Dagblaðið Vísir - DV - 23.04.1993, Blaðsíða 24

40
FÖSTUDAGUR 23. APRÍL1993
Merming
Bíóhöllin - Ávallt ungur: ★★ lA
í f rystinn út af ást
Tilraunaflugmaðurinn og litli drengurinn i flugvélaleik uppi í trjáhýsi.
Öðru hverju berast okkur fréttir um það
vestan frá Bandaríkjunum hversu margir
hafi ákveðið að láta frysta líkama sína, að
hluta til eða í heilu lagi, til þess eins að láta
þíða sig aftur seinna meir þegar tíðin batnar
og blóm skrýða haga. Þetta fólk hefur þó
enga tryggingu fyrir því að það muni nokk-
um tíma takast.
Daniel McConnick (Mel Gibson), aðalhetja
myndarinnar Ávallt ungur, er hins vegar
alveg viss um að hann verði. affrystur á
Kvikmyndir
Guðlaugur Bergmundsson
umbeðnum tíma þegar hann tekur þátt í
leynilegri frystitilraun besta vinar síns, vís-
indamannsins Harrys Finley (George Wendt)
árið 1939. Daniel er tilraunaflugmaður hjá
hemum, hinn mesti ofurhugi sem lætur sér
ekkert fyrir bijósti brenna. Hann brestur
hins vegar aUtaf kjark þegar hann ætlar að
biðja um hönd sinnar heittelskuðu Helenar
(Isabel Glasser).
Dag nokkum gerist hörmulegt slys. Helen
liggur fyrir dauðanum, að því talið er, og
Daniel sér fram á einmanalega tilvem. Hann
býðst því til að leyfa vini sínum að frysta sig.
Daniel ætlaði bara að sofa í eitt ár. Margt
fer þó öðmvísi en ætlað er og hann vaknar
ekki upp af þymirósarsvefni sínum fyrr en
á því herrans ári 1992.
I nýju tílverunni hittir Daniel einstæðu
móðurina og hjúkrunarkonuna Claire
(Jamie Lee Curtis) og son hennar, Nat (Elijah
Wood), og tekst með þeim mikil vinátta sem
á eftir að verða þeim lærdómsrík.
Söguþráður myndar þessarar er oft á tíðum
næsta ótrúverðugur en áhorfandinn lætur
sér það í léttu rúmi hggja. Myndin kemur
nefniiega skemmtilega á óvart. Hún er upp-
full af léttri kímni, hraða, jafnvel spennu,
rómantík og tilfinningasemi eins og hún ger-
ist best (þeir allra viðkvæmustu ættu aö taka
með sér vasaklút, sérstaklega fyrir óvænt
lokaatriðið) og hún kennir okkur að við
skyldum aldrei geyma til morguns það sem
við getum gert í dag, sérstaklega þegar sú
heittelskaða (sá heittelskaði) er annars veg-
ar. Á morgun gæti aUt verið um seinan.
Mel Gibson sýnir hér enn og sannar að
hann er sannkölluð stjarna. Hann fer létt
með hlutverk Daniels, sama hvort tónninn
er gamansamur eða alvarlegur. Hann nýtur
líka frábærrar frammistöðu meðleikara
sinna, einkum hins unga Elijah Wood. Sam-
spil þessara tveggja er fyrsta flokks.
Leikstjórinn, Steve Miner, er þrautreyndur
úr hinum vinsælu sjónvarpsþáttum
Bernskubrekum þar sem böm leika stórt
hlutverk. Sú reynsla skilar sér vel í þessari
mynd þar sem feilpústin eru fá, ef einhver.
ÁvaUt ungur er mynd sem fjölskyldan öll
getur notið saman, nokkuð sem gerist ekki
oft á þessum síðustu og verstu biótímum.
ÁVALLT UNGUR (FOREVER YOUNG).
Leikstjóri: Steve Miner.
Handrit Jeffrey Abrams.
Kvikmyndataka: Russel Boyd.
Tónlist Jerry Goldsmith.
Leikendur: Mei Gibson, Elijah Wood, Isabel Glass-
er, George Wendt, Jamie Lee Curtis.
Eddufelli & Hamraborg
Opið til kl. 05 um helgar
llppboð
munu byrja á skrifstofu embættis-
ins að Suðurgötu 57, Akranesi,
sem hér segir á efb'rfarandi eign-
um:
Ægisbraut 11, þingl. eig. Björgvin
Eyþórsson, gerðarbeiðendur Akranes-
kaupstaður, Hitaveita Akraness og
Borgarfjarðar, Sameinaði lífeyrissjóð-
urinn, Isboltar hf. og íslandsbanki
hf., 27. apríl 1993 kl. 11.00.
