Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1992, Qupperneq 14

14
FIMMTUDAGUR 10. SEPTEMBER 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JONSSON
Fréttastjóri: JÖNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91)63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblað 150 kr.
Stuðlað að þjóðahreinsun
Fyrrverandi forsetaframbjóðandi í Rússlandi sagði
nýlega á fundi, að Eistlendingar skyldu flýja yfir til
Svíþjóðar áður en það yrði of seint, því að annars yrðu
þeir fluttir nauðugir til Síberíu. Þetta var Vladimir Zhir-
inovskíj, sem nýtur töluverðs fylgis í Rússlandi.
Boris Jeltsín var á hátindi yinsældanna, þegar hann
vann Zhirinovskíj í forsetakosningum. Nú gengur allt á
afturfótunum hjá Jeltsín, þannig að ekki er unnt að
treysta því, að í næstu forsetakosningum vinni hann
sigur á fulltrúa þjóðemissinnaðra öfgamanna.
Annar þekktur og áhrifamikill stjórnmálamaður í
hópi rússneskra þjóðernissinna er Viktor Alksnis. Hann
sagði nýlega í útvarpi til rússneskumælandi fólks í
Eystrasaltslöndunum, að Rússland mundi brátt geta
innlimað þau. Hann fylgist vel með árangri Serba.
Öfgamenn í Rússlandi eru hrifnir af þjóðahreinsunar-
stefnu Serba. Þeir sjá, að Serbar komast upp með að
taka landsvæði, þar sem þeir eru í miklum minnihluta,
og reka íbúana á brott með ógeðslegum ofbeldisverkum.
Þetta vilja þeir líka gera á valdasvæði Rússlands.
Opinberlega hafa þeir hótað íbúum Eystrasaltsríkj-
anna, að þeim verði smalað til Síberíu, ef þeir hafi sig
ekki á brott til Svíþjóðar. Sama þjóðahreinsunarstefna
kemur fram gegn Moldóvum við landamæri Rúmeníu
og gegn mörgum tugum minnihlutahópa í.landinu.
Fleiri eru þeir, sem fylgjast með þjóðahreinsun Serba
í Króatíu og Bosníu. í KákasusQöllum beijast Armenar
og Azerar og reka almenning á brott til skiptis. Nýstofn-
að Slóvakíuríki mun senn fara að beita ofbeldi gegn
ungverskum minnihluta við landamæri ríkjanna.
Ekki þarf að leita svona langt frá Serbum til að finna
árangurinn af útþenslustefnu þeirra. Þeir eru í miklum
minnihluta í Kosovo, en eru farnir að beita þjóðahreins-
un gegn albanska meirihlutanum. Sami hryllingur er á
byijunarstigi gegn Ungveijum í Vojvodina.
Allt byggist þetta á, að þjóðernissinnaðir hryðju-
verkamenn sjá, að Vesturlönd láta þetta kyrrt liggja,
en senda hjálparstofnanir til að taka ábyrgð á fólkinu,
sem hrakið er á brott. Haldnir eru fáránlegir friðarfund-
ir út og suður, en ekkert raunhæft gert í málinu.
Slobodan Milosevic ætlar að komast upp með það í
Kosovo og Voyvodina, sem hann hefur komizt upp með
í Króatíu og Bosníu. Hið sama ætlar hinn rússneski
Zhirinovskíj að gera í Eystrasaltsríkjunum og Moldóv-
íu, er hann kemst til valda í næstu forsetakosningum.
Forsenda alls þessa er japl og jaml og fuður þeirra,
sem ráða ríkjum á Vesturlöndum, einkum helztu ráða-
manna Evrópusamfélagsins og Bandaríkjanna. Þetta
eru lúðar, sem hvorki sjá siðleysið né óhagkvæmnina
í að leyfa Serbum að halda uppteknum hætti í Bosníu.
Herveldi Vesturlanda eiga að lýsa algeru siglinga- og
flugbanni á Serbíu og Svartfjallaland, banna flug her-
véla Serba, eyða flugvöllum þeirra og öðrum hemaðar-
lega mikilvægum stöðum. Þau eiga að hervæða Bosníu-
menn gegn Serbum. Þetta er augljós skylda þeirra.
Miklum árangri má ná án þess að taka þátt í skæru-
hemaði á landi. Með ofangreindum hernaðaraðgerðum
Vesturlanda er um leið sagt við Slobodan Milosevic og
Vladimir Zhirinovskíj og alla aðra, sem áhuga hafa á
að-hefja þjóðahreinsun, að það dæmi gangi-ekki upp.
Hingað til hefur fát og fálm ráðamanna Vesturlanda
þvert á móti stuðlað að því að efla þann ásetning Serba
að beita þjóðahreinsun hvarvetna við landamæri sín.
Jónas Kristjánsson
„Enda verða ríkisfyrirtæki aldrei gjaldþrota," segir Árni m.a. i grein sinni.
Jafnvægi í ríkisflármálum:
Útgjaldavandi
Undanfarið hefur farið fram
mikil umræða í fjölmiðlum um af-
komu ríkissjóðs og hvaða árangri
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Al-
þýðuflokks hefur náð í því aö koma
á jafnvægi í ríkisfjármálum. Þó
ekki hafi náðst að fullu sá árangur
sem að var stefnt hefur náðst
markverður árangur í því að hemja
útgjöld og útgjaldaaukningu ríkis-
ins.
Þetta sést greinilega þegar borið
er saman við útgjaldastefnu síö-
ustu rikisstjómar. Það þarf hins
vegar að ná meiri árangri ef takast
á að lækka vexti enn frekar og losa
fé til þess að auka hagvöxt hér á
landi.
