Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1990, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÚLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsinaar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SÍMI (91 )27022-FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Fjárfest í Flugleiðum
Flugleiðir hf. buðu nýlega út hlutabréfaaukningu á
almennum markaði. Samkvæmt lögum um hlutafélög
hafa eigendur forkaupsrétt á nýjum hlutabréfum og í
gær höfðu forkaupsrétthafar keypt öll hlutabréfin fyrir
um sjö hundruð milljónir. Nýjum aðilum gafst því ekki
kostur á að kaupa sig inn í fyrirtækið. Stærstu hluthaf-
arpir í Flugleiðum hf. nýttu sér forkaupsréttinn, þar á
meðal Eimskipafélagið sem sjálft hefur auglýst hluta-
íjárútboð sem meðal annars er til þess að gera Eimskip
kleift að styrkja stöðu sína innan Flugleiða.
Á sama tíma gerist það að Sigurður Helgason, stjórn-
arformaður Flugleiða, hefur selt meginhlutaíjáreign
sína í félaginu til Sambands íslenskra lífeyrissjóða en
nafnvirði hlutaíjár Sigurðar er tæpar áttatíu milljónir.
Bréfm seldust á rúmlega tvöfóldu gengi.
Það hlýtur að vera fagnaðaraefni fyrir forráðamenn
Flugleiða hversu eftirsótt hlutabréfm eru í fyrirtækinu.
Ekki síst það að fyrri eigendur hafa trú á arðsemi þess
að eiga í fyrirtækinu en þeir hljóta eðli málsins sam-
kvæmt að þekkja best til og vita hvaða áhætta er í húfi.
Hlutabréfaútboðið eitt og sér styrkir rekstrarstöðuna
og skýtur stoðum undir framtíð fyrirtækisins. Skulda-
staðan batnar og þetta gerist á sama tíma og upplýst
er að hagnaður sé á rekstri Flugleiða það sem af er ár-
inu. Hagnaðurinn nemur um sex hundruð milljónum
króna sem er umtalsverð breyting til batnaðar frá fyrri
árum. Ennfremur er ljóst að stjórnvöld hafa tekið af
skarið í flugmálastefnu sinni og hafa veitt Flugleiðum
nánast einokunaraðstöðu í áætlunarfluginu. Allt er
þetta afar jákvætt fyrir Flugleiðir.
Hér í blaðinu hefur áður og oft verið gagnrýnt að
stjórnvöld hafi ekki stuðlað að eðlilegri samkeppni í
flugmálum. Hringlandi ríkisstjórnarinnar og fyrrver-
andi ríkisstjórna í afstöðu sinni til þessarar mikilvægu
atvinnugreinar átti ekki sístan þáttinn í því að Arnar-
flug gafst upp. Sú dapurlega þróun og afturhvarf frá
frjálsræðinu og samkeppninni er kapítuli út af fyrir sig.
Á því hagnast enginn nema Flugleiðir eins og síðustu
hlutabréfaútboð sanna. Eins dauði er annars brauð.
Þá er ekki síður markvert að Samband íslenskra líf-
eyrissjóða hefur keypt hlut Sigurðar Helgasonar fyrir
um tvö hundruð milljónir króna. Áður hafði Lífeyris-
sjóður verslunarmanna fjárfest í Flugleiðum og saman-
lagt eru lífeyrissjóðirnir með nær 10% eignarhlut í fyrir-
tækinu. Eimskip og lífeyrissjóðirnir eru þar með orðnir
tveir stærstu eigendur Flugleiða hf.
Það er af hinu góða þegar lífeyrissjóðirnir fjárfesta í
atvinnufyrirtækjunum. Sjóðirnir eru eign launþega og
samtaka þeirra. Það má vissulega deila um þýðingu líf-
eyrissjóðanna og gildi þess fyrir hinn einstaka hfeyris-
greiðanda að una þeirri skyldu að greiða hluta af laun-
um sínum í sjóð sem skilar takmörkuðu Qármagni til
baka. En meðan þetta fyrirkomulag er við lýði er auðvit-
að nauðsynlegt fyrir forráðamenn sjóðanna að ávaxta
féð og nýta það í þágu atvinnustarfseminnar í landinu.
Það er best gert með þátttöku í fyrirtækjum og treysta
stöðu þeirra.
