Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.1992, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 27. MARS 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÚNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELiAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SiMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SiMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð i lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Áhrifin af GATT
Neytendafélag höfuðborgarsvæðisins hefur látið hag-
fræðistofnun Háskóla íslands reikna út áhrifin á verð-
lagningu landbúnaðarvara ef GATT-samkomulagið
verður samþykkt eins og það liggur fyrir. Niðurstaðan
er sú að verðlag á landbúnaðrvörum geti lækkað frá 8%
og allt upp í 25% og í framhjáhlaupi er bent á að verð-
lag hér á landi á þessum vörum sé 40 til 700% hærra en
í Noregi. Hver mundi munurinn verða ef leitað yrði
lengra suður til samanburðar?
Þessar niðurstöður koma í sjálfu sér ekki á óvart.
Drögin að GATT-samkomulaginu fela í sér tilslakanir á
innflutningshöftum og niðurfellingu tolla í viðskiptum
landa í mifli að því er landbúnaðarvörur varðar. Menn
muna enn hver viðbrögð bænda og landbúnaðarforkólfa
urðu þegar utanríkisráðherra kynnti drögin. Ráðherr-
ann var stimplaður sem landráðamaður eða hrútur sem
réttast væri að aflífa. Það dugði ekkert minna til að af-
flytja þær staðreyndir að GATT-samkomulag væri feng-
ur fyrir lífskjörin.
Þó er í rauninni afar lítill hluti hinnar hefðbundnu
landbúnaðarframleiðslu í samkeppni við innflutning
samkvæmt drögunum. Leyfður innflutningur í fyrsta
áfanga er innan við 3% heildarframleiðslunnar hér á
landi og aðlögun átti að gerast á löngum tíma. Búsifjar
bændastéttarinnar yrðu óverulegar en væntanlegt sam-
komulag gerir bændum engu að siður kleift að búa sig
undir óhjákvæmilega samkeppni. í stað þess að bíta á
jaxlinn og nota nú tækifærið til að losa sig undan ríkis-
framfærslunni hægt og bítandi hefur landbúnaðarkerfið
vaflð þann kost að sverjast í ævarandi fóstbræðralag
við einokun, höft og ríkisforsjá.
Gott og vel, bændur verja sína hagsmuni með oddi
og egg og skýla sér á bak við ríkisverndaða einokun.
En hvað með hina hliðina á málinu, hvað með hags-
muni neytenda, launþega og alls almennings? Hvers
vegna beita stórar og fjölmennar samninganefndir
verkalýðshreyfingarinnar sér ekki fyrir áskorunum og
kröfugerðum um að ríkisvaldið lýsi yfir einróma stuðn-
ingi við GATT-samkomulagið? Heimflin í landinu mun-
ar .um 8 til 25% verðlækkun á algengustu nauðsynjavör-
um. Svo ekki sé talað um ef innflutningur yrði aukinn
enn meir í kjölfarið.
Samningamenn ASÍ og BSRB eru að streitast við að
fá hækkun á bamabótum, sem er einkennileg krafa í
ljósi þess að ríkistjómin hefur fyrst og fremst lækkað
bamabætur á hálaunafólki. Samninganefndirnar eru
að krefjast lækkunar á gjaldtökum heilsugæslustöðva
þegar böm eiga í hlut. Þetta em sértækar kröfur sem
afmarkaður hópur nýtur góðs af. Hvers vegna reyna
samninganefndimar ekki að ná fram aimennum og
augljósum kjarabótum sem meðal annars felast í lækk-
un á vöruverði? Það kemur öllum launþegum til góða
hvort sem þeir eiga böm eða ekki og án tillits til þess
hvort sækja þurfi heilsugæslustöðvar heim.
Ef samningamenn verkalýðshreyfingarinnar telja sig
vera umbjóðendur almannahagsmuna, er nærtækast
að ganga í flð með þeim sem vilja létta rándým verð-
lagi af þjóðinni og minnka nauðsynjaútgjöld heimfl-
anna. Þar em kjarabæturnar, þar em lífskjörin mæld.
