Dagur - 13.07.1988, Blaðsíða 7

13. júlí 1988 - DAGUR - 7
Hermann Guðjónsson.
andstaða við að leggja þá niður,"
segir Hermann. Hafnamálastofn-
un rekur einnig nokkurn fjölda
radíóvita og segist Hermann telja
notkun þeirra meðal skipa fara
minnkandi og hún sé því mest hjá
flugvélum.
Flestir vitar eru orðnir sjálf-
virkir og mannlausir en þó eru
enn nokkrir vitar mannaðir.
Þetta eru svokallaðar strand-
stöðvar og auk vitaþjónustunnar
eru þar framkvæmdar veðurat-
huganir. Þarna segir Hermann að
einnig verði að taka tillit til
íhaldssemi sjómanna en þeir vilja
ekki að mannaðir vitar verði
lagðir niður. Atriði eins og sjólag
og skyggni eru mikilvægar upplýs-
ingar fyrir sjómenn þegar veður-
lýsingar eru sendar út og þar
treysta þeir best mannlegri
athygli. Fleiri aðilar, svo sem
aðilar í ferðamálum, telja visst
öryggi fylgja því að hafa vitaverði
á þessum stöðum.
Vitastofnun á og rekur vita-
skipið Árvakur en það er aðeins
gert út í tvo mánuði á ári.
Þjónusta við vitana fer því að
langmestu leyti fram með varð-
skipum Landhelgisgæslunnar og
segir Hermann samvinnu við
hana hafa verið mjög góða um
langt skeið.
Rannsóknastöð Hafna-
málastofnunar heimsótt
Frumrannsóknir
veigamesti þátturinn
Hafnir eru í eigu sveitarfélag-
anna og samkvæmt nýjum hafna-
lögum frá 1984 hefur hafnagerð
að miklu leyti færst í verkahring
Hafiiargerð er mjög
sérhæft verkefni
- segir Hermann Guðjónsson, vita- og hafnamálastjóri
Á veggnum hangir mjnd af
fyrsta vitanum á Islandi,
Reykjanesvita sem tekinn var í
notkun árið 1878. Við erum
staddir á skrifstofu Hermanns
Guðjónssonar vita- og hafna-
málastjóra, en hann er for-
stöðumaður þeirrar stofnunar
sem í daglegu tali gengur undir
nafninu Vita- og hafnamála-
stofnun íslands. I rauninni er
um að ræða tvær stofnanir,
Vitastofnun íslands og Hafna-
málastofnun ríkisins.
Vitamálastjóraembættið varð
til árið 1910 en uppúr síðari
heimsstyrjöldinni tók Vitastofn-
un síðan að sér að annast hafna-
gerð á landinu auk eftirlits með
vitum. Stofnanirnar tvær eru
aðskildar við gerð fjárlaga en þær
eru hins vegar undir sameigin-
legri stjórn og reka sameiginlega
skrifstofu sem kallast Vita- og
hafnamálaskrifstofan. Á skrif-
stofunni starfa um 25 manns og
þar af er helmingurinn verk-
fræðingar og tæknifræðingar.
Auk þess hafa stofnanirnar í
sinni þjónustu um fimmtán iðn-
aðarmenn, sem aðallega fást við
viðhald vita. „Það má segja að ég
sé eini maðurinn sem er starfs-
maður beggja stofnananna,1' seg-
ir Hermann.
Sjómenn vilja halda í
ljósvitana
Vitastofnun hefur með höndum
framkvæmd vitamála í landinu.
Á undanförnum árum hafa fram-
kvæmdir á vegum stofnunarinnar
snúist um uppsetningu svokall-
aðra radarsvara á strandlengj-
unni.
