Dagblaðið Vísir - DV - 27.05.1994, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 27. MAÍ 1994
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjóri: ELlAS SNÆLAND JÖNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og GUÐMUNDUR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLTI 11,
blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI 14, 105 RVlK. SlMI (91)63 27 00
FAX: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Áskrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDG. 25. SlMI: (96)25013. BLAÐAM.: (96)26613.
FAX: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Askriftan/erð á mánuði 1400 kr. m/vsk.
Verð í lausasölu virka daga 140 kr. m/vsk. - Helgarblað 180 kr. m/vsk.
Áhrif kosninga
Stundum er haft á oröi aö fólkið í landinu ráöi litlu
sem engu um gang landsmála. Það séu stjómmálamenn
og embættismenn sem stjómi ferðinni og taki takmarkað
tillit til viðhorfa almennings. Kosningar séu til þess eins
að festa valdamenn í sessi og staðfesta ákvarðanir þeirra.
Lýðræðið sé til að sýnast.
Sjálfsagt er eitthvað til í þessu. En sveitarstjómarkosn-
ingamar á morgun, bæði aðdragandi þeirra, kosninga-
baráttan og hugsanlega úrshtin, gefa tilefni til að álykta
að lýðræðið hafi sín áhrif í stærra og áþreifanlegra
mæli en oft áður. Sérstaklega á það við um kosningamar
í Reykjavík.
Sú óvanalega staða hefur skapast í höfuðborginni að
fiórir flokkar hafa sameinast um eitt framboð gegn Sjálf-
stæðisflokknum. Þannig hafa orðið til tvær fýlkingar,
sem margir hafa tahð æskilegt í íslenskum stjómmálum;
fylkingar sem bjóða upp á tvo mismunandi valkosti í
stað margra flokka og óljósra skha þeirra í milh.
Þessi tilraun Alþýðubandalags, Alþýðuflokks, Fram-
sóknarflokks og Kvennahsta kann að boða tímamót í
póhtískum átökum hér á landi. Fólkið sem stendur að
framboði R-hstans og kemur úr ýmsum og ólíkum áttum
hefur eflaust uppgötvað að það á miklu meira sameigin-
legt en hitt sem hefur sundrað því. Hér getur því vel
verið fyrirboði um sams konar eða hhðstæða samfylk-
ingu í kosningum til Alþingis. Hver veit?
Framboð R-hstans hafði þau áhrif að Markús Öm
Antonsson, fi’áfarandi borgarstjóri, dró sig í hlé og með
thkomu Áma Sigfússonar í stól borgarstjóra og efsta
sæti D-hsta breyttust áherslur í málflutningi og stefnu-
mörkun Sjálfstæðisflokksins í kosningabaráttunni.
Mjúku málin, fiölskyldu- og umhverfismál, félags- og
velferðarmál, hafa verið efst á baugi hjá báðum fýlking-
um og er enginn vafi á því að sú stefiiubreyting sjálfstæð-
ismanna var svar við málathbúnaði R-listans og Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur. Þannig hefur kosningabar-
áttan og viðhorf almennings haft nú þegar sín áhrif. Það
er meira hlustað á það hvað kjósendur vhja að gert verði
heldur en hitt að keyra mál áfram að geðþótta stjómmála-
mannanna einna.
Fyrir örfáum vikum virtust borgarsfiómarkosning-
amar tapaðar Sjálfstæðisflokknum. Nú hefur dregið svo
saman aö ómögulegt er að spá um úrsht. Hér hefur kosn-
ingabaráttan sjálf haft sín áhrif og frambjóðendur D-
hstans undir forystu Áma Sigfússonar, dregið réttar
ályktamir af viðhorfum Reykvíkinga og nálgast þær
áherslur.
Framboð R-hstans hefur með öðrum orðum skapað
nýtt andrúmsloft og frambjóðendur D-hstans hafa áttað
sig á stöðunni. Þetta verður að teljast athyghsverður
árangur og sönnun þess að kosningar skih einhverju th
kjósenda. Flokkar og frambjóðendur hafa nálgast fólkið.
Lýðræðið hefur sannað sig. Hvemig svo sem kosningam-
ar í Reykjavík annars fara.
