Dagblaðið Vísir - DV - 04.05.1994, Blaðsíða 14

14
MIÐVIKUDAGUR 4. MAÍ 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaðaafgreiðsla. áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Fyrirtækin og heimilin
Afkoma margra mikilvægra fyrirtækja reyndist vera
mun betri á síöasta ári en reiknað haföi veriö meö fyrir-
fram. Samkvæmt fréttum fjölmiðla að undanfömu hafa
mörg stór fyrirtæki skilaö góöum hagnaöi og geta því
greitt eigendum sínum umtalsverðan arð.
Þetta hefur óneitanlega komið mörgum á óvart. Stjóm-
málamenn, efnahagssérfræöingar og forsvarsmenn hags-
munasamtaka hafa svo lengi kyrjaö alkunnan kreppu-
söng aö landsmenn beinlínis hrökkva í kút þegar í ljós
kemur aö hvert fyrirtækið af öðm er rekiö meö hagnaöi.
Þegar grannt er skoðað þarf þetta hins vegar ekki aö
koma á óvart. Margt hefur verið aö gerast í íslensku at-
vinnu- og efnahagslífi sem skýrir þessa þróun.
í fyrsta lagi var þjóðarframleiöslan á síðasta ári mun
meiri en reiknað var með í verstu kreppuspám efnahags-
sérfræðinganna. Þar skipti miklu máh afburða góö loðnu-
vertíð en einkum þó stóraukinn afli utan íslensku fisk-
veiðilögsögunnar. Dugmiklir íslenskir útgerðarmenn og
sjómenn sóttu ótrauðir á ný mið og fluttu björg í bú -
reyndar í óþökk valdamikilla hagsmunaaðila, til að byrja
með að minnsta kosti.
í öðru lagi hefur núverandi ríkisstjóm létt verulega
skattbyrði fyrirtækja á kostnað einstaklinganna. Þær
breytingar em augljóslega famar að skila sér í bættri
afkomu í ýmsum atvinnurekstri, eins og til stóð.
í þriðja lagi hafa mörg fyrirtæki dregið verulega úr
tilkostnaði við framleiðslu og þjónustu. Slík hagræðing
hefur oft haft í för með sér verulega fækkun starfsfólks.
Þótt þorskaflinn hafi verið skorinn verulega niður á
þessu ári og enn sé spáð minni þjóðarframleiðslu nú en
í fyrra virðist engu að síður stefna í mjög góða afkomu
ýmissa stærstu fyrirtækja landsmanna á þessu ári. Fyrir
liggur spá um afkomu þeirra hlutafélaga sem skráð era
á Verðbréfaþingi íslands. Þar er gert ráð fyrir stórfelldum
hagnaði á íslenskan mælikvarða á samdráttarárinu 1994.
Þetta era vissulega góð tíðindi úr íslensku atvinnulífi.
En því miður hvílir yfir þeim dimmur skuggi alvarlegra
þrenginga meðal almennings. Hjá alþýðufjölskyldum
þessa lands er svo sannarlega engan hagnað að finna.
Þvert á móti hefur verið þrengt mjög alvarlega að kjör-
um almennings. Kaupmátturinn hefur rýmar verulega.
Skattbyrði einstaklinganna hefur aukist umtalsvert. Þús-
undir manna hafa enga atvinnu haft, jafnvel mánuðum
og árum saman.
Böl atvinnuleysis og kjaraskerðingar hefur þannig
sett mark sitt á alþýðuheimili um allt land.
Og þótt stórum hlutafélögum sé spáð góðum hagnaði
á þessu ári þá er annað uppi á teningnum þegar hugað
er að afkomuhorfum almennings. Ekkert bendir til þess
að kjör hinnar venjulegu ljölskyldu fari batnandi á þessu
ári, nema síður sé. Engin teikn era heldur á lofti um að
draga muni úr því alvarlega atvinnuleysi sem virðist
orðinn viðvarandi vágestur í íslensku þjóðlífi.