Bjarkargrund 43, þingl. eig. Röðull
Bragason, gerðarbeiðandi Búnaðar-
banki íslands, Akranesi, 27. apríl 1993
ld. 11.00.__________________________
Einigrund 1, 2. hæð t.h., þingl. eig.
Logi A. Guðjónsson, gerðarbeiðandi
Iðnlánasjóður, 27. apríl 1993 kl. 11.00.
Einigrund 4,01.03., þingl. eig. Þorlák-
ur Grímur Halldórsson og EUsa Björk
Jakobsdóttir, gerðarbeiðendur Akra-
neskaupstaður og Byggingarsjóður
ríkisins, 27. aprQ 1993 Id. 11.00.
Grenigrund 33, þingl. eig. Karvel
Karvelsson, gerðarbeiðandi rQdssjóð-
ur, 27. aprQ 1993 kl. 11.00.
Háholt 30, neðri hæð, þingl. eig. Aðal-
steinn Ullbergsson, gerðarbeiðendur
Búnaðarbanki íslands hf.t Eimskipa-
félag íslands, Landsbanki Islands, Líf-
eyrissjóður verslunarmanna og Is-
landsbanki hf., 27. aprQ 1993 kl. 11.00.
Höfðabraut 2, eísta hæð, þingl. eig.
Heba Gísladóttir og Ólafúr Guð-
mundsson, gerðarbeiðendur Lífeyris-
sjóður Akraneskaupstaðar og Sam-
einaði lífeyrissjóðurinn, 27. aprQ 1993,
kl. 11.00.
Jörundarholt 12, þingl. eig. Húsnæðis-
stofnun ríkisins og Sigríður Andrés-
dóttir, gerðarbeiðandi Húsasmiðjan
hf., 27. aprQ 1993 kl. 11.00.______
Lerkigrund 3, 01.02., þingl. eig. VQ-
hjálmur G. Gunnarsson, gerðarbeið
endur Akraneskaupstaður og Vá-
tryggingafélag íslands, 27. apiil 1993
kl. 11.00._________________________
Presthúsabraut 24, þingl. eig. Jóhann
Adolf Haraldsson og Fjóla Hannibals-
dóttir, gerðarbeiðendur Byggingar-
sjóður ríklsins, Landsbanki Islands
og íslandsbanki hf., 27. aprQ 1993 kl.
11.00._____________________________
Skagabraut 38, efri hæð, þingl. eig.
Hjöniís Guðnadóttir, gerðarbeiðandi
Olíuverslun íslands hf., 27. aprQ 1993
kl. 11.00._________________________
Skagabraut 50, hæð og ris, þingl. eig.
Sigurður Þór Gunnarsson, gerðar-
beiðendur Akraneskaupstaður og
Bókaútgáfan Þjóðsaga, 27. aprQ 1993
kl. 11.00.
Sunnubraut 6, efri hæð, þingl. eig.
Steinunn Frímannsdóttir, gerðarbeið-
andi Lífeyrissjóður málm- og skipa-
smiða, 27. apríl 1993 kl. 11.00.
Vallarbraut 9, 2. hæð, 02.02., þingl.
eig. Helga Jónsdóttir, gerðarbeiðend-
ur Lífeyrissjóður Vesturlands, LQeyr-
issjóður sjómanna og íslandsbanki
hf., 27. aprQ 1993, kl. 11.00._____
Víðigrund 20, þingl. eig. Gunnar ÓI-
afsson, gerðarbeiðandi Lífeyrissjóður
verslunaimanna, 27. aprQ 1993 kl.
11.00.
Sýslumaðurinn á Akranesi
Samfélagsmynd
fornsagna
I júní 1991 var haldin í Reykjavík ráöstefna um ís-
lenskar fomsögur. Hún var óvenjuleg að því leyti að
sérfræðingum um fornbókmenntir var lítt boðin þátt-
taka. Fyrirlesarar komu fremur úr röðum félagsfræð-
inga og þjóðfræðinga. Þetta er nú alls ekki eins vit-
laust uppátæki og virðast mætti í fljótu bragði. Sér-
fræðingar um fombókmenntir em hvort eð er alltaf
að bera saman bækur sínar og tilvalið aö fá aðra til
að leggja líka eitthvað af mörkum til skilnings á sögun-
um.
Hér em 17 erindi sem skiptast á 6 kafla. Nokkuð
skarast erindin en aRs ekki mikið. Hér er glöggt yfir-
lit um margt, t.d. um efnahagsmál og viðhorf til kaup-
mennsku, sérstaklega til gróða, um hvemig kynlíf var
háð misskiptu valdi í þjóðfélaginu, einkum við þræla-
hald, um gmndvöll goðavalds, um útlegð, goðsögur,
ríkjandi hugmyndakerfi þjóðfélagsins og margt fleira.