í öðrum bæjarfélögum er návígið meira og kosninga-
baráttan með öðrum blæ, en þar er ekki aðeins verið að
velja einstaklinga heldur og að greiða atkvæði með þeim
málum sem framboðshstar bera fram. AJls staðar er ver-
ið að marka stefiiu th næstu fiögurra ára með atkvæðum
og atbeina fólksins í bæjarfélögunum. í því felst lýðræð-
ið og aðhaldið.
Kjósendur em hvattir th að nýta sér þann rétt sem
þeir hafa th að hafa áhrif á sveitastjómarmál; á sitt nán-
asta póhtíska og félagslega umhverfi. Hvert atkvæði
skiptir máh.
Ehert B. Schram
Konfúsíus
Mao Jefferson
Helmut Schmidt, fyrrum Þýska-
landskanslari, lét þau orö falla á
íundi í Reykjavík í fyrrahaust aö
engiun nema Bandaríkjamönnum
dytti í hug aö heimta vestrænt lýð-
ræði í Kína. Kommúnisminn er það
versta sem til er í huga réttrúaðra
Bandaríkjamanna, margir eru
þeirrar sannfæringar að ákvæði
bandarísku stjómarskrárinnar séu
algild og eigi líka að gilda í Kína,
hvað sem líður Konfúsíusi og
Búdda.
Ef ekki væri kommúnismi í Kína,
að nafninu til að minnsta kosti,
væri trúlega lítil fyrirstaða gegn
því að veita Kina fulla aðild að sam-
félagi þjóðanna með þátttöku í
GATT (sem breytist í WTO um
næstu áramót), eða varanlegum
tollaívilnunum Bandaríkjanna
gagnvart Kína, hinum svokölluðu
MFN (Most Favored Nation) samn-
ingum, sem nú standa yfir.
En það er kommúnismi í Kína,
þar af leiðandi er kúgun þar af hinu
illa og óbærilegri en öll önmn: kúg-
un, að ekki sé minnst á hemám
Kínveija í Tíbet, sem sumir Banda-
ríkjamenn, nú síðast leikarinn Ric-
hard Gere, hafa tekið illskiljanlegu
ástfósri við, og í þessari viku verð-
ur Clinton að taka ákvörðun um
MFN.
MFN
Kína er upprennandi risaveldi
með um fimmtung íbúa heims-
kringlunnar innan sinna landa-
mæra. Síðustu ár hefur hagvöxtur
þar verið um 13% á ári og Kina
hefur flust úr 31. sæti sem mesta
heimsviðskiptaþjóð veraldar upp í
það 11. og steftiir enn upp á viö.
Viðskiptajöfhuður Kína við
Bandaríldn er nú hagstæður um
nærri 23 milljarða doflara. Banda-
ríkjamenn selja þangað árlega um
níu milljarða virði af vöram og yfir
milljón manns þar lifir á að fram-
leiða fyrir Kínamarkað. Kína gæti
innan fárra ára orðið ennþá meira
viðskiptaveldi en Japan og mark-
aðurinn þar hefur ekki einu sinni
opnast enn.
Aðild að GATT (WTO) á næsta
ári gæti gjörbylt öflum heimsvið-
skiptum. En aflt gæti strandað á
Jefferson; Kínverjar hafa aflt aörar
hugmyndir um mannréttindi en
þær sem mannréttindayfirlýsing
bandarísku stjórnarskrárinnar
segir algildar.
Clinton í klípu
Clinton forseti hefur frá upphafi
lagt áherslu á tvennt í utanríkis-
stefnu sinni, í fyrsta lagi að mann-
réttindi eigi að skipta meira máli
en þau gerðu í stjómartíð Reagans
og Bush og í öðra lagi að fyrsta
forgangsmál Bandaríkjanna séu
utanríkisviðskipti. Þetta tvennt
rekst harkalega á í Kína. Annars
vegar era gífurlegir viðskiptahags-
Gunnar Eyþórsson
blaðamaður
munir, hins vegar hefðbundin bar-
átta Bandaríkjanna gegn kommún-
isma.
