Dagblaðið Vísir - DV - 05.11.1990, Blaðsíða 14

14
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 >27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð I lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Bitlingapólitík
Undanfarna daga hafa tvö mál verið efst í huga ís-
lenskra stjórnmálamanna. Á ótal fundum, í baktjalda-
makki og í helstu valdastofnunum flokkanna hefur ver-
ið tekist á um skipan manna í æðstu stöður ríkisbank-
anna. Annars vegar er um það að ræða að skipa for-
mann og bankastjóra Seðlabankans og hins vegar að
ráða bankastjóra í Landsbankann.
Hið sérkennilega við afskipti alþingis og stjórnmála-
flokkanna af þessum málum tveim er sú staðreynd að
hér er enn einu sinni verið að bítast um bitlinga, gera
tilkall til valdastóla og ganga til samninga um þá sam-
tryggingu sem er stjórnmálanna ær og kýr. Slagurinn
stendur um það hver „eigi“ stöðurnar. Hver flokkur
gerir kröfu um bita af kökunni. Hér er ekki um það að
ræða að velja hæfasta manninn eða mennina. Hér er
ekki um það að ræða að gæta hagsmuna bankanna. Hér
er verið að toga í flokkspólitíska spotta og allir vilja
sinn mann inn.
Slíkt valdapot er ekki nýtt. í hvert skipti sem banka-
stjórastaða losnar hefst sami gauragangurinn. Ríkis-
bankarnir eru notaðir sem skiptimynt í samtryggingu
stjórnmálaflokkanna og molar til úthlutunar fyrir gæð-
inga flokkavaldsins. Menn verða að tilheyra réttum
stjórnmálaflokkum til að eiga sér einhverja framavon í
bankakerfinu og flokkarnir leggja ofurkapp á ímyndað-
an og meintan rétt sinn til að fá að ráðstafa bankastjóra-
stöðum að eigin vild.
Til hvers skyldu nú flokkarnir fá þessa köllun, nema
til að hafa aðstöðu til að hygla pólitískum skjólstæðing-
um og misnota það vald sem bankastjórar njóta í krafti
peninganna? Flokkarnir hafa aðgang að sínum banka-
stjórum, eða telja sig að minnsta kosti hafa hann, því
að varla stafar þetta írafár af hugsjónaástæðum. Hvergi
er það sjáanlegt í stefnuskrám stjórnmálaflokkanna að
markmið þeirra sé að eiga ítök í bankarekstri! Og varla
þarf umboðsmenn frá pólitískum flokkum í bankastjóra-
stöður ef farið er að réttum reglum og bankasjónarmið
látin ráða ákvörðunum og lánveitingum.
Það er sorglegt og raunar ómerkilegt til þess að vita
að harðvítug valdabarátta og togstreita fari fram dögum
saman um veitingar embætta sem afdráttarlaust eiga
að vera hafnar yfir pólitísk áhrif og afskipti. Banka-
stjórastöður í ríkisbönkum og bankastjórastaða í Seðla-
bankanum eru ekki pólitískir bitlingar heldur störf sem
krefjast hlutleysis og trúnaðar allra. Sama hver á í hlut.
Margir ágætir menn hafa verið nefndir sem líklegir
kandidatar. Um þau nöfn snýst ekki þessi rimma, enda
getur sjálfsagt hver og einn þeirra sómt sér í slíkum
embættum. Hér er ekki verið að gagnrýna þá persónu-
lega heldur aðferðirnar, samtrygginguna og hugsunar-
háttinn sem býr að baki þeirri pólitík að einn eða annar
flokkur þurfi að koma sínum mönnum að. Einstakling-
arnir, sem nefndir eru til starfanna, eru leiksoppar for-
kastanlegra viðhorfa. Úreltra viðhorfa sem bera keim
af grímulausum tilraunum til pólitískrar misnotkunar
á opinberum stofnunum.
Landsbankinn og Seðlabankinn eru eign almennings.
Þar eiga alhr að hafa sama rétt og skyldur bankanna
eru hafnar yfir flokkapólitík. Það á að vera löngu hðin
tíð að bankastjórar séu hafðir sem flokkspólitískir um-
boðsmenn innan veggja ríkisrekinna lánastofnana.