Aðspurður hvort þessum
radarsvörum væri ætlað að leysa
gömlu ljósvitana af hólmi sagðist
Hermann ekki telja það. „Á
tímabili héldu menn að ljósvitar
myndu fljótlega heyra sögunni
til. Nú er hins vegar að koma í
ljós að menn vilja hafa eitthvað
til að miða við án þess að þurfa
að nota til þess flókin siglinga-
tæki. Þessir vitar má segja að séu
síðasta öryggið ef siglingatæki
bila og hjá sjómönnum er mikil
þeirra sjálfra. Hafnamálastofnun
er eins konar þjónustuaðili fyrir
ríki og sveitarfélög. í reglugerð
um hafnamál segir að Hafna-
málastofnun fari með fram-
kvæmd hafnamála samkvæmt
hafnalögum.
Veigamesti þátturinn í starf-
semi Hafnamálastofnunar er
gerð frumrannsókna áður en lagt
er í hafnarframkvæmdir. Þessar
frumathuganir fela í sér öldu-
mælingar, dýptarmælingar, jarð-
vegsathuganir og fleiri rannsókn-
ir og síðan í framhaldi af þeim
líkanatilraunir.
Frumrannsóknirnar eru kost-
Sigfús Jóhannesson, Gísli Viggósson, Þorlákur Sigurðsson og Sigurður Sig-
urðarson virða fyrir sér líkan af Grímseyjarhöfn. Myndir: et
aðar af ríkinu en þegar komið er
að hönnun og síðan byggingu
hafnanna er kostnaðurinn færður
á byggingarreikning hafnanna.
Sá kostnaður skiptist á milli ríkis
og sveitarfélaga og er hlutur
ríkisins í flestum tilfellum 75%.
Þar sem hafnirnar hafa verulegar
tekjur er þó hlutur sveitarfélag-
anna stærri. í flestum tilfellum
l^ita sveitarfélögin til Hafnarmála-
stofnunar með hönnun hafnanna
en hún felur svo verkfræðistofum
að vinna einstaka þætti.
Hafnamálastofnun gerir tillög-
ur um fjárveitingar til hafna og
hefur síðan eftirlit með því
hvernig þessum fjárveitingum er
varið. Þá á Hafnamálastofnun að
fylgjast með því að framlag ríkis-
sjóðs komi ekki fyrr en sveitar-
sjóðir hafa greitt sinn skerf. Yfir-
leitt er þessu hins vegar öfugt far-
ið og má þar nefna að um síðustu
áramót vantaði rúmar 197 millj-
ónir upp á að ríkið hefði staðið
við sínar skuldbindingar.
Breytingar á starfsemi
Hafnamálastofnunar
Að sögn Hermanns hefur starf-
semi Hafnamálastofnunar breyst
geysilega mikið á undanförnum
árum. Andstætt ýmsum ríkis-
fyrirtækjum sem blásið hafa út þá
hefur starfsmannafjöldi stofnun-
arinnar dregist mjög saman. Stutt
er síðan stofnunin hafði í sinni
þjónustu nokkurn fjölda vinnu-
flokka sem störfuðu við hafna-
gerð víða um land. í þessum
vinnuflokkum störfuðu yfir
hundrað menn en nú eru aðeins
eftir fimm verkstjórar sem sendir
eru um landið til að fylgjast með
framkvæmdum.
„Hafnagerð er mjög sérhæft
verkefni og ég held að stofnun
eins og þessi verði alltaf að ráða
yfir sérmenntuðum mönnum til
þess að vinna þessi verkefni. Á
tímabili var talað um að leggja
þessa stofnun niður en það hefur
hins vegar sýnt sig að það er mikil
ásókn í okkar þjónustu og þá
einkum frá smærri sveitarfélög-
um,“ segir Hermann.
Önnur breyting sem orðið hef-
ur á starfseminni er sú að rekstur
dýpkunartækja er að færast í
hendur einkaaðila. Hafnamála-
stofnun á eitt sanddæluskip en
því hefur verið lagt og verður það
ekki notað á þessu ári.
