Dagblaðið Vísir - DV - 23.05.1992, Qupperneq 15

LAUGARDAGUR 23. MAÍ 1992,
15
Skattur á bameignir
Islendingar þekkja þaö vel aö
endar ná ekki saman í fjármálun-
um. Viö höfum lifað um efni fram
um árabil. Hiö opinbera eyðir allt
of miklu og margir einstaklingar
og fjölskyldur teygja sig heldur
lengra en þær ná. Fólk fer í hús-
byggingar sem það ræður ekki viö,
kaupir sér of dýra bíla og fer í
ferðalög sem það hefur ekki efni
á. Tækjafíkn íslendinga er vel
þekkt. Þannig eiga fáar eða engar
þjóðir eins marga bíla, tölvur, sjón-
vörp, myndbandstæki, síma, far-
síma og þannig má lengi telja. Þeg-
ar ný gerð kemur af þeim tækjum
sem menn eiga í fuilkomnu lagi
heima hjá sér finna þeir þörf hjá
sér til þess að greiða stórfé á milli
tíi þess að eignast nýju gerðina.
Með kort
uppávasann
Við vorum fljót að tileinka okkur
greiðslukortin þegar þau komu til
sögunnar. Nú er nánast hver mað-
ur með kort upp á vasann og kaup-
ir út á kortið smátt og stórt. Það
er freistandi að leggja fram kortíð
ef hugurinn gimist eitthvað og enn
er mánuður eða jafnvel hálfur ann-
ar til stefnu. En það kemur að
skuldadögunum. Það kemur fram
í könnun Neytendasamtakanna að
einn af hverjum fjórum notendum
greiðslukorta hafi einhvern tíma á
síðustu tólf mánuðum ekki getað
greitt kortareikninginn á gjald-
daga. Þriðjungur korthafa haföi og
notfært sér þá þjónustu greiðslu-
kortafyrirtækjanna aö dreifa
greiðslum á fleiri mánuði.
Harðnar á dalnum
Stór hluti manna á þannig í fjár-
hagserfiðleikum, mismiklum að
sjálfsögðu. Fjölmargar fréttir höf-
unr við lesið undanfarin misseri
um gjaldþrot einstaklinga. Þar sjá
menn tölur um hundruð og jafnvel
þúsundir manna. Þær tölur lýsa
þó ekki þeim hörmungum sem
þetta fólk og fjölskyldur þeirra
ganga í gegnum.
Taxtalaun á Islandi eru lág og
menn hafa því fleytt sér áfram á
mikilli yfirvinnu. Þetta hefur geng-
ið þegar næga vinnu er að fá. Þegar
harðnar á dalnum dregur úr tekj-
um fólks og atvinnuleysi eykst eins
og sést hefur að undanfórnu. Samið
hefur verið í anda þjóðarsáttar hér
á landi í tvígang. Þar hafa launa-
hækkanir verið litlar en á móti
kemur að verðbólga hefur lækkað
og komist á svipað stig og er í ná-
grannalöndum okkar. Stöðugleiki
verðlags og gengis er okkur ákaf-
lega mikilvægur og þarf ekki að
lýsa því fyrir venjulegu launafólki
sem þarf að greiða af verðtryggðum
lánum.
Það kom fram í DV á fimmtudag-
inn að bil milh hæst- og lægstlaun-
uðu stéttanna innan ASÍ hefur vax-
iö undanfarinn áratug. Breyting-
arnar eru hins vegar ekki svo mikl-
ar að ástæða sé til að óttast. Þjóðar-
sáttarsamningarnir nýgerðu fela í
sér sérstakar hækkanir til hinna
lægstlaunuðu þannig að líklegt er
að í ár dragi aftur úr mismun á
launatekjum. Þetta er bót frá fyrri
þjóðarsáttarsamningum þar sem
láglaunafólk bar hita og þunga að-
gerðanna. Laun hækkuðu sárahtið
og kaupmáttur minnkaði.
Dýr matvara
En hvað er dýrast í rekstri venju-
legrar fjölskyldu? Ahir þurfa þak
yfir höfuðið, fæði og klæði. Það er
dýrt að koma sér upp húsnæði og
föt eru dýr hér. Það sést við saman-
burð á fataverði í verslunum hér
og í nágrannalöndunum. En það
sem kannski er erfiðast fyrir
venjulega fjölskyldu að kljúfa eru
matarkaupin. Matvara er óheyri-
lega dýr hér á landi. Þar er ekki
endilega við kaupmenn að sakast
enda efast ég um að álagning sé
hærri hér á landi en annars staðar.
Fjárfesting í verslunarhúsnæði
hefur að vísu verið mikil og hún
kostar sitt. En það sem mestu máh
skiptir eru opinberar álögur með
matarskattinn illræmda í broddi
fylkingar auk einokunarsölu á
landbúnaðarafurðum.
Framfærslabama
og unglinga
Félag einstæðra foreldra birtir í
fréttablaði sínu athyghsverðar töl-
ur um framfærslukostnað bama
og unghnga. Könnunin var gerð
meöal félagsmanna og ættu aö gefa
vísbendingu um hvað það kostar
Laugardagspistill
Jónas Haraldsson
fréttastjóri
að fæða, klæða og hýsa börn og
unghnga. Munur á framfærslu-
kostnaði barna einstæðra foreldra
og hjóna eða sambýhsfólks kann
að vera einhver en varla teljandi.