Heiðarlegir menn eiga ekki að láta hafa sig í skítverk.
Ellert B. Schram
MÁNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1990.
ísland er að mestu leyti úr basísku bergi og getur því auðveldar eytt áhrifum sýru en í löndum þar sem berg
er súrt, segir hér m.a. - Séð yfir landssvæðið við Keilisnes.
Enn af álveri
og samningum
Nú þegar umræðan um vot-
hreinsibúnað eða ekki vothreinsi-
búnað er að komast í hámæli get
ég ekki lengur orða bundist. Vot-
hreinsibúnaði þessum er ætlað að
skiija út brennisteinsdíoxíð (SO)
sem er tilkomið vegna bruna raf-
skauta við álframleiðsluna.
Hollustuvernd ríkisins komst
reyndar að þeirri niðurstöðu að
takmarkandi þátturinn gagnvart
mengun væri fluormengun, ekki
brennisteinsdíoxíð. Samt er haldið
áfram með sönginn vothreinsibún-
aður eða ekki vothreinsibúnaður.
Rétt er að brennisteinsdíoxíð
hvarfast í andrúmslofti við vatns-
gufu og myndar brennisteinssýru
HSO sem síðan fellur til jarðar sem
svokallaö „súrt regn“. Þetta súra
regn hefur valdið skógardauða í
Evrópu, m.a. í Skandinavíu og
Þýskalandi.
En þá er ekki öll sagan sögð;
magn gassins skiptir veruiegu máli
og einnig sú staðreynd að ísland
er að mestu leyti úr basísku bergi
og getur því auðveldar tekið upp
og eytt áhrifum sýru en til dæmis
Svíþjóð þar sem berg er almennt
súrt.
Hins vegar ber einnig að hafa í
huga, að hér á íslandi er þegar um
brennisteinsmengun að ræða, svo-
kallaða náttúrulega brennisteins-
mengun. Öll könnumst við við
hveralykt, þar er á ferðini HS sem
er í fyrsta lagi baneitruð gasteg-
und, öfugt við SO sem ekki er
hættuleg fólki í hóflegu magni.
í öðru lagi hvarfast HS við súr-
efni andrúmsloftsins og myndar
SO og vatn. Brennisteinsdíoxíð er
því þegar til staðar nálægt öllum
jarðhitastöðum á landinu, sérstak-
lega háhitasvæðum.
Vothreinsibúnaður
Hér er um að ræða svokallaða
skrubbun en þá er gasið (útsogið
frá kerunum væntanlega) látið
streyma á móti vatnsúða. Þessu
vatni er síöan dælt í sjó fram með
tilheyrandi mengun sjávar.
Eða ef notað er vatn (þá í lokaðri
hringrás) sem inniheldur annað-
hvort kalkstein eða kalkmjólk. Þá
fellur út gifs, en gifs er bæði notað
til sementsgerðar og í þilplötur, svo
eitthvað sé nefnt. Notkun vot-
hreinsibúnaðar með gifsgerð lítur
því út fyrir að vera draumalausn
svona við fyrstu sýn.
Þilplötuverksmiðja
Tilurð brennisteinsmengunar-
innar í útblæstri álvers er vegna
bruna rafskautanna. Skautin eru
gerð úr kolum og er því um svipaða
mengun að ræða og kolunum væri
brennt. Hér fléttast því inn um-
ræða umhverfisráðherra um hrein
skaut eða ekki. Eftir því sem kohn
eru af lægri gæðum (og þar með
skautin) innihalda þau meira af
KjaUarinn
Lárus Elíasson
viðskipta- og verkfræðingur
brennisteinssamböndum og öðrum
aukaefnum.
Það eru þessi önnur aukaefni sem
ber ekki hvað síst að varast, því
þar eru efni eins og þungmálmar,
kvikasilfur og ýmis geislavirk efni,
þó í Utlum mæli sé. Þessi aukaefni
hafa orðið til þess að gifs, sem til
hefur fallið við skrubbun í kola-
orkuverum í Þýskalandi sem
reyndar er grátt en ekki hvitt eins
og náttúrulegt gifs, hefur hingað til
verið urðað en ekki notaö sem
byggingarefni. Ekki síst vegna
umræðu þarlendra um nauðsyn
þess að byggja úr efnum sem ekki
eru heilsuspiUandi.