Vonandi er að nýtt fjármagn og nýir eigendur efli
rekstur Flugleiða. Félagið hefur barist í bökkum undan-
farin ár en með tilkomu nýrra véla, nýrra verkefna og
nýs fjármagns er sóknarhugur í Flugleiðum. íslendingar
vilja því vel og fyrirtækið þarf ekki að kvíða framtíð-
inni meðan hlutabréfaeign í því er jafneftirsótt og raun
ber vitni.
Ellert B. Schram
ísrael og sionismi er venjulega
nefnt í sömu ai\drá. Grundvöllur
ísraels er sú kenning boðbera sion-
ismans fyrir hundrað árum undir
forystu Chaims Hersogs, forseta
samtakanna, að allir gyðingar í
útlegð eigi að snúa heim til Jerúsal-
em og stofna sitt eigið ríki við reet-
ur Sionsfjalls.
Kenningar sionista um eigiö land
gyðinga og rétt þeirra til búsetu í
landi forfeðra sinna hafa alla tíð
verið umdeildar meðai gyðinga og
eru enn. Ýmsar kenningar um
einkarétt og forréttindi gyðinga í
landi sínu eru undirrót þess ófriðar
sem ríkir um ísrael. Það voru Bret-
ar sem gerðu stofnun Ísraelsríkis
mögulega. Eftir að þeir höfðu her-
numið lönd Tyrkja í fyrri heims-
styrjöldinni, þeirra á meðal Palest-
ínu, gaf Balfour lávarður, þáver-
andi utanríkisráðherra, út yfirlýs-
„Þetta er hér rifjað upp vegna þess að oft vill gleymast að ísrael nútím-
ans er byggt á hervaldi," segir greinarhöfundur m.a.
Ofgarog
ósveigjanleiki
ingu að kröfu Hersogs árið 1917 um
að gyðingum væri leyfilegt að setj-
ast að í Palestínu, enda yrði hvergi
gengið á rétt þeirra íbúa sem fyrir
væru.
En eftir því sem gyðingum fjölg-
aði urðu óhjákvæmilega árekstrar
milli hinna nýju landnema og arab-
anna sem fyrir voru og blóðugar
óeirðir brutust út í Palestínu á
flórða áratugnum og ágerðust eftir
því sem á leið. Það var samt ekki
Balfour-yfirlýsingin sem leiddi til
stofnunar sjálfstæðs ríkis gyðinga.
Það ríki var byggt á hryllingi um-
heimsins eftir síðari heimsstyijöld-
ina þegar þau yfirgengilegu ódæð-
isverk sem nasistar höfðu framið á
gyðingum á stíðsárunum urðu öll-
um kunn. Sú samúð og sektar-
kennd sem útrýmingarherferðin á
hendur gyðingum vakti lá til
grundvallar ákvörðun Sameinuðu
þjóðanna árið 1946 um að skipta
Palestínu milli gyðinga og araba.
Stofnun ríkis
' Bretar stjórnuðu þá Palestínu í
umboði Sameinuðu þjóðanna í
framhaldi af umboði Þjóðabanda-
lagsins sáluga eins og þeir höfðu
gert allt frá 1916. En gyðingar biðu
ekki þess að Bretar færu, þeir hófu
hermdarverkaherferð gegn breska
setuliðinu sem leiddi að lokum til
þess að Bretar gáfust upp og fóru
1948. Áður höfðu Sameinuðu þjóð-
irnar samþykkt stofnun ríkis gyö-
inga á grundvelli skiptingarinnar
frá 1946 og sama dag og Bretar fóru
var sjálfstæði ísraels lýst yfir, hinn
15. maí 1948.
Sú yfirlýsing leiddi beint til inn-
rásar arabaríkjanna. Eftir harða
bardaga sigruðu gyöingar og juku
talsvert við sinn hluta af Palestínu
í kjölfar þess fyrsta stríðs. Æ síðan
hefur verið stríðsástand milli ísra-
els og allra ríkja araba nema
Egyptalands frá 1987. Aftur unnu
777 Herteknu svæðin Haifa \ i.íraíGn / ^.sftýxi-AND r
ÍSRAELJ
Tel AvivP Merúsalem
GazaÁ i
EGYPTA-X LAND l /JÓRDANÍA
DVJRJ ( ^ SAUDI-ARABÍA
„Nú er tilvist Israels í brennidepli
á ný vegna stríðsástandsins viö
Persaflóa," segir í greininni.
KjaUaiinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
gyðingar land af aröbum 1956, þeg-
ar þeir tóku Gasa-svæöið af Egypt-
um en það var stríðið 1967 sem
straumhvörfum olh.