Mannréttindabrot i Kína era
haldreipi þeirra sem enn trúa á að
bandaríski draumurinn sé algild-
ur, á móti kemur sú staðreynd að
Kína hefur komist af án Bandaríkj-
anna síðustu 5000 ár aö minnsta
kosti, og Kínveijar telja sig ekki
þurfa að sækja neitt þangað, nema
ef vera skyldu peningar. Það sem
gerðist á Torgi hins himneska frið-
ar í Peking fyrir fimm árum bindur
hendur Clintons.
Siðferðispostular hvers konar
heimta að Kína sé „refsað" með þvi
að afnema MFN gagnvart landinu,
viöskiptajöfrar reyta hár sitt í ör-
væntingu við slíka tilhugsun. í
raun mundu Bandaríkin skaða sig
sjálf miklu meira en Kína með
þeirri afstöðu en samt á siðferðis-
boðskapurinn sterka formælendur
á þingi.
Clinton verður að velja milli þess
að leggja í verki blessun sína yfir
mannréttindabrot eða láta lögmál
markaðarins ráða. Það er Banda-
ríkjastjóm til hróss að þetta skuli
vera vandamál. Lausnin getur ekki
orðið nema á einn veg og engir
þjóðarleiðtogar nema Bandaríkja-
forseti mundu þurfa að hugsa sig
umtvisvar. GunnarEyþórsson
„Mannréttindabrot í Kína eru haldreipi
þeirra sem enn trúa á að bandaríski
draumurinn sé algildur, á móti kemur
sú staðreynd að Kma hefur komist af
án Bandánkjanna síðustu 5000 ár... “
Clinton Bandaríkjaforseti verður að velja á milli blessunar yfir mannrétt-
indabrot eða láta lögmál markaðarins ráða, segir m.a. í greininni.
Skoðanir annarra
Guð í París
„Ef útlendingur segir að hér sé kreppa er auðvit-
að ekkert annað fyrir íslendinga að gera en trúa
því, svona þegar hann er kominn heim úr síðustu
sólarlandaferðinni. Sannleikurinn er sá að við höfum
ekkert með niðurstööur og spádóma OECD að gera.
Tölumar sem hún byggjr á era komnar héðan að
heiman. OECD sendir aldrei neinn til íslands til að
garfa í tölum. Þær era sendar héðan til Parísar. Guð
í París sendir þær svo aftur til að hægt sé að lesa
þær fyrir hrelldum lýð.“
Indriði G. Þorsteinsson rithöf. í Pressunni 26. mai.
Framtíðarsýnin
„Framtíðarsýnin á að felast í því að arðbær fyrir-
tæki taki við fólki í vinnu í stað þess að vaxtarbrodd-
ur atvinnulífsins séu átaksverkefni á vegum ríkis
eða sveitarfélaga... Minnkandi atvinnuleysi nú á
vordögum er vegna þessara átaksverkefiia, sem era
nauðsyn eins og ástandið er. Hins vegar er atvinnu-
leysisvandinn jafn óleystur til frambúðar, og sveitar-
félögin ein megna aldrei að leysa hann nema ríkis-
valdið vinni með þeim að því verkefni að skapa at-
vinnulífinu starfsskilyrði."
Úr forystugrein Timans 25. mai.
Viðskiptaf relsi við Bandaríkin
„í ljósi þess hve mikla áherslu bandarísk stjóm-
völd leggja á umhverfismál má líklegt telja að ein
forsenda fýrir hagstæðum samningum við Banda-
ríkjamenn um viðskiptafrelsi sé sú að íslendingr
gangi aftur í Alþjóðahvalveiðiráðið. Við verðum að
vera minnug þœs að landfræðileg lega okkar hefur
ekki sömu áhrif og áður þegar kalda stríðið geisaði.
Það sem e.t.v. hefði staöiö til boða hér áður fýrr,
vegna hemaðarlegs mikilvægis landsins, er ekki
lengur uppi á borðinu. Nú verðum við að lúta sömu
lögmálum og aðrar þjóðir í hinu alþjóðlega efnahags-
umhverfi." Ólafur Arnarson hagfr. i 6. tbl. Viðskiptabl.