Dagblaðið Vísir - DV - 05.05.1992, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 5. MAÍ 1992.
15
Er menntun
einskis metin?
Stúdentsprófin eru eitt besta veganesti sem nokkur getur fengið.
Er íslendingar fara í framhalds-
nám í öðrum löndum gengur þeim
yfirleitt mjög vel og ekki er óal-
gengt að fréttir berist af námsaf-
rekum þeirra hingað upp á Frón.
Virðist ekki skipta máli á hvaða
sviði það er, íslendingar erlendis
eru yfirleitt upp til hópa landi sínu
til sóma. Það vill þó oft gleymast í
allri umræðunni um afrek „okkar"
að það er fyrst og fremst góður
grunnur sem gerir íslendingum
kleift að ná langt síðar meir á
ævinni.
Aftar á merina
Hér á landi er aðeins einn af
hverjum hundrað ólæs. í Afganist-
an eru 12% þjóðarinnar ólæs og í
Afríkuríkinu Efri Volta eru aðeins
sjö af hundraði læsir. Það er því
ekkert sjálfsagt að geta lesið eða
geta lokið grunnskólanámi, hvað
þá framhaldsnámi. Þess vegna er
einmitt ástæða til að hlúa sem best
að íslenska menntakerfinu og
leggja rækt við þá arfleifð sem við
fengum frá forfeðrum okkar.
Því miður lítur nú út fyrir að
vegna niðurskurðar í menntamál-
um verði alvarlega höggvið að rót-
um íslenskrar menntunar. „Það
eru erfiðir tímar, það er atvinnu-
þref* eins og segir í ljóði Halldórs
Laxness, Maístjömunni, og það
gera sér allir grein fyrir að það ber
að draga saman seglin uns aftur
blæs byrlega. En þó að seglin séu
dregin saman er óþarfi að sökkva
bátnum. Ef þær aðgerðir sem fyrir-
hugaðar eru í menntamálum verða
að veruleika er hætta á aö landinn
renni aftar á merina og enginn veit
KjaUariim
Guðbjörg Hildur Kolbeins
M.A. í fjölmiðlafræði
hvenær eða hvort hann nær að
komast jafn framarlega á hana eins
og hann er í dag.
Einsetinn skóli
Skal hér minnst á tvennt sem
rætt hefur verið um í niðurskurö-
armálum. í fyrsta lagi eru það hug-
myndir um styttri skóladag grunn-
skólanemenda. Sú hugmynd er í
algjörri þversögn við þá stefnu að
hafa einsetinn skóla. Það er löngu
kominn tími til að grunnskólar
hérlendis verði einsetnir, að skóla-
tími barna og unghnga verði sá
sami og dagvinnutími forráða-
manna þeirra. Eins og ástandið er
í dag eru krakkamir að þeytast
fram og til baka milli skóla og
heimilis allan daginn þar sem
stundaskráin er sundurslitin. Það
væri nær lagi að lengja skóladag-
inn og hafa hann samfelldan hjá
öllum grunnskólanemendum og
þar með bjóða upp á fleiri kennslu-
tíma í viku.
í öðru lagi eru það svo tillögur
menntamálaráöherra um breyt-
ingar á framhaldsskólakerfinu, þ.e.
að láta nemendur útskrifast tveim-
ur árum fyrr, 18 ára en ekki tvítuga
eins og nú er. í Bandaríkjunum eru
nemendur 18 ára er þeir útskrifast
frá „high school" og fara í háskóla.
Nám til B.A. eða B.S. gráðu tekur
yfirleitt fjögur ár, en það er reynsla
háskólayfirvalda vestan hafs að
meirihluti bandarískra nema fari í
gegnum háskólann á lengri tíma,
jafnvel sex árum. íslendingar viö
nám í Bandaríkjununum ná, á hinn
bóginn, oftast að ljúka sama námi
á tveimur til fiórum árum þar sem
þeir eru mun betur undirbúnir
undir háskólanámið.
Menntaskólaárin þroskandi
Það er til efs að nokkur maður
blóti stúdentsprófunum þegar út í
heim er komið, því þó að mörgum
finnist þau erfið þegar þau eru tek-
in eru þau eitt besta veganesti sem
nokkur getur fengið. Nú er hér
ekki endilega verið að tala um þær
greinar sem lærðar voru, heldur
fremur aUt það sem lærist við að
eyða fiórum árum í mennta- eða
fiölbrautaskóla. Menntaskólaárin
eru yfirleitt mjög þroskandi og
margir temja sér sjálfsaga og sjálf-
stæða hugsun einmitt á þessum
árum. Það væru mikil mistök að
ætla ungu fólki aðeins tvö ár til að
brúa bilið milli grunnskóla og há-
skóla, stökkið er stærra en það.
Ef breytingin á mennta- og fiöl-
brautaskólunum nær fram að
ganga hggur það í augum uppi að
háskólinn mun gera mun meiri
kröfur th nýnema og inntökupróf
verða nauðsynleg. Margir, sem
ekki uppfyha inntökuskilyrði,
munu hafa hug á háskólanámi og
því skapast þama hópur sem koma
verður á móts við. í Bandaríkjun-
um t.d. hafa margir háskólar sér-
stakar undirbúningsdeildir fyrir þá
sem ekki hafa ennþá þann grunn
sem nauðsynlegur er áður en
reglulegt nám er hafið.