Landbúnaðurinn verður að lifa í þeim heimi aukins
markaðsfrelsis, sem nú er að þróast, og íslenskir laun-
þegar munu njóta góðs af þeirri þróun í lækkun vöm-
verðs ef forysta verkalýðshreyfingarinnar hefur vit og
þor til að veita henni stuðning. Ellert B. Schram
Inngangan í Evrópubandalagið:
Hraðvaxandi
andstaða
Nýlega ákvað fmnska þingið að
senda umsókn um inngöngu í EB
til Brussel. Svíar sóttu um inn-
göngu á síðasta ári og talað er um
að Norðmenn muni sækja um inn-
göngu jafnvel á þessu ári. Af frétt-
um mætti ætla að einhugur ríkti
um þessi mál á Norðurlöndum. En
það er langt frá því að sátt sé um
þessar ákvarðanir meðal almenn-
ings í löndunum. Andstaðan vex
eftir því sem þekking fólks eykst á
því sem felst í aðild.
Svíþjóð
í Svíþjóð var stuðningur við EB-
aðild mestur í desember 1990 eða
um 67% en þá ákvað þingið að
senda umsókn til Brussel. Síðan
hefur áht fólks breyst verulega.
Aðeins ári síðar sögðu 48% já, 24%
sögðu nei og 27% voru í vafa. Nú í
mars voru þeir sem sögðu nei orðn-
sem nú er að gerast í EB,“ segir greinarhöfundur m.a.
ir 36% og já sögðu 44%.
Áberandi er að það eru fleiri kon-
ur og ungt fólk sem er andsnúið
aðild. Mér kom sérstaklega á óvart
að innan sænska krataflokksins er
það einkum unga fólkið sem setur
spurningarmerki við aðild en hér
á landi hafa það einmitt verið ung-
kratar sem telja aðild að EB væn-
legan kost fyrir íslendinga.
Finnland
í Finnlandi er ástandið nokkuö
sérstakt. Fyrir aðeins ári hvarflaði
varla að mörgum að Finnar sæktu
um aðild að Evrópubandalaginu.
Þann 18. mars sl. ákvað hins vegar
þingið að senda inn aðildarum-
sókn. Þótt umsókn án skiiyrða hafi
verið send til Brussel var samþykkt
þingsins háð því að Finnar héldu
hlutleysi sínu gagnvart nágrönn-
unum í austri og að sérstaða
finnsks landbúnaðar yrði viður-
kennd.
Ölíklegt er að þetta sé raunhæft
þar sem hið nýja Evrópusamveldi,
sem samþykkt var í Maastricht í
desember sl., ætlar að hafa sameig-
inlega utanríkis- og varnarmála-
stefnu og tala einni röddu á al-
þjóðavettvangi í þessum málum.
Það mun þvi sjálfsagt fara eins fyr-
ir þessum fyrirvörum og öðrum
sem settir eru fram gagnvart EB.
Austurríkismenn settu einnig fram
Usta af fyrirvörum þegar þeir sóttu
um aðild en þann Usta er nú búið
að keyra á haugana.
Skoðanakannanir í Finnlandi
sýndu árið 1990 að 63% vildu aðUd
að EB en fyrir ári voru þeir orðnir
58% og í janúar sl. voru þeir aðeins
46% af þeim sem spurðir voru. Það
vakti athygU að innan finnska Mið-
flokksins studdu aðeins 29 þing-
menn stefnu forsætisráöherrans og
formaxms flokksins um að sækja
um aðild að EB en 24 voru á móti.
Noregur
Árið 1972 höfnuðu Norðmenn því
í þjóðaratkvæðagreiðslu að Noreg-
ur sækti um aðild að EB, þrátt fyr-
ir aö þingið væri búið að sam-
þykkja aðild. Norðmenn voru lengi
að jafna sig eftir þær miklu deilur
og átök sem voru á þeim tíma. Nú
virðist ástandið ætla að verða svip-
að. Almenningur skiptist nokkum
veginn í jafnar fylkingar með og á
móti aðild að EB.