Andspænis þessari þróun hefur almenningur staðið
nánast vamarlaus. Verkalýðshreyfingin sem á að gæta
hagsmuna launafólks hefur ekki haft til þess neina burði.
Guðmundur J. Guðmundsson, formaður Dagsbrúnar,
taldi sérstaka ástæðu til að gagnrýna eigin hreyfingu í
ræðu á baráttudegi verkalýðsins, 1. maí. „Ég ákæri þrótfi
leysi verkalýðshreyfingarinnar,“ sagði hann.
Þar mælti formaður Dagsbrúnar öragglega fyrir munn
þeirra fjölmörgu launþega sem finnst að verkalýðshreyf-
ingin hafi bragðist því hlutverki sínu að veija lífskjörin.
Elías Snæland Jónsson
Fyrirhugaö tónlistarhús við Ingólfsgarö í Reykjavík. - „ ... er ég ekki aöeins að hugsa um tónlistina heldur
og framtíð Reykjavikur," segir Oddur m.a. í greininni.
Borgarstj ómarkosningar:
Hús tónlistarinnar
Sem áhugamaður um menningu
og mannlíf og vöxt og viðgang
gamla miðbæjarins vil ég leyfa mér
m.a. í tilefni borgarstjómarkosn-
inga að minna á hlut tónhstarinnar
í íslensku menningarlífi. Ennfrem-
ur vil ég benda á þá staðreynd að
ekki lítill hluti kjósenda er fólk sem
lætur sig tónhstarmál varða, svo
ekki sé minnst á þá sem iðka tónl-
ist í einhverri mynd. Einnig vil ég
benda á (sem flestum er kannski
ljóst, þ.á m. frambjóöendum til
borgarstjómarkosninganna) að
þaö em fleiri en ég á höfuðborgar-
svæðinu sem láta sér annt um
gamla miðbæinn og uppbyggingu
hans - htum raunar svo á að það
sé með stærstu málum sem kosið
er um.
Snjallasta hugmynd
Snjallasta hugmynd - og raunar
sú stórkostlegasta - sem komið
hefur fram í samb. við uppbygg-
ingu gamla miðbæjarins, einnig
hvað snertir mannlíf, er tónhstar-
húsið eða hús tónhstarinnar (í guðs
bænum ekki „tónhstarhöllin") við
Ingólfsgarð, á móti Seölabankan-
um. Hugmyndin hefur verið kynnt
í blöðum og fleiri um hana fjallað,
þ.á m. undirritaður. Svo ekki ætla
ég að endurtaka sem þegar hefur
komið rækilega fram. Mitt vil ég
árétta, hvilíkt slys það fyrir menn-
inguna og uppbyggingu miöborgar-
innar (sem enn bíður eftir því aö
verða raunveruleg miðborg með
fogrum byggingum, miklu athafna-
lífi - og ekki síst skrautlegu mann-
lífi) ef þessi frábæra hugmynd ætti
eftir að klúðrast eða víkja fyrir
öðrum hagsmunum.
Athygli heimsins
Búið er að gera grein fyrir því að
slíkt hús sem þetta á heima í hjarta
borgarinnar og þaö má vera blind-
ur maður á byggingarhst og um-
KjaUaiiim
Oddur Björnsson
rithöfundur
hverfl sem kemur ekki auga á stór-
vægi þessa máls enda ættu slíkir
ekki heima í stjóm borgarinnar.
Einnig hefur verið bent á að borgin
veröur að hafa lifandi kjarna með
fallegri ásýnd þar sem mætast
gamalt og nýtt.
Að auki gæti þetta tónhstarhús á
umræddum stað vakið athygh
heimsins - á sér sjálfu og umhverfi
sínu, sem er gamh miöbærinn, með
útsýni yfir Sundin blá til „fjólubláu
draumanna" en þó einkum á
menningu þjóðarinnar. Að öðru
leyti má svo Reykjavík halda áfram
að þenja sig út um allar jarðir með
sínum grænu blettum sem er líka
ágætt - í hófi.