Grundvallarmunur
Það er sennilega rétt sem haldið
hefur verið fram og skýrt með
kenningunni um almannaval
(Public Choice) að fullt jafnvægi í
ríkisfjármálum og varanleg lækk-
un ríkisútgjalda náist ekki meö
niðurskurði í fjárlagagerð heldur
verði að gera grundvallarbreyting-
ar á veíferðarkerfinu og opinber-
um rekstri.
Ástæða þessa er sá grundvallar-
munur sem er á hagsmunum emb-
ættismanna og ríkisstarfsmanna
annars vegar og starfsmanna í
hinu almenna atvinnulífi (einka-
geiranum) hins vegar. Þannig hef-
ur stjómandi í atvinnulífinu allt
aðrar aöstæður til þess aö fá vilja
sínum framgengt heldur en stjórn-
málamaðurinn sem kjörinn er til
þess að stýra hinu opinbera.
Atvinnulífið
Stjómandi fyrirtækis setur fyrir-
tækinu markmiö um afkomu og
væntanlegan hagnað í samvinnu
við eigendur. Ef starfsmaður fyrir-
tækis í atvinnulífinu neitar að
framfylgja skipunum stjómanda
þannig að markmiðum fyrirtækis-
ins verði ekki náð, er hann rekinn.
Hafi stjómandinn ekki dug í sér til
þess að reka starfsmanninn, t.d.
vegna hræðslu við verkalýðsfélag
eða umfjöflun í dagblöðum, leiðir
það af sér að markmiðunum verður
ekki náð, fyrirtækið tapar pening-
um, verður á endanum gjaldþrota
og bæði stjómandinn og starfsmað-
urinn missa vinnuna og eigendur
tapa hlutafé sínu.
Þannig fara hagsmunir starfs-
mannsins, stjómandans og eigand-
ans þegar tfl lengri tima er litið
KjaUarinn
Árni M. Mathiesen
saman. Þessir aðilar geta bitist um
kaup og kjör, hversu mikið hvor
um sig á að bera úr býtum, en af-
koma fyrirtækisins og framtíð þess
skiptir þá alla verulegu máli.
Hið opinbera
Þessu er öðmvísi farið hjá opin-
berum fyrirtækjum. Embættis-
menn og aðrir stjómendur hjá hinu
opinbera hafa launakjör í samræmi
við hvað þeir hafa mikla ábyrgð,
ekki eftir afköstum eða afkomu
deildarinnar eða stofnunarinnar.
Ábyrgðin felst aðallega í manna-
forráðum, með öðrum orðum hvað
þeir hafa marga starfsmenn. Emb-
ættismennimir hafa því hag af því
að hafa sem flesta starfsmenn.
Starfsmennirnir hafa ekkert á móti
því aö vera aöeins fleiri en nauð-
synlegt er því þeim mun þægilegra
verður starfið.
Þetta hentar líka stéttarfélaginu
vel því þá verða félagamir fleiri og
fleiri borga gjöld til félagsins, í or-
lofssjóðinn o.s.frv. Þannig að jafn-
vel þótt einhveijum detti í hug að
koma upp afkastahvetjandi kerfi
með færri starfsmönnum og meiri
framleiðni og hærra kaupi fyrir þá
sem eftir em leggjast bæði yfir-
menn og stéttarfélag á móti.
Síðan er nauðsynlegt að þjónust-
an sé ókeypis fyrir neytandann eða
sem allra mest niöurgreidd af rík-
inu þvi þá verður eftirspurnin
meiri og starfsöryggi starfsmanna
meira. Enda verða ríkisfyrirtæki
aldrei gjaldþrota.
Stjórnmálamaðurinn
Stjórnmálamaðurinn sem ætlar
að breyta þessu getur gefið starfs-
mönnum ráðuneytisins fyrirskip-
anir, sem þeir reyna að fara eftir,
hann getur sett á fót nefndir til
þess að hagræða hjá einstökum
fyrirtækjum og deildum. Allir eru
af vilja gerðir til þess að framfylgja
skipunum stjómmálamannsins,
því ef þeir gera það ekki þá verða
þeir reknir. Nei, þeir verða ekki
reknir. Það var ekki þeim að kenna
að ekki tókst að ná markmiðunum.
Það voru starfsmenn sem stjóm-
málamaöurinn talaði aldrei við og
vissi jafnvel ekki af. Einhvers stað-
ar neðar í kerfinu.
Voru ekki líka mótmæli frá verka-
lýðsfélaginu og hagsmunaaðilum
þannig að þetta borgaði sig ekki fyr-
ir stjómmálamanninn, hann tapaöi
bara atkvæðum á þessu? Ef stjóm-
málamaðurinn lætur sér ekki segj-
ast er bara að bíða og sjá hvort ekki
komi einhver meðfærilegri eftir
næstu kosningar.
Óviðunandi ástand
Það ástand sem að ofan er lýst
er óviðunandi bæði fyrir kjósendur
(skattgreiðendur) og stjómmála-
menn. Því verða að koma til grund-
vallarbreytingar sem breyta hags-
munum þeirra sem hér á við og
breyta þeim kröftum sem á við-
komandi orka. Um það verður fjall-
aö í annarri grein.
Árni M. Mathiesen
3. þingmaður
Reykjaneskjördæmis
„ ... jafnvel þótt einhverjum detti 1 hug
að koma upp afkastahvetjandi kerfi
með færri starfsmönnum og meiri
framleiðni og hærra kaupi fyrir þá sem
eftir eru leggjast bæði yfirmenn og
stéttarfélag á móti.“