Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.1990, Blaðsíða 5

ÞRIÐJUDAGUR 9. OKTÓBER 1990.
5
Fréttir
Útreikningar landbúnaðarráðuneytisins á heildarstuðningi við landbúnaðinn:
Enn vantar milljarða
í útreikninga þeirra
- segja hagfræðingar
Heildarstuðningur ríkisins
viö landbúnaöinn á íslandi
Samtals:
13027
milljónir
króna
Markaðs-
stuöningur
Jöfnunar-
gjaid
2388,6
Almenn
þjónusta
Hér sjást útreikningar iandbúnaöarráðuneytisins á heildarstuðningi við
landbúnaðinn á íslandi. Ráðuneytið notaði aöferðir GATT við útreikningana
en margt bendir hins vegar til þess að niðurstaðan sé mörgum milljörðum
of lág.
Landbúnaðarráðuneytíð hefur
sent frá sér útreikninga á heildar-
stuðningi við landbúnað hér á landi.
Þetta er unnið samkvæmt skipun frá
GATT (samkomulag um tolla og við-
skipti).
Útreikningar ráðuneytisins miðast
við árið 1988 og framreiknað til dags-
ins í dag, samkvæmt framfærsluvísi-
tölu, sína þeir stuðning upp á rúma
13 milljaröa króna. Samkvæmt því
sem DV kemst næst, og styðja um-
mæh ýmissa hagfræðinga það, eru
þessir útreikningar of lágir. Mönn-
um finnst þó heyra til tíðinda að
ráðuneytið skuh á einhvern hátt ljá
máls á þessu.
Það er að sjálfsögðu GATT sem á
heiðurinn af þessu breytta viðhorfi
ráðuneytísins, enda ljóst að þær við-
ræður sem fara nú fram á vegum
samtakanna neyða stjómvöld til
breytinga á landbúnaðarstefnunni.
Er stefnt að því með endurskoðun-
inni að afnema útflutningsbætur,
niðurgreiðslur og innflutningstak-
markanir sem studdar eru með heil-
brigðiskröfum.
B.E. Zeeuw, formaður landbúnað-
arnefndar GATT, hefur sett fram
samkomulagsgrundvöll varðandi
umræður aðhdaríkja GATT um auk-
in viðskipti með landbúnaðarvörur.
Er stefnt að þessu samkomulagi í
desember næstkomandi.
Vantar niðurgreiðslur upp á
1,5 milljarð
Samkvæmt þessari aðferð við að
reikna hehdarstuðning við land-
búnaðinn þá er honum skipt í fjóra
liði. Er þannig fenginn út svokallað-
ur AMS (Aggregate Measure of
Support) mælikvaröi.
Ef htið er á einstaka hði sést að
fyrsti hðurinn samanstendur af
markaðsstuðningi. í dag nemur hann
6.245 mhljónum króna en tíl að finna
hann út er reiknað heimsmarkaðs-
verð á tiltekinni vöru aö frádregnu
vérði hennar í því landi sem hún
býðst ódýrust. Þarna er því reynt að
spá í aukinn kostnað neytandans
vegna þess að hann fær ekki að
kaupa ódýrustu vöruna.
Þessi tala er síst of há og bendir tíl
dæmis Guðmundur Ólafsson hag-
fræðingur á að þarna vanti inn áhrif
á verðmyndun annarra vara, eins og
til dæmis smjörlíkis.
Annar hðurinn sýnir niðurgreiðsl-.
ur og er hann upp á 4.409 milljónir.
Þessi tala er aht of lág því að strax
árið 1989 var forsendum niður-
greiðslna breytt. Þarna vantar þvi
líklega um 1,5 milljarð króna. Sú tala
gæti þess vegna verið töluvert hærri
og bendir tíl dæmis Guðmundur á
að niöurgreiðslur á þessu ári stefni
hátt á sjötta milljarö króna.
Liður sem felur í sér jöfnunargjald
sýnir neikvæða stöðu, það er að segja
að landbúnaðurinn greiði með sér í
þessum lið. Þar eð DV hefur ekki
fengið að sjá nákvæmar forsendur
Að undanförnu hefur mikið verið
um innbrot og þjófnaði úr bílum í
Reykjavík. Oftast er brotíst inn i bíl-
ana um hábjartan dag.