Fegurst minnismerkja
Ég læt þá skoðun í ljós aö í sam-
anlögðum geira menningar, hsta
og íþrótta rísa tónhstarmáhn hæst
á íslandi, hvort sem litið er til af-
reksfólks eða almennrar ástundun-
ar. Er ekki kominn tími til að leggja
þessu stórmáh hö og sýna því
jafnmikinn sóma í verki og t.a.m.
íþróttum og skal þó síst rýra hlut
íþróttamanna?
Að mínu mati hefur þetta mál
forgang í dag. Og þá er ég ekki að-
eins að hugsa um tónlistina heldur
og framtíð Reykjavíkur, svo ég end-
urtaki sjálfan mig enn og aftur.
Það má einnig koma fram að stað-
setning Hæstaréttar gegnt Arnar-
hváh (og nú er miðað við síðbúna
kynningu) heyrir undir þessa
„nýju ásýnd miðborgarinnar", þá
viðleitni aö skapa raunverulega
miðborg og forða Reykjavík frá því
að verða alfarið eins og bandarísk-
ur sveitabær, máski fallegur (hver
maður sinn smekk!) en frekar leið-
inlegur hvað mannlíf snertir,
svona í heildina séð.
Hús tónhstarinnar við Ingólfs-
garð yrði fegurst „minnismerkja"
um stjóm Reykjavíkur frá upphafi.
Oddur Björnsson
„ ... slíkt hús sem þetta á heima í
hjarta borgarinnar og það má vera
blindur maður á byggingarhst og um-
hverfi sem kemur ekki auga á stórvægi
þessa máls enda ættu slíkir menn ekki
heima í stjórn borgarinnar.“
Skoðanii annarra
Risamarkaðir Austur-Asíuríkja
„Fáar þjóðir eiga jafn mikið undir frjálsræði í
alþjóðaviðskiptum og íslendingar. Viö flytjum út
hátt hlutfah þjóðarframleiðslu og inn tiltölulega stór-
an hluta af lífsnauðsynjum.... Hyggilegt er að fylgja
eftir þeim mikhvæga áfanga í alþjóðasamskiptum,
sem nýtt GATT-samkomulag verður að teljast, með
því að undirbyggja þá framtíðarmöguleika sem tengj-
ast risamörkuðum Austur-Asíuríkja."
Úr forystugrein Mbl. 3. mai.
Svigrúm í vaxtauppbyggingu?
„Fuh efnahagsleg rök eru fyrir því að raunvextir
á langtímaskuldbindingum og bankalánum lækki
frekar hér á landi. Hins vegar er vandséö aö hægt
sé aö ná miklum viöbótarárangri á því sviði á næstu
mánuöum með peningaaðgerðum eingöngu.... Ekki
er heldur víst að frekari slökun skih sér í bráö til
lántakenda vegna stöðu bankakerfisins. Vera kann
þó að visst svigrúm sé til lækkunar innlánsvaxta og
„hreingerningar" í vaxtauppbyggingu bankanna."
Már Guðmundsson, forstöðum. hagfræðideildar Seðla-
bankans, í Vísbendingu 28. apríl.
Eyríki verður aldrei eyland
„Þaö var ekki sjálfgefið að íslendingar ættu ahan
rétt á landgrunninu innan 200 nulna. Þaö kostaöi
áratuga baráttu hér heima fyrir, en ekki síöur á al-
þjóðavettvangi... Eyríki verður aldrei eyland, í
orösins fyhstu merkingu. Mörk þess hggja ýmist aö
alþjóðlegum hafsvæöum, eða aö landgrunni ná-
grannaríkja. Svo er um okkar lögsögu. Málum þarf
því að skipa með alþjóölegri samvinnu og samning-
um um rétt ríkja utan landgrunnsins.“
úr forystugrein Tímans 3. maí.