisn
og svo hefur löngum verið síðan.
Ef til vih skýrir þetta að einhveiju
^leyti að Alþingi hefur aldrei unnið
sér þann sess í huga þjóðarinnar
sem vonir frumheijanna stóðu til.
Sigurður Líndal
,,Ef til vill skýrir þetta að einhverju
leyti að Alþingi hefur aldrei unnið sér
þann sess í huga þjóðarinnar sem von-
ir frumherjanna stóðu til.“
Vegalaus
Hvað dettur fólki í hug þegar það
heyrir talað um Barnaheill? Margir
vita efalaust að til er félagsskapur
með því nafni sem hefur það að
markmiði að beijast fyrir rétti og
aðbúnaði barna og þá fyrst og
fremst íslenskra barna.
Eru til illa stödd börn á íslandi?
Hafa börnin á íslandi það ekki svo
gott? Jú, sem betur fer hafa flest
þeirra það gott. En er það nóg?
Hvers eiga hin að gjalda sem ekki
hafa það gott? Óhreinu börnin
hennar Evu? Börnin sem „enginn“
vill eiga? Börnin sem slegist er um?
Það eru til illa stödd böm á íslandi.
í starfi mínu á barna- og ungl-
ingageðdeild Landspítalans verð ég
þráfaldlega vör við illa stödd böm.
Oft er hægt að koma á breytingum
til batnaðar en ekki nærri alltaf.
Sárast er að vita böm búa við skað-
vænlegar aðstæður árum saman
án þess að geta veitt þeim þá hjálp
sem þau þarfnast.
Erfiðleikar og úrbætur
Til barna- og unglingageðdeildar
Landspítalans er leitað með böm
og unglinga sem eiga í geðrænum
erfiðleikum, vansæl börn sem hafa
gripið til sinna ráða. Þau hafa ekki
getað tileinkað sér þá færni í mann-
legum samskiptum sem þjóðfélagið
krefst af þeim og eiga því í ýmiss
konar hegðunarvandamálum.
Stundum eru það foreldrarnir sem
verða varir við aö þroski barnsins
gengur ekki nógu vel. E.t.v. lærir
barniö ekki að hlýða og hemja skap
sitt.
Sum bamanna em hrædd og van-
sæl eða þau geta ekki haft ofan af
fyrir sér sjálf. Þau ná ekki að leika
sér með öðrum börnum eöa era
Kjallariim
Halla Þorbjörnsdóttir
í stjórn Barnaheilla
stöðugt að lenda í útistöðum við
allt og alla. í önnur skipti eru það
fóstrur eða kennarar sem taka eftir
því að ekki er allt með felldu. Þau
hvetja því foreldra til að leita hjálp-
ar með barnið. í enn öðrum tilfell-
um eru það starfsmenn félagsmála-
stofnana sem hvetja foreldra eða
krefjast þess af þeim að þeir leiti
með bamið hingað.
Þegar hingað kemur er máhð
börn
fyrst rannsakað á göngudeild, talað
er við barnið, fjölskylduna og þá
aðila aðra sem tengjast baminu.
Læknisskoðun er gerð og sálfræði-
athugun. Oft þarf aö grípa til inn-
lagningar til þess að fá nógu góða
mynd af eríiðleikum barnsins. Síð-
an er reynt að koma á þeim breyt-
ingum á aðstæðum barnsins sem
talið er að verða megi til úrbóta.
Sum barnanna þurfa sérstaka með-
ferð, æflngar, viðtalsmeðferð eða
leikmeðferð.
Flest barnanna þurfa sérkennslu
og á deildinni er veitt umhverfis-
meðferð sem felst í reglufestu,
hlýju og mikilli samveru við einn
fullorðinn. Meöferð hvers barns er
sérstaklega sniðin að þörfum þess.
Oftast gengur meðferðin nokkuð
vel en tekur mismunandi langan
tíma. Góð samvinna við foreldrana
er algjört skilyrði fyrir því að með-
ferðin beri tilætlaðan árangur. Oft
er batinn háður því að foreldrarnir
geti lært að bregðast öðruvísi við
en þeir voru vanir áður.
Uppeldi gerir kröfur
Sum barnanna eiga foreldra sem
hafa sjálfir verið vanrækt börn, era
andlega veikir eða af öðrum ástæð-
„Eru til illa stödd börn á Islandi?"
um ófærir eða ófúsir til samvinnu
og breytinga. Mörg bamanna eiga
tvístraðar fjölskyldur og era hjá
einstæðu foreldri. Þessir foreldrar
era oft fólk sem sjálft hefur átt erf-
itt frá fyrstu tíð, fólk sem hefur
ekki notið ástríkis og kann því ekki
að veita bömum sínum hæfilega
blöndu ástríkis og aðhalds.
Nokkur þessara bama hafa búið
við svo erfið skilyrði að þau hafa
skaðast alvarlega af umhverfi sínu.
Þegar þaö gerist á unga aldri þarfn-
ast þau mjög langvinnrar með-
feröar og stundum getur verið um
varanlega skaöa að ræða sem aldr-
ei tekst að leiðrétta að fullu. Eins
og að líkum lætur eiga foreldrar
þessara barna sjálfir um sárt að
binda og eru illa færir um að ala
upp hvaða barn sem er, hvað þá
barn sem á í erfiðleikum. Uppeldi
þessara bama gerir miklar kröfur
til uppalenda um ástríki og hlýju,
um endalausa þohnmæði og úthald
en líka um ákveðni og reglufestu.
Það hefur þráfaldlega komið fyrir
á undanfómum árum að á barna-
og unglingageðdeild Landspítalans
hafa komið börn sem ekki hefur
verið hægt að útskrifa að rannsókn
og meðferð lokinni vegna þess að
þau áttu engan traustan forsjárað-
ila sem gat tekiö við þeim. Þau áttu
ekki foreldra sem vora færir um
að ala þau upp og ekki heldur önn-
ur skyldmenni sem gátu tekið þau
aö sér. Þessi börn þurftu því að
dveljast á deildinni miklu lengur
en þeim var hollt á meðan verið
var að finna þeim framtíðarheim-
ih. Það tókst oftast en því miður
ekki alltaf.
Þessi börn höfum við kallað okk-
ar á milh „vegalaus böm“. Þessi
böm eru vægast sagt iha stödd. Þau
era það erfið í uppeldi að ekki er
hægt aö finna handa þeim fóstur-
foreldra og um annan stað, svo sem
meðferðarheimih, er ekki að ræða.
Þaö er enginn staður til fyrir þau,
þau era ekki munaðarlaus en þau
era í raun enn verr stödd en mun-
aðarlaus börn.
Flest þessara bama gætu orðið
nýtir þjóðfélagsþegnar ef þau
fengju viðeigandi atlæti í 2-3 ár.
Meðferðarheimih era að vísu dýr
en það er líka dýrt að láta þessa
einstaklinga og væntanlega afkom-
endur þeirra eyðheggjast.
Haha Þorbjörnsdóttir
„Það hefur þráfaldlega komið fyrir á
undanförnum árum að á barna- og
unglingageðdeild Landspítalans hafa
komið börn sem ekki hefur verið hægt
að útskrifa að rannsókn og meðferð
lokinni..