Á sunnudag var brotín afturrúða í
bíl sem stóð við sundlaugarnar í
Laugardal. Skjalatösku var stolið úr
bílnum. Einnig var stohð skjalatösku
úr ólæstri bifreið við Melabraut á
útreikninganna er erfitt að sjá hvað
veldur. Þeir hagfræðingar, sem rætt
var við, töldu þó að þetta mættí rekja
til virðisaukaskattsins sem væntan-
Seltjarnamesi. Síðdegis á laugardag
var læknatösku stolið úr bíl sem skh-
inn var eftír ólæstur. í töskunni voru
töluvert verðmæt læknaáhöld. Inn-
brot var einnig framiö í bíl sem stóð
á bílastæði við Eskihlíð. Þar var rúða
í vinstri framhurð brotin og radar-
vara síðan stolið úr bílnum.
-ÓTT
lega væri settur á þennan lið. Þannig
eru raunveruleg áhrif jöfnunar-
gjaldsins þurrkuö út.
Síðasti höurinn felur í sér „al-
menna þjónustu". Til hennar teljast
fiárfestingalánasjóðir, rannsóknir,
ráðgjöf og kennsla. Einnig er í þess-
um lið kostnaður við dýralækningar
og sjúkdómavarnir.
Það er sérstaklega hðurinn „fiár-
festingalánasjóðir“ sem vekur upp
spurningar og sérstaklega vegna
þess að miðað er viö árið 1988. Má
gera ráð fyrir aö hörmuleg staða
Framleiðnisjóðs landbúnaðarins sé
ekki þar inni en síðan 1988 hefur hún
versnað um einn milljarð.
17,2 milljarðar DV standa
DV hefur birt sína útreikninga á
•því hvað landbúnaðurinn kostar
skattborgara og neytendur. 17,2
mhljarðar reyndist sú tala vera á
miöju ári. Þar var meðal annars gert
ráð fyrir kostnaðinum við að hafa
fólk í óarðbærum störfum eins og
bændur óneitanlega eru. DV hefur
reyndar veriö gagnrýnt fyrir að vera
of lágt í áætlunum sínum. Nú er sí-
feht að koma skýrar í ljós að þeir
voru byggðir á þeim aðferðum sem
ÖECD viðurkennir og GATT Thefur
nú knúið aðildarþjóðir sínar til að
taka upp.
' -SMJ
Guðmundur Ólafsson:
Ennalltof
lágtreiknað
„Niöurstaðan virðist vera sú
sama og ég var með. í janúar
sagði ég að fyrir árið 1989 væri
stuðningur við landbúnaöinn 12,5
milljaröur og það hefur ekki orð-
ið mikh breyting siðan af því að
verðbólgan er orðin litil. Síðan
vhdi ég hækka þessa tölu og
slumpaði á tvo og hálfan milljarð
í viðbót vegna annarra áhrifa sem
koma ekki fram í þessum út-
reikningum. Mér sýnist því að
aht það sem ég og Þórólfur Matt-
hiasson höfum sagt um þetta mál
reynist nákvæmlega rétt. Þessi
tala er enn of lág,“ sagði Guð-
mundur Ólafsson, hagfræðingur
og stærðfræðingur, en fyrr á ár-
inu vöktu útreíkningar hans á
kostnaöinum vegna landbúnað-
arkerfisins athygh og áköf mót-
mæh frá hagsmunaaðhum í land-
búnaöinum.
„Þaö er ýmislegt hægt aö tína
tíl sem ættí í reynd að hækka
þessa tölu sem eru önnur áhrif
en koma þarna fram. Þaö eru lík-
ur á að verð á öðrum vörum fái
aukiö svigrrúm og skulum við th
dæmis nefna smjörlíki. Ef verð
er mjög hátt á smjöri og það er
takmarkaður innflutningur á
smjörlíki eða bannaður gefur
augaleið að smjörlíki er i sama
rekka. Síðan má halda áfram að
tína til vörur sem almennar inn-
fiuttar matvörur sem hugsanlega
eru dýrari vegna þess að áhrifa
frá samkeppnisvörum í innlendri
vöru gætír.“
- En er þetta ekki ósigur fyrir
hagfræðinga landbúnaðarins?
„Mig minnir að Iiagfræðingur
Stéttarsambandsins, Gumhaug-
ur Júliusson, hafi verið að neíha
tölur upp á um sjö milljarða sem
er náttúrlega fiarri lagi,“ sagði
Guðmundur. -SMJ
Fólk dæmt án
vitundar þess
Dómar vegna vangoldinna skulda,
árangurslaus fiárnám, nauðungar-
uppboð og gjaldþrot eru helstu
ástæður þess að fólk lendir á „svörtu
vanskilaskránni" sem Reiknistofan
hf. gefur út. Ahs eru um 10 þúsund
manns á skrármi.