Aður en byijað verður að beita
hnífnum er mikilvægt að skoða
hvaða afleiðingar niðurskuröurinn
getur haft.-Fjöldi forráðamanna
bama og hnghnga mun ekki sætta
sig við að grunnskólanemendur fái
minni kennslu en nú er. Hluti þessa
hóps mun verða reiöubúinn til aö
senda böm sín í einkaskóla og
borga fyrir menntun þeirra úr eig-
in vasa ef ljóst er að þannig fái þau
betri kennslu. Ef ekki er hægt að
spara innan menntakerfisins án
þess að það bitni á almennri
menntun í landinu verður að gera
fólki kleift að velja um fleiri leiðir
til menntunar en nú er.
„Þaö væru mikil mistök aö ætla ungu
fólki aðeins tvö ár til að brúa bilið milli
grunnskóla og háskóla.
Jafnrétti
„Heimilisstörf og barnauppeldi virðast í litlu uppáhaldi hjð þjóðinni... “
Það er fógur hugsjón að ætla sér
að koma á jafnrétti í heiminum.
Og vafalaust eru allir þeir sem
misrétti em beittir sammála því að
berjast skuh fyrir jöfnum rétti fólks
á sem flestum sviðum. Þeir sem
kúga fólk í krafti valds era hins
vegar varla sama sinnis.
Hér á landi hefur umræða um
jafnrétti um nokkurt skeið snúist
um jafnan rétt kynjanna og helgast
það af því að konur hafa að eigin
sögn veriö misrétti beittar frá því
að guö skapaði Adam. Nú vilja
margir breyta þessu og margt hefur
breyst. Sumt vafalaust tíl batnaðar.
Bæði er þetta að þakka baráttu
karla og kvenna en ekki síst breytt-
um tímum. Lög hafa verið sett um
jafnrétti og ráð skipuð (aðahega
konum) th að reyna að koma vitinu
fyrir menn.
En því miður er erfitt að sefia lög
um uppeldi bama og samskipti
fólks heima hjá sér. Það sem einum
hugnast finnst öðmm fáviska. Og
ef það er satt sem sagt er að gera
eigi úppþvottaburstann að eins
konar veldissprota heimihsins er
kannski betur heima setið en af
stað farið.
Misrétti
Kona nokkur sagði mér eitt sinn
á upphafsárum umræðna um jafn-
réttismál, þetta var um svipað leyti
og það þótti thtökumál ef karlmað-
ur þvoði disk eða dó ekki úr hungri
ef konan hans lagðist inn á spítala,
að hún gæti varla hugsað sér neitt
heimihslegra en það að sjá bónda
sinn sefiast í besta stólinn í stof-
unni með blað eða bók í hönd á
KjaUarinn
Benedikt Axelsson
kennari
meðan hún væri að sinna heimhis-
störfunum.
Þessi hjón unnu bæði jafnmikið
utan heimihs og það var því fyhsta
ástæða th að bóndinn settist ekki
inni í stofu, heldur tæki sér tusku
í hönd og færi að skúra gólfin eða
gera eitthvað annaö álíka jafnrétt-
islegt.
- Þannig var nú jafnrétti þessara
hjóna. Það er nefnhega ekki ahs
staðar eins.
Eitt sinn kom sonur minn th
dæmis heim úr skólanum með þá
visku í bijósti frá jafnréttiskennara
að þaðan í frá gæti enginn ryksug-
að fyrir konuna sína, skúrað gólf,
fariö út í búð né gert neitt annað
sem menn höfðu þóst vera að gera
fyrir sin betri helming vegna vænt-
umþykju eða sökum þess að hann
var kominn með slæmsku í bak
eftir skúringar, þvotta og búð-
arráp. Svo ekki sé minnst á bama-
uppeldið.
Hér eftir átti allt sem gert var á
heimihnu af karlmönnum aö vist-
ast á kontó þeirra sjálfra eða heim-
hisins. Og þá varð surnurn á að
spyija sem svo hvort nú ætti að
svipta menn þeirri ánægju að gera
eitthvað fyrir meðbræður sína al-
mennt eða hvort menn fengju að
vera í friði með uppvaskið sitt fyrir
skólum og löggjafarsamkundum
enn um sinn.
Af góðum hug
Vafalaust gengur þeim gott eitt
th sem harðast beijast fyrir bætt-
um hag kvenna utandyra sem inn-
an. Það má þó ekki gleyma því að
varla mun borin meiri virðing né.
almennari fyrir nokkurri stétt á
íslandi en þeirri sem stritaði löng-
um stundum th sjávar og sveita og
oftast við hth efni við að ala upp
þær kynslóðir sem nú senda bömin
sín fárra mánaða á dagheimih th
að hægt sé að veita sjálfum sér
miri lífsþægindi og fiölbreyttari
skemmtun og telja að jafnrétti sé
einna helst fólgið í því hvort hjón-
anna heldur um uppþbottaburst-
ann.
Heimihsstörf og bamauppeldi
virðast í htlu uppáhaldi hjá þjóð-
inni og engu er líkara en að fólk
haldi að þeir sem sinna áðumefnd-
um störfum geri aldrei neitt. Samt
er heimihð og fiölskyldan hom-
steinn þjóðfélagsins, miklu merki-
legri stofnun en útúrsnúningurinn
á Óskjuhhð og Ráðhúsið við Tjöm-
ina, jafnvel þótt þar hafi nú verið
borðaðar áfián þúsund snittur, og
hægt sé að draga fyrir endumar á
Tjöminni með því að ýta á hnapp.
Hvemig væri aö taka nú höndum
saman um að beijast fyrir jafiirétti
á skynsamlegum nótum?
Benedikt Axelsson
„En því miður er erfitt að setja lög um
uppeldi barna og samskipti fólks heima
hja sér. Það sem einum hugnast finnst
öðrum fáviska.“