í því stríði tóku ísraelsmenn all-
an vesturbakka Jórdanar, sem
Jórdaníumenn höfðu innlimað í
Jórdaníu frá Palestínu eftir stríðið
1948, og ennfremur Golan-hæðirn-
ar í Sýrlandi. Síðan unnu ísraels-
menn enn meira land í stríöinu
1973. Mestu af því skiluöu þeir í
friðarsamningunum viö Egypta
1978 en öll Palestína er nú á valdi
gyðinga.
Herveldi
Þetta er hér rifjað upp vegna þess
aö oft vill gleymast að Israel nútím-
ans er byggt á hervaldi. Ég hef orð-
iö var við aö fólk skilur ekki reiði
araba út í ísrael. Það voru utanað-
komandi þjóðir, fyrst Bretar, síðan
Sameinuðu þjóðirnar, sem gáfu
gyðingum land annarrar þjóðar,
þeirra araba sem bjuggu í Palest-
ínu. Á þessu ranglæti í garð araba
byggist einróma stuðningur allra
araba við Palestínumenn.
Sú skoðun er útbreidd meðal
araba að þeir séu ein þjóð, þeir eru
einn kynstofn, tala sama mál og
hafa sömu trú og eiga sameiginlega
sögu. Arabaheimurinn, allt frá
Persaflóa til Atlantshafs, er sam-
einaður í heift gegn þeirri svívirðu
sem þeir telja tilyeru Ísraelsríkis
vera. Segja má að ísrael sé samein-
ingartákn araba, allir arabar, líka
í Egyptalandi, líta á ísrael sem óvin
sinn númer eitt. Á tilvist Israels
byggist fjandskapur Araba í garð
Bandaríkjanna. - Bandaríkin eru
það afl sem hefur gert útþenslu og
sjálfa tilvist ísraels mögulega.
Egyptar eni eina ríkið sem hefur
viðurkennt Ísraelsríki, ekkert ann-
að arabaríki hefur svo mikið sem
viðurkennt tilverurétt þess. Samt
hefur Arafat, leiðtogi PLO, gefið í
skyn á tvíræðan hátt árið 1988, aö
hann viðurkenni tilverurétt ísraels
en hann þorir ekki að lýsa því af-
dráttarlaust yfir. Það er augljóst
að meðan þessi viðhorf ríkja er
engin friðarvon. - Egyptar voru
reknir úr arababandalaginu 1978
fyrir friðarsamningana við ísrael
og hafa enn ekki verið teknir fylli-
lega í sátt þótt þeir séu komnir í
bandalagið á ný.
. Harðlínusionistar
Nú er tilvist ísraels í brennideph
á ný vegna stríðsástandsins við
Persaflóa. Ekkert veldur meiri að-
dáun meðal araba á Saddam Hus-
sein en gífuryrði hans og hótanir í
garð ísraels. Ef ísrael drægist inn
í stríð við írak er tæpast hugsan-
legt að önnur arabaríki gætu barist
við hhð ísraelsmanna og Banda-
ríkjamanna gegn írökum. Arabísk-
ur almenningur myndi gera upp-
reisn gegn því.
Á sama tíma hafa harðlínusion-
istar, svo sem Shamir, sem eftir-
lýstur var fyrir morð og hermdar-
verk gegn Bretum 1946 og framdi
mörg slík gegn aröbum síðar, hert
svo tökin á hernámssvæðunum að
viö stríðsástandi liggur. Intefadan
er að breyta um svip, í stað steina
og barefla eru að koma skotvopn
og hnífar. Búast má við grimmileg-
um hefndum öfgasinna eftir morð-
ið á Kahane rabbína á dögunum,
stuðningsmenn hans vilja útrýma
aröbum af landi sions, með góðu
eða ihu.
Öfgarnar fara vaxandi á báða
bóga, allt síðan Shamir drap síð-
ustu friðartihögur í mars. Shamir
og hans menn stefna að því aö inn-
lima öll hernumdu svæðin, enda
þótt Sameinuðu þjóðirnar viður-
kenni ekki núverandi landamæri
ísraels. - Fyrr eða síðar verður
sprenging, ástandið við Persaflóa
nú gæti komið þeirri sprengingu
af staö.
Gunnar Eyþórsson
„Ef ísrael drægist inn 1 stríð við írak
er tæpast hugsanlegt að önnur araba-
ríki gætu barist við hlið ísraelsmanna
og Bandaríkjamanna gegn írökum.“