Andstaðan við aðild er mest í
Norður-Noregi en 1 stórborgunum
er stuðningur við aðild meiri. For-
sætisráðherrann Gro Harlem
Bmntland hefur veriö ákafasti
stuðningsmaður aðildar þótt enn
liafi hún ekki komið hreint fram
og sagt beint að hún telji aðild aö
Kjallariim
Kristín Einarsdóttir
þingkona Kvennalistans og
formaður stjórnar Samstööu
EB æskilegan kost fyrir Noreg.
Hún var ákafur stuðningsmaður
aðildar 1972 og hefur ekkert skipt
um skoðun síðan.
Danmörk og
Evrópusamveldið
Það sem hefur vakið einna mesta
athygh er andstaða Dana við þær
breytingar sem gerðar vom á
stjórnarskrá EB, Rómarsáttmálan-
um, í Maastricht í desember 1991.
Þaö hefur vafist fyrir mörgum hvað
það er sem Danir eiga að greiða
atkvæði um 2. júní nk. í þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Þeir eru í Evrópu-
bandalaginu og hafa verið það frá
1972. Danir eru að greiða atkvæði
um hvort þeir styðji breytingar á
EB í sambandsríki með sameigin-
lega utanríkis- og vamarmála-
stefnu, sameiginleg ytri landamær-
um og sameiginlega lögreglu
(Europol), sameiginlega mynt,
meira vald framkvæmdastjómar,
minni völd þjóðþinga og fleira
mætti telja sem færir völd frá ein-
stökum þjóðiun til Brussel.
Meira en helmingur þeirra Dana
sem taka afstöðu í skoðanakönnun-
um em andsnúnir aðUd að Evrópu-
samveldinu og virðist andstaðan
fara vaxandi. MikiU hræðsluáróð-
ur er þar í gangi og segja já-menn
að í raun hafi Danir ekki um annað
að velja en segja já ef þeir ætli ekki
að einangra sig frá Evrópu. Kann-
ast nokkur við slíkan áróður? Dam-
ir láta ekki bjóða sér slíkt og hafa
brugðist ókvæða við og segja að það
hafi lítinn tilgang að efna til þjóðar-
atkvæðagreiðslu ef þeir hafa í raun
ekki um neitt að velja.
í könnun á viðhorfum Dana tU
Evrópubandalagsins, sem gerð var
nýlega, kom í ljós að stór hluti
þeirra telur að EB sé fyrst og fremst
hagstætt fyrir þá sem betur mega
sín en hinir verði útundan. Það
þarf því engan að undra að sett
skuli spurningarmerki við það sem
nú er að gerast í EB.
Svíþjóð og Finnland eru að sækja
um aðUd að Evrópusamveldinu en
ekki Evrópubandalaginu eins og
það hefur verið fram að Maa-
stricht. Mestar líkur eru meira að
segja taldar á því að enn meiri
breytingar verði gerðar á EB áður
en ný lönd verða tekin inn. Talað
er um að fækka opinberum tungu-
málum, tryggja stærri ríkjunum
fleiri þingmenn og auka völd stóm
ríkjanna í ráðherraráðinu.
EES og samstaða
um óháð ísland
Meö aðild aö EES er tekið stórt
skref inn í EB og fastlega má búast
við því að ef ísland verður aöili að
EES-samningi verði þess ekki langt
að bíða að krafan um aðUd að EB
verði sett á oddinn.
Hér á landi hefur starfað um
nokkurt skeið þverpóhtísk hreyf-
ing fólks, Samstaða um óháð ís-
land, sem vinnur gegn aðUd íslands
að EES og EB. Annars staðar á
Norðurlöndum starfa sams konar
hreyfingar. Fjöldi fólks hefur kom-
ið til hðs við þær að undanfórnu.
Mikilvægt er að fólk, sem lítur
svo á að samvinna ríkja og sam-
skipti eigi að byggjast á viöurkenn-
ingu og virðingu á sjálfstæði þjóð-
ríkja, fylki hði og komi í veg fyrir
að ísland verði aðili að EES og
þannig verði stigið fyrsta skrefið
inn í stórríkið sem er að myndast
í Évrópu.
Krístin Einarsdóttir
„ ... fastlega má búast við því að ef ís-
land verður aðili að EES-samningi
verði þess ekki langt að bíða að krafan
um aðild að EB verði sett á oddinn.“