Þarfir ungmennanna eru jú svipað-
ar hver svo sem framfleytir. í þess-
ari könnun kemur fram að það
kostar frá tæplega 353 þúsund
krónum á ári að framfleyta smá-
börnum upp í rúmlega hálfa núllj-
ón sem unglingamir kosta á ári.
Hvað kostarbarnið?
Samkvæmt könnuninni vega
bamagæsla og fatakaup þyngst í
kostnaði barna innan við fimm ára
aldur eða 115 þúsund krónum hvor
hður á ári. Matarkostnaður og
kaup á hreinlætisvörum er um 71
þúsund krónur á ári. Annað sem
fylgir þessum aldursflokki era
vagnar, kerrur, bílstólar og fleira.
Odýrara er að gæta barna á aldr-
inum 6 til 9 ára og einnig aö klæða
þau. Þeir hðir em metnir á milh
80 og 90 þúsund krónur á ári. Mat-
ur og hreinlætisvara verður hins
vegar mun dýrari eöa nær 138 þús-
und á ári. Annað sem bætist við
hjá þessum aldurshópi er meðal
annars dansskólar og íþróttir,
vasapeningar og skemmtanir.
Hálf milljón
í táninginn
Matarkostnaður vegur þyngst í
aldurshópnum 10-12 ára. Matur og
hreinlætisvörur fyrir bam á þess-
um aldri kosta árlega nær 170 þús-
und krónur. Fatakaup em metin á
tæplega 104 þúsund. Annað sem
þessi hópur tekur til sín er meðal
annars ferðakostnaður, tónhstar-
og dansskólar, íþróttir, skólabæk-
ur, skemmtanir og vasapeningar,
skíði og skautar.
Dýrastir eru táningarnir. Þar
vega matur og hreinlætisvörur
þyngst eða nær 189 þúsund krónur
á ári. Dýrast er einnig að klæða
þennan aldurshóp en það er metið
á nær 120 þúsund krónur. Aðrir
dýrir hðir táninganna era skemmt-
anir og vasapeningar, rúmlega 43
þúsund krónur, ferðakostnaður
um 22 þúsund og íþróttir, dans- og
tónhstarskólar á 35 þúsund krónur.
Þá er og inni liður fyrir tannrétt-
ingar sem metinn er á rúmlega 31
þúsund krónur.
Lágar tölur eða háar?
Fyrir utan þá hði sem hér hafa
verið nefndir er metinn lækna- og
lyfjakostnaður barna og unghnga,
hársnyrting, reiðhjól, myndataka,
gleraugu, rúm og fleira í herbergi.
Allt kostar þetta sitt.
í þessum tölum um rekstur barna
og unglinga er ekki reiknað með
kostnaði vegna íbúðarhúsnæðis,
rafmagns, hita, síma eða kaupa á
fjölmiðlaefni. Þá er ekki tekinn inn
í þetta fermingarkostnaður sem er
umtalsverður.
Á móti þessum kostnaði koma
barnabætur frá hinu opinbera. Þær
vom nýlega skornar niður og vega
ekki þungt í heildarpakkanum. Al-
þýðublaðið ræddi við Höllu Guð-
jónsdóttur hjá Félagi einstæðra
foreldra vegna þessarar könnunar.
Félagið kvartar undan því að með-
lagsgreiðslur séu of lágar og dugi
engan veginn fyrir hálfri fram-
færslu. „Þessar tölur sem fram
koma þykja mörgum lágar og það
em þær líka,“ segir Haha í viðtali
við blaðið. „Það má alveg segja að
þessir hstar sýni hvað einstæðir
foreldrar gátu keypt - ekki hvaö
þeir vildu kaupa“.
Fjögurbörn
-l,7milljónir
Um það má deila hvprt tölurnar
em lágar eða ekki. Óumdeilt er
hins vegar að kostnaður vegna
framfærslu bama er umtalsverður
og allt of htið tillit tekið til hans
af hinu opinbera. Pistilskrifari á
fjögur börn. Til gamans lagði ég
saman framfærslukostnað barn-
anna eftir aldri þeirra og miðaði
við áðurnefndar tölur. Þá kemur í
ljós að það kostar okkur hjónin
1.753.460 krónur á ári að framfleyta
börnum okkar. Þessi lúxus okkar
kostar því hátt í tvær milljónir á
ári. Þá eigum við eftir að borða eitt-
hvaö sjálf, borga skatta og skyldur,
fasteignagjöld og viðhald fyrir utan
bílakostnað og alla þá hluti, mögu-
lega og ómögulega, sem það kostar
að vera til.
Stjómvöld vakni
Nú skil ég af hverju peningarnir
hverfa svo fljótt eftir hver mánaða-
mót og kortið verður að duga fyrir
soðningunni í Hagkaupi. Venjuiegt
fólk vinnur varla fyrir fæði, klæð-
um og húsaskjóh fyrir sig og sína
nánustu.
Er ekki ráð að stjórnvöld rumski,
taki á málinu og hætti að svína á
alþýðu þessa lands. Draga ber úr
álögum á brýnustu nauðsynjar og
heimila sölu á innfluttum, ódýrum,
landbúnaðarafurðum. Þá ber að
hækka skattleysismörk. Það er
löngu tímabært.