Dagur - 20.03.1986, Blaðsíða 7

20. mars 1986 - DAGUR - 7
einstaklingsbundnar eins og
nærri má geta. Auk þess sem
ljóst er að koma má til móts við
marga með þjónustu utan hefð-
bundinna stofnana.
Af framangreindum ástæðum
hafa á síðustu árum orðið
áherslubreytingar í öldrunar-
þjónustu. Reynt er að finna
lausnir, sem fyrst og fremst taka
mið af einstaklingnum sjálfum,
viðhorfum hans, óskum og þörf-
um og þannig leitast við að hjálpa
öldruðum til sjálfsbjargar.
Skjaldarvík úrleiðis
í álitsgerð Gylfa Guðjónssonar
um Skjaldarvík kemur hann inn á
staðsetningu heimilisins, en
heimilið er nokkuð úrleiðis og af
þeim sökum er nokkur hætta á að
vistmenn einangrist frá ættingj-
um sínum og vinum. Nýju dval-
arheimili, sem staðsett yrði og
hannað samkvæmt nýjustu við-
horfum í öldrunarmálum yrði
tæplega valinn staður í Skjaldar-
vík og nægir þar að vísa til
könnunar á högum aidraðra sem
gerð var árið 1983, en þar kom
fram að enginn óskaði eftir því
að vistast á Skjaldarvík. Við-
horfskannanir meðal eldra fólks
leiða ótvírætt til þess að aldrað
fólk kýs að búa miðsvæðis. Aldr-
aðir leggja mikið upp úr því að
búa nálægt verslunum af ýmsu
tagi, eiga greiðan aðgang að sam-
göngutækjum, s.s. strætisvögnum
sem aftur auðvelda þeim aðgang
að menningar- og fræðslustofnun-
um.
Þá er þess að geta, að sam-
kvæmt nýlegum lögum um
málefni aldraðra er dagvistun og
ýmis þjónusta við aldraða, sem
enn búa í heimahúsum, æskilegur
þáttur í starfsemi dvalarheimila.
Forsenda þess, að slíkt sé með
góðu móti hægt, er staðsetning
dvalarheimila miðsvæðis í góðum
tengslum við íbúðahverfi bæjar-
ins. Að síðustu skal á það
minnst, að æ erfiðara reynist að
fá gott starfsfólk í öldrunarþjón-
ustu. Um er að ræða erfið og
krefjandi störf. Það getur því
skipt máli, að starfsfólk eigi auð-
velt með að komast úr og í vinnu
og að vegalengdir séu ekki
miklar.
Húsnæði í Skjaldarvík
einhæft
Á síðari árum hefur áhersla
verið lögð á að gefa öldruðu fólki
kost á sem fjölbreytilegustum
úrræðum í húsnæðismálum.
Aldrað fólk er hvorki skýrt
afmarkaður né samstæður hópur.
Um er að ræða einstaklinga mis-
jafnlega á sig komna líkamlega
og andlega, fólk með ólíkan
félagslegan bakgrunn, ólík lífs-
viðhorf og peningaráð þess eru
og hafa verið með ýmsum hætti.
Valfrelsi stuðlar ótvírætt að
viðhaldi nauðsynlegrar öryggis-
kenndar, sem öldruðum er ekki
síður mikilvægt en hinum yngri.
Víða hefur verið leitast við að
byggja sjálfstæðar íbúðareiningar
Sameiginlegt rými til félags- og tómstundastarfa er af skornum skammti
af ýmsum gerðum, allt frá 15 fer-
metrum og upp í 40-50 fermetra
að stærð.
í Skjaldarvík er hins vegar
nánast um einn kost að ræða
hvað húsnæði varðar. Um er að
ræða herbergi allt frá 6,5 fermetr:
um og upp í 12 fermetra, en aðal-
lega á bilinu 8-10 fermetrar, þar
sem einn einstaklingur býr eða
tveir saman, jafnvel óskyldir. En
ekki þarf að fjölyrða um hversu
óæskilegt það er að tveir eða
fleiri óskyldir einstaklingar vistist
saman í einu litlu herbergi.
Þá er baðaðstaða á Skjaldarvík
léleg. Snyrtingar eru of litlar, of
fáar og óaðgengilegar hreyfi-
hömluðu fólki. Auk þess eru
snyrtingar sameiginlegar á göng-
um og eru 10-15 manns um
hverja snyrtingu. Um alllangt
skeið hefur það verið almenn
regla við hönnun dvalarheimila
að gera ráð fyrir snyrtingu í
hverri íbúðareiningu, enda hefur
aldrað fólk eindregið óskað eftir
slíku fyrirkomulagi.
í álitsgerð Gylfa segir að enda
þótt einstaklingsherbergi eigi
vafalaust rétt á sér að einhverju
marki, er framboð á slíku hús-
næði allt of mikið og einhliða á
Skjaldarvík. Ekki þarf að fjöl-
yrða, að 6,5 fermetra herbergi
fyrir hvern einstakling til einkaaf-
nota er algjörlega ófullnægjandi
íbúðareining. Þar við bætist, að
kröfur um stærð og gæði íbúðar-
eininga mun með komandi kyn-
slóðum vafalaust enn aukast frá
því sem nú er.