Af góðum skautum
og slæmum
Eg tel því mun vænlegra að sækj-
ast eftir hreinum skautum heldur
en að heimta skrubbun. Náttúru-
legt gifs kostar Uka Utið og því ekki
feitan gölt að flá að búa til ljósgráar
gifsplötur.
Hitt er þó enn mikilvægara, það
er að setja viðkomandi álveri
ákveöin mörk um hámarksstyrk
ákveðinna efna, eins og reyndar
verður gert með starfsleyfinu, í
eðlUegu samræmi við styrk slíkra
efna í náttúrulegu umhverfi á ís-
landi. Fyrirtækinu yrði svo látið
eftir að fmna aðferðir tíl að upp-
fyUa þessar kröfur.
Orkuverð
Ég hélt, eins og kannski margir
fleiri, aUtaf að okkar hæfustu
menn, fuUtrúar frá flestum Uokk-
um og Landsvirkjun, væru í við-
ræðunefndinni um álver. - En viti
menn, upp spretta núna sjálfskip-
aðir sérfræðingar í hverju horni
sem tala um of lágt orkuverð.
Nefndar hafa verið tölur eins og
30+ mUls á KWh.
Einn af þeim gestafyrirlesurum,
sem sótti okkur heim í Ohio há-
skóla á sínum tíma, var forstjóri
American Electric Power, sem er
stór orkuseljandi í Ohio og Penn-
sylvania. Hann talaði um þá sam-
keppni sem þeir væru í við ýmis
lönd þriðja heimsins sem byðu lágt
orkuverð tU að fá til sín stóriðju.
Hann sagði þá sjálfa bjóöa allt nið-
ur í 25 miUs tU að halda í slík iðju-
ver en að tU væru lönd sem byðu
mun lægra.
í DV 26.10.90 er líka sagt að með-
alverð tU ávera í Bandaríkjunum
sé 26 mUls. Ef höfð er í huga tregða
Bandaríkjamanna til að flytja sig
út fyrir landsteinana og sú staö-
reynd að orkukostnaður er bara
hluti kostnaðar viö álframleiðslu
er fullt eins víst að 18 miUs eða
hvað orkuverðið er nú, sé það sem
við getum fengið.
íslenskur barlómur
Ég vona að sljómvöld þessa lands
beri gæfu tíl að taka á þessu máli
af festu og röggsemi. Einn af mikil-
vægari þáttunum í vah á staðsetn-
ingu dótturfyrirtækja á erlendri
grund er stöðugleiki stjórnarfars
eins og áður segir. Það væri því
mikUl skaði ef nota ætti þetta mál
sem pólitískt bitbein í þeirri kosn-
ingabaráttu sem framundan er. Og
vil ég biðja menn að hugleiða það
fjárhagslega tjón sem slíkt gæti
valdið okkur Islendingum öUum.
Við höfum valið fulltrúa okkar
til að fara með samningsgerðina
við hina erlendu aðUa og því er það
hlutverk Alþingis að samþykkja
þann samning eða hafna honum,
en ekki að opna hvert einstakt
samningsatriöi fyrir sig til umíjöll-
unar.
Það er kominn tími til að við sem
þjóð göngum tU viðskipta bein í
baki og látum vera að ýja að því í
öðru hverju oröi hvað við séum lít-
.U, það einfaldlega hentar ekki í
þessu tilfeUi.
Við höfum flest það til að bera
sem þarf fyrir öflugt atvinnulíf og
hagsæld. Helsti hængur þar á hefur
verið óstöðugt stjórnarfar og efna-
hagslíf og því tími til kominn að
taka þau mál fostum tökum.
Lárus Elíasson.
Það er hlutverk Alþingis að samþykkja
þann samning eða hafna honum, en
ekki að opna hvert einstakt samnings-
atriði fyrir sig til umQöllunar.