Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.1992, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 24. JANÚAR 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111,105 RVlK, SlMI (91 )27022- FAX: Auglýsingar: (91)626684
- aðrar deildir: (91)27079
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Undraland
Alþingi er komið fram yfir fjárlög í útgjöldum fyrsta
mánaðar ársins, af því að fundir þess hafa verið fleiri
og lengri en gert var ráð fyrir. Töluverð næturvinna
starfsliðs og nokkurt pappírsflóð fylgir næturfundum á
borð við þá, sem hafa verið tíðir að undanförnu.
Ef sérkennileg hugmynd Q ármálaráðuneytisins um
brottfall launagreiðslna við slíkan framúrakstur hefði
náð fram að ganga, væru alþingsmenn væntanlega
fyrstu fórnardýrin. En óneitanlega hefði verið gaman
að sjá hugmyndina framkvæmda á launum þingmanna.
Sumt gerist skondið við þessa miklu fundi Alþingis.
Þar þegir heilbrigðisráðherra þunnu hljóði vikum og
raunar mánuðum saman, en stekkur svo í miðri at-
kvæðagreiðslu upp í ræðustól til að veitast á ómaklegan
og ósmekklegan hátt að forvera sínum í embætti.
Ráðamenn Alþingis ættu að velta fyrir sér, hvort það
kunni ekki að skaðast af tíðum sjónvarpssendingum frá
undarlegum atburðum á Alþingi. Stundum styðja þessar
myndir þá skoðun sumra úti í bæ, að Alþingi sé eins
og tossabekkur eða málfundur í gagnfræðaskóla.
Undarlegir atburðir gerast víðar en á Alþingi. Eitt
helzta hermangsfyrirtækið fann leið til að dreifa 900
milljónum til hluthafa sinna á sama tíma og ríkisspítal-
amir voru í óða önn að skera niður 550 milljón króna
útgjöld með því að leggja niður ýmsa þjónustu.
Oft hefur verið krafizt þess, að hermang verði lagt
niður hér á landi og í stað þess boðin út verkefni á heið-
arlegan hátt. 900 milljónirnar hljóta að ýta undir þá
skoðun, að tímabært sé að hreinsa þjóðfélagið af þeim
svarta bletti, sem hermangið hefur sett á það.
Sumir óvæntir atburðir nýbyrjaðs árs eru ekki eins
sorglegir og þessi. Það hefur til dæmis gerzt sennilega
í fyrsta skipti, að hagsmunaaðilar, sem telja að sér veg-
ið í sparnaðaráformum stjómvalda, virðast átta sig á,
hvers vegna þeir lenda undir niðurskurðarhnífnum.
Rektor Háskóla íslands og að minnsta kosti einn
skólastjóri hafa kvartað um, að stjórnvöld séu að draga
úr menntun landsmanna, af því að þau þori ekki að
takast á við hið raunverulega úárhagsvandamál þjóðfé-
lagsins, gífurlegan peningaaustur í landbúnað.
Þetta er einmitt ástæðan fyrir árás stjórnvalda á
menntun eins og árás þeirra á öryrkja, gamalt fólk,
sjúkhnga og bamafólk. Á samdráttartíma verða smæl-
ingjamir undir, þegar varðveitt er velferðarkerfi í at-
vinnulífinu. Þjóðin hefur hingað til neitað að sjá þetta.
Ummæh skólastjóranna tveggja em óvenjuleg og
gleðileg. Hins vegar mun þorri skólamanna ekki enn
sjá neitt samhengi mhh landbúnaðarstefnu og smá-
byggðastefnu stjómvalda annars vegar og niðurskurðar
í skólamálum hins vegar. Orsakasamhengi eru óvinsæl.
Skoðanakannanir hafa sýnt, að meirihluti þjóðarinn-
ar er sæmhega sáttur við velferðarkerfi atvinnulífsins,
sem hefur náð fuhkomnun í landbúnaði. Þess vegna er
ekki hægt að segja annað en, að þjóðin eigi fyhilega
skilið þá útreið, sem hún er að fá hjá stjórnvöldum.
Á sama tíma og hremmingar kerfisins koma niður á
öryrkjum, gamalmennum, námsmönnum, sjúkhngum
og bamafólki safnast þjóðin saman á fjölmenna fundi,
ekki th að finna lausn á vanda velferðarinnar, heldur
th að mótmæla aðhd íslands að meira viðskiptafrelsi.
