Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.1990, Síða 14

Útgáfufélag: FRJALS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýs'ingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SÍMI (91 )27022-FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
„Ekki fór ég"
Þegar venjuleg fyrirtæki lenda í óvæntum ágangi við-
skiptavina, hlaupa allir starfsmenn upp til handa og
fóta. Bókarinn leggur frá sér kladdann og hleypur í af-
greiðsluna. Alhr reyna, þótt þeir hafi sérhæft sig í öðru,
að hjálpast að við að láta viðskiptavininn ekki bíða.
Leiðarahöfundur minnist að hafa horft á þekktan
skókaupmann hlaupa haltan um himnastiga á lagernum
til að sjá um, að viðskiptavinir fengju sitt í grænum
hvelli. Hjá ríkinu segir forstjórinn: „Ekki fór ég að flytja
mig í þetta,“ þegar viðskiptavini ber óvænt að garði.
Viðhorf forstjóra Húsnæðisstofnunar er dæmigert
fyrir ríkið og stofnanir þess. Sjálfur var hann of fínn
til að taka til hendinni í húsbréfadeild og taldi suma
aðra starfsmenn hka of fína: „Það er nú erfitt að flytja
arkitekt í þetta,“ sagði hann til frekari útskýringar.
Álagið á Húsnæðisstofnun ríkisins vegna thkomu
húsbréfa var ekki leyst með því að færa fólk um tíma
milli deilda. Samt hlýtur að hafa minnkað álagið á öðr-
um dehdum stofnunarinnar, úr því að viðskiptavinir
flytja sig af hefðbundinni lánaleið yfir í húsbréfin.
Álagið á Húsnæðisstofnun ríkisins var ekki leyst með
því að semja við starfsfólk um, að það frestaði sumar-
fríum fram yfir versta álagstímann. Sumarfrí ganga
fyrir öðru hjá stofnunum hins opinbera, því að innra
markmið stofnana er annað en þjónusta við almenning.
Ríkisstofnanir eru í rauninni settar á stofn th að gefa
helztu gæludýrum stjórnmálaflokkanna kost á fínum
stöðum forstjóra og deildarstjóra. Þær eru settar á stofn
th að veita lægra settum, en þóknanlegum letingjum
aðstöðu th að fá mánaðarleg laun, sumarfrí og þægindi.
Á margan hátt var unnt að mæta hinu skyndilega
álagi vegna húsbréfanna. í síðari hluta maí varð ljóst,
að álagið yrði mjög mikið. Þá var unnt að grípa th samn-
inga við bankana um, að þeir tækju strax að sér að af-
greiða umsóknir um húsbréf, svo sem ráð er fyrir gert.
Ráðamenn í einkafyrirtæki hefðu fórnað nokkrum
kvöldum og helgum í vor til að ná skyndilegum sam-
ingum við annað fyrirtæki um að taka að sér álagið.
En hjá ríkinu gerast hlutirnir ógnarlega hægt, af því
að fínu mennirnir nenna tæpast að taka th hendinni.
Húsbréfavandinn var svo magnaður með óþarflega
bjartsýnum fúhyrðingum húsbréfadeildar um, hversu
mikinn tíma mundi taka að afgreiða mál. Fólk tók mark
á þessum yfirlýsingum og lenti svo í vandræðum, þegar
dehdin var langt frá því að standa við gefin loforð.
Húsnæðisstofnunin er ekkert verri en aðrar stofnan-
ir. Hún hefur bara lent í endurteknum kohsteypum á
húsnæðislánakerfinu og hefur því vakið meiri athygli
en margar aðrar. Áður fyrr var Bifreiðaeftirlitið fræg
vandræðastofnun og Tohstjóraskrifstofan er það enn.
Húsnæðisstofnun er heldur ekki einni um að kenna,
þótt hún hafi þjónað hla viðskiptavinum húsbréfadehd-
ar. Ráðherra og ráðuneyti eiga að vita, að undirbúa
þarf framkvæmd málsins, þegar lagt er í hverja koh-
steypuna á fætur annarri í húsnæðiskerfi ríkisins.
Húsnæðisstofnun hefur aó undanfömu tekið við 800
símtölum af um 6000 hringingum um húsbréf á dag eða
13% hringinganna. Augljóst er, að þetta hefur valdið
húsbréfafólki óskaplegum kostnaði og tímasóun, auk
hins hreina fíárhags-, tafa- og húsnæðisvanda þess.
Athyghsvert og lærdómsríkt er, að málsaðhar í Hús-
næðisstofnun virðast gera sér htla grein fyrir, hvað sé
athugavert við meðferð stofnunarinnar á máhnu.
Jónas Kristjánsson
FIMMTUDAGUR .20, SEPTEMBER }990.
sannfæring, sem allar stjórnlyndar stefnur í þjóðfélagsmálum nærast á, hverfur ekki eins og dögg fyrir
sólu ..." - Á Rauða torginu í Moskvu.
Að ganga uppréttur
á Rauða torginu
Skömmu eftir aö Hannes Hólm-
steinn flutti fyrirlestur sinn um
ágæti frjálshyggjunnar í Moskvu í
vikunni sem leið bárust þau sögu-
legu tíðindi þaðan að Sovétstjómin
með Gorbatsjov forseta í broddi
fylkingar hefði ákveðið að leggja
niður sósíalisma og taka upp fijáls-
an markaðsbúskap.