Margir hafa haft samband við DV
vegna þessa máls og lýst yfir furðu
sinni á því að vera á þessari skrá.
Það veit ekki tíl þess að það hafi brot-
ið af sér eða fengiö dóm. Telja marg-
ir að um misskilning hljótí að vera
að ræða.
í flestum tilfehum hafa menn þó
fengið þá dóma sem tilgreindir eru í
bréfi Reiknistofunnar. Svo virðist þvi
vera að fólk sé dæmt hér á landi án
vitundar þess.
Eftir því sem DV kemst næst geta
margar ástæður verið fyrir því að
fólk fái á sig dóm án vitneskju um
það. Oftast mun þó vera um það að
ræöa að fólki berist ekki stefna, eða
það taki ekki næghegt mark á henni.
T.d. er algengt að fólk, sem hefur
skrifaö upp á víxla eða skuldabréf
fyrir vini eða ættingja, taki ekki
mark á stefnum eftir að skuldareig-
andi hefur tahð ábyrgðarmanni trú
um að allt sé í lagi, skuldin verði
greidd áður en til dóms kemur. Engu
að siður hefur stefna verið gefin út
og berist ekki greiðsla fer máhð fyrir
dóm.
Einn þeirra sem hafði samband við
DV hafði þá sögu að segja að vegna
misskhnings hafi lán lent í vanskil-
um og því hafi það verið sent th inn-
heimtu hjá lögmannsstofu. Er hann
hafði spurnir af þessu gerði hann
skuldina þegar upp. Vegna misskiln-
ings á lögmánnsstofunni fékk hann
hins vegar á sig dóm vegna þessa
máls því stefna sem honum hafði
verið „birt“ var ekki dregin th baka.
Athyghsvert í þessu sambandi er
að maðurinn, sem rekur umsvifa-
mikla hehdsölu, vissi ekki til þess að
sér hefði verið birt stefna og var því
undrandi er honum var tílkynnt að
, nafn hans væri á „svörtu skránni".
Er hann kannaði málið kom í ljós að
dóttur hans á barnsaldri haföi verið
birt stefnan og hún aldrei borist hon-
um. Dóminn getur hann ekki fengið
útmáðan og fyrir vikið á hann nú á
hættu að missa af stórum viðskipta-
samningi. í samtali við DV kvaðst
hann vera að íhuga skaðabótamál
gagnvart lögmannsstofunni en það
breytti því þó ekki að framtíð fyrir-
tækis hans væri stefnt í hættu næstu
þrjú árin eða þar til dómurinn yrði
tekinn út af „svörtu skránni".
Hjá borgardómaraembættinu í
Reykjavík fengust þær upplýsingar
að stefnur ættu oftast nær að berast
réttum aöhum. Samkvæmt lögunum
á að afhenda viðkomandi stefnuna á
heimih hans eða vinnustað en sé
hann ekki tíl staðar er stefnuvottum
heimht að afhenda hana vinnufélaga
eða íbúa í sama húsi. Því getur það
átt sér stað að stefna berist ekki rétt-
um aðha, einkum ef um stór fiölbýlis-
hús er að ræða eða fiölmenna vinnu-
staði. Og á sama hátt er hugsanlegt
að viðkomandi fái á sig dóm án þess
að hann fái vitneskju um það.
Að sögn þeirra sem leitað hafa til
DV vegna þessa máls eru misbrestir
í stefnubirtíngu ekki eina ástæðan
fyrir því að fólk er á „svörtu skránni"
án vitneskju um dóm sem það hefur
fengið. Hafa sumir bent á að hjá borg-
arfógetaembættinu tíðkist að gera
árangurslaus fiárnám án vitundar
viðkomandi. Þar fengust hinsvegar
þær upplýsingar að það tíðkaðist
ekki að gera árangurslaus fiárnám
án þess að gerðarþoli eða einhver
mjög nákominn honum væri við-
staddur. -kaa

W&ar..
Það ler víst ekki (ramhjá neinum að haustið er komið og veturinn ekki langt
undan. Hann er orðinn frekar andkaldur og langir skuggarnir sýna að sól-
in lækkar flugið með hverjum deginum sem líður. Þegar best lætur nær
hún þó að ylja mannfólkinu agnarögn svo ekki þarf að hneppa upp í háls
og grafa höfuðið ofan í kragann. DV-mynd Brynjar Gauti
Fjórir þjóf naðir
og innbrot í bfla