Erindin em mjög mislöng og að sjálfsögðu mismerki-
leg. Sum geta verið gagnleg fyrir erlenda mannfræð-
inga enda þótt þau séu gagnslítil íslendingum sem
þekkja fombókmenntirnar og hafa aðgang að nýbirtri
Islenskri bókmenntasögu I og formálum íslenskra
fomrita.
Sannindi
Það liggur í efni ráöstefnunnar tilhneiging til að taka
fomsögur trúanlegar sem heimildir um raunverulega
atburði eða aðstæður. En það er ámóta fáránlegt og
að taka spennuþætti sjónvarps um einstaklinga alvar-
lega sem heimildir um starfshætti lögreglunnar í New
York. Fyrst verður að huga að bókmenntalegum ein-
kennum, þá tæki enginn Harðarsögu trúanlega um
það að 180 útlagar hafi ámm saman hafst við í Geirs-
hólma í Hvalfirði og lifað af ránum. En það gerir Fred
Amory enda þótt hann vitni bæði í Halldór Laxness
og ÞórhaU VQmundarson sem hafa rakið hve fráleit
þessi frásögn er. Preben Meulengracht Sorensen reyn-
ir að standa gegn fyrrgreindri tilhneigingu með því
að segja að ekki verði komist bak við þá mynd sem
íslendingasögumar gefa af samfélaginu. Honum er
svarað með því að benda á fomleifarannsóknir og
samanburð við önnur þjóðfélög en meining hans er
réttilega að það hggur ekki í sögunum neinn æðri
sannleikur um samfélagið 2-3 öldum fyrr sem finna
mætti undir yfirboröi sagnanna.
Jesse Byock rekur íslenska þjóðemisstefnu á önd-
verðri 20. öld sem skýringu á því að íslenskir fræði-
menn héldu því fram að íslendingasögurnar væm
skáldskapur. Þetta er snjöll greinargerð en ekki hafði
Byock svigrúm til að færa nein rök gegn því áliti. Og
auðvitað eru íslendingasögumar skáldskapur, svo sem
landi Byocks, Ted Anderson hefur rakiö manna best.
Skrítið er að bæði í formála og víðar virðist það talin
alger nýjung að taka sögurnar trúanlegar. En það
hefur lengi verið lenska íslensks almennings og hefði
ekki veitt af rannsókn á rótum þess ofstækis. Hér eru
reyndar færð rök að því að aðstæður íslendinga á
Sturlungaöld móti hugmyndaheim svo ólíkra sagna
sem Heimskringlu (Sverre Bagge) og Hervararsögu
(Torfi Tulinius).
Speglun
Alverst er þegar menn troða tískuhugmyndum nú-
Bókmenntir
Örn Ólafsson
tíma upp á fomsögur. Þannig túlkar Uli Linke frásögn
Snorra-Eddu af sköpun heimsins (í 5. k.): „Ár þær, er
kallaðar em Elivogar, þá er þær vom svo langt komn-
ar frá uppsprettunni, að eiturkvika sú, er þeim fylgdi,
harðnaði svo sem sindur það, er rennur úr eldinum,
þá varð það ís.“ Þetta á að tákna „konur almennt",
og er ævintýranlegt að sjá Linke túlka tíöahring
kvenna inn í þessa lýsingu. En á þeirri tilhæfulausu
túlkun byggir hún svo allt sitt viðamikla erindi. Þetta
fimbulfamb vekur spuminguna hvort engar lágmarks-
kröfur séu gerðar um fræðQeg vinnubrögð til erinda
sem tekin vom á ráðstefnuna. Almennt talað hefði
verið mjög til bóta að fá fomsagnafræðing til að fara
yfir erindin fyrir ráðstefnuna og benda höfundum á
gloppur. Þá hefði t.d. Knut Odner vitað af rannsókn
Kjartans Ottóssonar á mismunandi rótum frásögunn-
ar af Fróðámndrum í Laxdælu, áöur en Odner fór aö
túlka hana í hetid sem goðsögu.
Þaö er ófært að vitna til íslendinga sem „Gunnars-
son“ eða „Halldórsson". Þetta gefur erlendum lesend-
um þá röngu hugmynd að „HaQdórsson" sé einn mað-
ur, en auðvitað þarf að greina á miQi Ólafs, Óskars
og HaQdórs. Enda er stundum notaður fyrsti bókstafur
skfrnamafns, og það hefði ritstjóri átt aö samræma.
Annað hefur hann vel unnið (t.d. nafnaskrá og höf-
undatal).
Ekki er hér rúm til að rekja fleira, en það er tvímæla-
laust margt gagnlegt í þessu riti - fyrir þá sem hafa
góða þekkingu á fornsögunum.
From sagas to society.
Ritstjóri Gisli Pálsson.
Enfield Lock, Englandi 1992, 338 bls.