Þjóð, sem rökræðir með frásögnum af skældum hrút-
um, er hún nefnir í höfuð fólks, sem henni er hla við,
hefur nákvæmlega það Alþingi, sem hún á skihð.
Jónas Kristjánsson
Kúrdar á köld-
um klaka
Þeir sem greiddu frelsun Kúvæts
undan íraksher dýrustu verði í
Persaílóastríðinu í fyrra voru Kúrd-
ar og fyrir þá er stríðinu ekki lokið.
Þeir gjalda enn fyrir stríðið meö lifi
sínu. Nú deyja þeir unnvörpum úr
vosbúð, skorti og sjúkdómum á há-
lendinu við landamæri Tyrklands
þar sem enn eru nokkrir tugir þús-
unda sem ekki þora að snúa heim
til heimkynna sinna í írak.
Þetta var ekki ætlunin. Hún var
sú aö koma aftur til valda Sabah-
hyskinu í Kúvæt og í leiðinni auð-
mýkja Saddam Hussein svo mjög
að honum yrði ekki vært á valda-
stóli. Sabah-íjölskyldan er aftur
orðin einkaeigandi Kúvæts hf. og
þeir 400 til 600 þúsund Kúvætar
sem njóta fuilra ríkisborgararétt-
inda eru aftur orðnir ríkasta fólk
veraldar. Nákvæmri tölu um íbúa-
íjölda er haldið leyndri en þeir ein-
ir sem eru afkomendur íbúa Kú-
væts árið 1922 hafa full borgara-
réttindi. Allir hinir, sem voru um
hálf önnur milljón í fyrra, eru al-
gerlega réttlausir, þeirra á meðal
um 300 þúsund Palestínumenn sem
reknir hafa verið úr landi þótt þeir
hafi búið þar í margar kynslóðir.
Allir utanaðkomandi hafa misst
aleiguna við brottflutning. Þetta
eru miklar hremmingar fyrir fyrr-
verandi starfsmenn og vinnufólk
yfirstéttarinnar í Kúvæt en þær
hörmungar blikna í samanburöi
við það sem gengið hefur yfir
Kúrda.
Örlagavaldar
Það kom flatt upp á heimsbyggð-
ina þegar Kúrdar risu upp í kjölfar
ósigurs íraka í stríðinu. Allur fjöldi
manna hafði aldrei heyrt á þá
minnst, þaðan af síður að þeir væru
rúmlega fimmti hluti íbúa íraks.
En í raun og veru hefði uppreisn
þeirra ekki átt að koma neinum á
óvart sem til þekkti, sérstaklega
ekki Bandaríkjasfjóm. Kúrdar
hafa verið miklir örlagavaldar í
írak allt frá því landið fékk sjálf-
stæði fyrir sextíu ánun, og finna
má beint samhengi milli Kúrda-
uppreisnarinnar á sjöunda ára-
tugnum, stríðs írana og íraka 1980
til 88 og síðan innrásarinnar í Kú-
væt.
Kúrdar hafa verið verkfæri utan-
aðkomandi óvina íraks í áratugi í
kaldrifjaðri refskák írana og
Bandaríkjamanna og samkvæmt
síöustu fréttum ætla Bandaríkja-
menn sér að halda áfram að nota
þá á sama hátt. Fjandskapur Persa
og íraka er árþúsunda gamall en á
árinu 1962, þegar Mustafa Barzani,
faðir núverandi leiðtoga Massoud
Barzanis, hóf uppreisn gegn stjóm-
inni í Bagdad, var hann studdur
með ráðum og dáð af íranskeisara,
Reza Pahlavi sem sá honum fyrir
vopnum sem fengin vom frá
Bandaríkjunum.
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
Tilgangurinn var að veikja þá-
verandi stjóm í Bagdad til að
styrkja stööu írana í deilunni við
írak um yfirráð yfir Shatt al-Arab
árósunum sem eru eina leið íraks
til sjávar. Bandaríkjamenn settu
þá allt traust sitt á íran og keisar-
ann og studdu Kúrda með vopna-
sendingum. Kúrdum varð mikið
ágengt og við lá að íraksher færi
endanlega halloka.