Gömul regla í rökfræöi bannar
mönnum að álykta um orsaka-
tengsl atburða af fylgni þeirra í
tíma. Samt er óneitanlega freist-
andi að velta því fyrir sér hvort
Gorbatsjov hafi haft spumir af
málflutningi Hannesar og það
kannski ráðið úrslitum um þá
ákvörðun hans aö snúa Sovétríkj-
unum af braut sósíalisma.
Veraldarsagan geymir mörg
dæmi um það hvernig atvik, sem
virðast lítilfjörleg, verða örlagarík.
Kannski er þama að sannast gam-
all spádómur um hlutverk íslend-
inga í því að beina mannkyninu á
gæfuríkar brautir?
Sigur staðfestunnar
Annars er ástæðulaust að hafa
þessi efni að tómum gamanmálum.
Auðvitaö réð Hannes Hólmsteinn
ekki niðurlögum rússneksa bjarn-
arins. En hann átti hlut að máli.
Sannleikurinn er nefnilega sá að
sósíalisminn hafði ekki erindi sem
erfiði í lýðræðisríkjum Vestur-
landa vegna þess að til vom menn
sem af staðfestu, kjarki og rökvisi
vömðu við honum.
Þeir urðu lengi vel að láta sér
lynda að vera kallaðir ofstækis-
menn og annað af því tagi. Sumir
vom jafnvel lagðir í einelti af
mennta- og listamönnum sem tekið
höfðu trú á sósíalisma.
Nú er komið á daginn svo óve-
fengjanlegt er að þessir menn, sem
aldrei hvikuðu frá efasemdum sín-
um, höfðu rétt fyrir sér allan tim-
ann. „Ofstækið" er orðið að hvers-
dagslegum sannindum. „Mogga-
lygin“ fræga er viðurkenndar
sögulegar staðreyndir. Þá hafa
menn hins vegar tilhneigingu til
að gleyma því að varðstaðan um
vestrænt lýðræði og fijálst þjóð-
félag kostaði mikla baráttu og per-
sónulegar fómir. Suinir reyna líka
að gera lítið úr hugmyndabarátt-
unni gegn sósíalismanum:
KjaHarinn
Guömundur Magnússon
sagnfræðingur
En dómur sögunnar verður
áreiðanlega ótvíræður. Sósíalism-
inn og Sovétríkin liðu undir lok
vegna þess að til vora menn sem
aldrei féllust á að skipta á frelsi og
valdi.
Slíkir menn geta gengið uppréttir
um Rauða torgið í Moskvu. Eöa
flutt fyrirlestra um frjálshyggju
þar í borg. Hinir, sem enn hafa
ekki haft hugrekki til aö horfast í
augu viö þau sögulegu tíöindi sem
nú hafa orðið, geta tæpast látið sjá
sig á Lækjartorgi.
Sinnaskipti
Þeir sem fylgst hafa meö hinni
ævintýralegu framvindu stjóm-
mála í Sovétríkjunum og Austur-
Evrópu á undanförnum árum
hljóta að veita því athygh aö sinna-
skipti valdhafa þar hafa ekki orðið
í einu vetfangi. Gorbatsjov ætlaði
sér augljóslega ekki að leggja sós-
íaUsma niður þegar hann tók við
völdum. En smám saman hefur
þróun mála leitt til þeirrar niður-
stööu.
Líklega má segja það almennt um
sinnaskipti manna í stjómmálum
að þau verða ekki allt í einu heldur
eiga sér nokkurn aðdraganda og
ástæður. Að vísu geta menn skipt
um stjómmálaflokka í einum hveUi
ef feit embætti era í boði eins og
frægt er. En menn breyta ekki um
lífsskoðanir með slíkum hraða. Og
það er heldur engin ástæöa til að
gera kröfu til þess.
Þeir sem tóku trú á sósíaUsma
gerðu það öragglega vegna djúprar
sannfæringar um að nafa yrði vit
fyrir fólki og stýra því. Þessi sann-
færing, sem aUar stjórnlyndar
stefnur í þjóðfélagsmálum nærast
á, hverfur ekki eins og dögg fyrir
sólu, þótt menn sjái þjóðfélagskerfi
eins og sósíaUsmann hrynja.
Að gera hreintfyrir
sínum dyrum
Aftur á móti virðist ekki til of
mikUs mælst að menn, sem hefur
skjátlast hrapallega og jafnvel leitt
samborgara sína á viUigötur, við-
urkenni augljósar staðreyndir og
horfist í augu viö rökréttar áíykt-
anir cif þeim.
SUkar kröfur ber að gera til for-
ystumanna íslenskra sósíaUsta. Og
þeir eiga líka að gera hreint fyrir
sínum dyram. Þeir verða að segja
allan sannleikann um viðskipti sín
við stjómvöld og stjómarflokka í
kommúnistaríkjunum fyrrver-
andi. Á degi hveijum birtast nýjar
uppljóstranir um óeðlilegt sam-
band vestrænna sósíalista við fyrr-
verandi ráðamenn í austurvegi.
Eftir hverju era forystumenn ís-
lenskra sósíaUsta að bíða?
Guðmundur Magnússon
„En dómur sögunnar verður áreiðan-
leg ótvíræður. Sósíalisminn og Sovét-
ríkin liðu undir lok vegna þess að til
voru menn sem aldrei féllust á að
skipta á frelsi og valdi.“