Auk þess sem upp hefur verið
talið, eru allmörg atriði bæði stór
og smá varðandi hönnun og bún-
að Skjaldarvíkurheimilisins, sem
ekki uppfylla þær kröfur sem
almennt eru gerðar til sérhann-
aðs húsnæðis fyrir aldraða. Ekki
er lyfta í húsinu. enda þótt starf-
semin sé á tveimur hæðum og
margt vistfólk eigi erfitt með
gang. Dyr eru almennt of
þröngar og ýmis vandamál koma
upp. el' nota verður hjólastól. I
álitsgerðinni kemur fram að
brunahólfun og merkingar rýnt-
ingarleiða þurfi sérstakrar athug-
unar við.
Hvað sameignilegt rými til
félags- og tómstundastarfa varðar.
virðist töluvert skorta á að vist-
menn hafi nægilega góða
aðstöðu. En nauðsynlegt er að
skapa skilyrði til þess að vistfólk
geti leitað tilbreytingar og fyllt að
einhverju leyti upp í það tóma-
rúm sem óneitanlega myndast
þegar starfsdegi lýkur.
Ekki raunhæft að
leggja heimilið niður
í niðurlagi álitsgerðar Gylfa
Guðjónssonar kemur frarn að
Skjaldarvík er elliheimili sam-
kvæmt „gamla skólanum", dæmi
um þá stefnu í vistunarmálum
aldraðra sem nú er að ganga sér
til húðar bæði hér á landi og í
nágrannalöndunum. Stefna, sem
er fyrst og fremst fólgin t' því að
koma gömlu fólki fyrir í litlum
herbergjum á stórum stofnunum,
án verulegs tillits til sérþarfa ein-
staklinganna.
Skjaldarvíkurheimilinu er ekki
hægt að breyta í nútímastofnun
fyrir aldraða nema með ærnum
og nánast óforsvaranlegum til-
kostnaði, sem numið gæti
50-70% af nýbyggingarkostnaði.
Ábendingar Gylfa um endur-
bætur miðast því við lámarksað-
gerðir í áföngum, sem litlu breyta
í grundvallaratriðum, en gera
munu vistfólkinu dvölina á heim-
ilinu bærilegri.
Tillögur Gylfa leiða óhjá-
kvæmilega til fækkunar vistrýma
í áföngum. Hann telur hins vegar
ekki raunhæft að leggia heimilið
niður á næstu árum, „en ég get
engan veginn mælt með því að
neitt það verði aðhafst, sem
stuðlar að því að í Skjaldarvík
verði áfram sú þungamiðja í öldr-
unarþjónustu Akureyringa sem
nú er,“ segir Gylfi í álitsgerð
sinni.
„Það borgar sig engan veginn
peningalega séð að breyta
Skjaldarvík í nútímalegt horf,"
sagði Svava Aradóttir, „en sam-
kvæmt niðurstöðum álitsgerðar-
innar, þá á Skjaldarvík rétt á sér
sem einn af fleiri vistunarmögu-
leikum fyrir aldraða. Við erum
ekki að leggja til að heimilið
verði lagt niður, en það þarf
eitthvað að gera, við verðum að
huga að framtíðinni. í samræmi
við þær lámarksbreytingar sem
lagt er til að gerðar verði, er
óhjákvæmilegt að um einhverja
fækkun vistfólks verði að ræða.
Nú eru 77 vistmenn á Skjaldar-
vík, en miðað við lámarksbreyt-
ingar í fyrsta áfanga verður heim-
ilið fyrir um það bil 70 vistmenn
og ég tel það enga goðgá þó vist-
mönnum fækki eitthvað. þegar
breytingar verða til batnaðar."
sagði Svava.
Viðurkenning á
breyttri stefnu
Gvlfi segir í álitsgerð sinni að
vel sé hægt að hugsa sér að
Skjaldarvíkurheimilið verði
áfrant starfrækt sent lítil eða
meðalstór eining eftir að gerðar
hafa verið á þ\ í lámarksbreyting-
ar og endurbætur. Með því móti
gæti Skjaldarvíkurheimilið jafn-
vel reynst áhugaverður og
aðgengilegur kostur fvrir það
eldra fólk sent sérstaklega mæti
náttúrufegurð staðarins og þá titi-
vistarmöguleika. sem þar eru til
staðar. og einnig fvrir þá sent
kysu að verja ævikvöldinu fremur
í sveit en í skarkala þéttbýlisins.
Eins og fram kemur í inngangi.
þá hafa þegar fengist tvær millj-
ónir úr Framkvæmdasjóði aldr-
aðra til brevtinga á fyrsta áfanga
og vilvrði frá bæjaryfirvöldum
unt útvegun frekara fjármagns. í
bókun bæjarstjórnar um þetta
atriði kemur fratn að útvegun
fjárntagnsins sé háð þ\ í að ekki
verði uin fækkun vistfólks að
ræða.
„Það er algjörlega óraunhæft
að fara út í þessar breytingar án
þess að til komi einhver fækkun
vistfólks." sagði Svava Aradóttir.
„Það er samdóma álit okkar í
stjórn dvalarheimilanna að það
sé ekki hægt að láta þetta rúÚa
áfrain. Það verður eitthvað að
gera. Þessar brevtingar. sein fyrir-
hugaðar eru i íyrsta áfanga. þýða
viðurkenningu aö breyttri stefnu.
Stefnu sem miðar að öðru en því
að hrúga fólki saman á einn
stað.” -inþþ