Shatt al-Arab
Niðurstaðan varð sú árið 1975 að
íranir hættu að styðja Kúrda gegn
því að írakar afhentu þeim tvær
eyjar við mynni Shatt al-Arab
fljótsins sem gaf írönum í rauninni
einkayfirráð hemaðarlega yfir
þessari siglingaleið til Basra. Kúrd-
ar vom síðan gjörsigraðir.
Eftir að Saddam Hussein komst
til valda 1979 vildi hann ná því aft-
ur sem tapast hafði og réðst gegn
íran 1980 þegar landið var í upp-
námi út af byltingu Khomeinis. Ir-
akar tóku spildu Iransmegin fljóts-
ins á nokkrum vikum og buðu síð-
an vopnahlé. Því var hafnað og við
tók átta ára stríð sem lauk á sama
stað og það hófst með því að írakar
héldu því sem þeir tóku fyrstu
þrjár vikumar.
Stríðið var því tilgangslaust með
öllu en þegar írakar hertóku Kúv-
æt, gáfu þeir eftir alla landvinxúnga
í íran, til að tryggja landamæri sín,
enda höfðu þeir aðgang að sjó frá
Kúvæt, eða héldu það. í þessu stríði
börðust Kúrdar með íran af heilum
hug og stóðu fyrir miklum hemaði
í norðurhéruðunum. 1988, eftir
stríðið, var komið að skuldadögum,
og þeim var refsað grimmilega.
Afdalabyggðir þeirra vom lagðar
skipulega í rúst og þeim safnað
saman í stærri bæjum og borgum
til að betur mætti hafa stjóm á
þeim.
Á þessum tíma flúðu hundruð
þúsunda til landamæranna við
Tyrkland og íran, rétt eins og síð-
ar, en umheimurinn taldi sig ekki
ábyrgan þá. Stríðið gegn íran, sem
háð var að nokkru í umboði hinna
arabaríkjanna við Persaflóa, leiddi
síðan til fjárhagsþrenginga sem
urðu meginástæðan fyrir innrás-
inni í Kúvæt. Upphafið má rekja til
Kúrda.
Eftir að uppreisn Kúrda í kjölfar
Persaflóastríðsins mistókst flúðu á
aðra milljón þeirra til fjalla, eins
og allir muna, sigurvegurum í
stríðinu til mikillar hrellingar. Síð-
an hefur neyð þeirra þar verið þeim
til ama sem vilja fá að geipa óáreitt-
ir um sigurinn mikla gegn Saddam.
Niður með Saddam
En nú stendur til að virkja Kúrda
á ný. Bandaríkjastjóm verður að
fella Saddam Hussein, það em for-
setakosningar í haust. Til er áætl-
un, studd af Saudi-Aröbum, um að
búa Kúrda vopnum á ný og láta
bandaríska flugherinn veita þeim
vemd. Jafnframt hefur verið gerð
áætlun um að virkja Sjíamúslíma
í Suður-írak í sama skyni með
bandaríska flugherinn á bak við
sig. - Kúrdar eiga að draga úrvals-
sveitir írakshers út úr herbúðum
sínum í nágrenni Bagdad til að
flugherinn geti eyðilagt þær og þá,
segja Bandaríkjamenn, er Saddam
Hussein varnarlaus gegn valda-
ráni.
Þaö á sem sagt að nýta Kúrda
einu sinni enn í þjónustu banda-
riskra hagsmuna, í þetta sinn fyrir
George Bush persónulega í kosn-
ingabaráttunni. Það er svo annað
mál hvort Kúrdar taka þátt í þess-
um leik. Þeir bjuggust við stuðn-
ingi í fyrra en vom þá skildir eftir
á köldum klaka þegar það hentaði
bandarískum hagsmunum. Sjálf-
stætt ríki Kúrda samrýmist ekki
og hefur aldrei samrýmst banda-
rískum, írönskum, tyrkneskum
eða sýrlenskum hagsmunum og
svo er ekki heldur nú.
Gunnar Eyþórsson
„Sjálfstætt ríki Kúrda samrýmist ekki
og hefur aldrei samrýmst bandarísk-
um, írönskum, tyrkneskum eða sýr-
lenskum hagsmunum og svo er ekki
heldur nú.“