Aukin áhersla á
undirbúningsvinnu
Markmiðið með þessum breyt-
ingum er m.a. að leggja aukna
áherslu á undirbúningsvinnu í
hafnagerð og einn liður í því er
bygging rannsóknastöðvar
Hafnamálastofnunar. Stöðin var
tekin í notkun fyrir fáum dögum
og þar er að finna íullkomna
aðstöðu til að framkvæma svo-
kallaðar líkanatilraunir á höfnum
og einstökum hafnarmannvirkj-
um. Síðan líkanatilraunir hófust
hér á landi árið 1973 hafa þær far-
ið fram í ófullnægjandi leigu- og
bráðabirgðahúsnæði en með til-
komu hins nýja húss hefur orðið
gjörbylting í þessum málum.
Húsið er alls um 1800 fermetrar
en sá hluti sem líkanatilraunirnar
fara fram í er 20x40 metrar eða
800 fermetrar. í hinum hlutanum
eru geymslur og aðstaða fyrir
iðnaðarmenn Vitastofnunar.
„Víða á landinu er algjör for-
senda fyrir frekari framkvæmdum
að þessar líkanatilraunir séu
gerðar. Það er ekki nóg að fá
fjárveitingar í verkefnin heldur
verðum við að nota okkur þá
tækni sem til er og undirbúa
verkefnin af kostgæfni,“ segir
Hermann Guðjónsson vita- og
hafnamálastjóri. ET
Samtök um
kvennalista:
Ráðstejha
um land-
nýtingu og
landbúnað
Ráðstefna Samtaka um kvenna-
lista um landbúnað og landnýt-
ingu var haldin að Sólgörðum í
Fljótum helgina 25.-26. júní sl.
Mættar voru konur víðs vegar af
landinu.
Fjölmörg framsöguerindi voru
flutt um hina ýmsu þætti land-
búnaðar.
Á laugardeginum talaði Ás-
gerður Pálsdóttir, um ástand og
horfur í landbúnaði hvar hún
rakti sögu landbúnaðar til daga
fullvirðisréttar og þá togstreitu
sem hann hefur skapað meðal
bænda.
Sigrún Helgadóttir rakti ástand
gróðurs frá landnámi til okkar
daga frá lífrænu sjónarmiði og
nauðsyn þess að takmarka beit á
viðkvæmum svæðum.
Ágústa Þorkelsdóttir talaði um
kvótaskiptingu með tilliti til land-
gæða og þörfina á því að bændur
og landverndarsinnar þéttbýlisins
færu að tala saman því báðir
ynnu að sama markmiði.
Málmfríður Sigurðardóttir tal-
aði um byggðajafnvægi og benti á
að taka bæri tillit til mannlega
þáttarins engu síður en hins hag-
kvæma. Hún sagði frá sameigin-
legri könnun hinna Norðurland-
anna á atvinnuháttum dreifbýlis-
ins um hvernig best mætti snúa af
vegi fólksfækkunar til eflingar
landsbyggðinni. Niðurstaðan var
að við breytingar á atvinnuhátt-
um og mótun nýs atvinnulífs væri
þátttaka kvenna höfuðnauðsyn.
Um bændur og neytendur töl-
uðu Danfríður Skarphéðinsdóttir
og Jófríður Traustadóttir.
Danfríður kynnti verðlagningu
landbúnaðarafurða og hvernig
verðhækkanir undanfarinna ára
hafa fyrst og fremst lent hjá milli-
liðum.
Jófríður hvatti til aukins gæða-
eftirlits í kjötvinnslu og sagði að
þrátt fyrir aukningu í sölu nauta-
kjöts væri vöruþróun lítil.
Þær fóru báðar inn á þá tog-
streitu sem er milli bænda og
neytenda (Neytendasamtakanna)
og hvernig fjölmiðlar kynda
stöðugt undir.
Á sunnudag sögðu konur úr
öngunum frá stöðu landbúnaðar í
sinni heimabyggð og kom greini-
lega fram að vandinn væri mis-
munandi eftir búsetu.
Kynntar voru niðurstöður hóp-
umræðna frá ráðstefnunni á
Hvanneyri þar sem fjallað var um
atvinnumöguleika kvenna í dreif-
býli.
Valgerður Bjarnadóttir sagði
frá norræna samstarfsverkefninu
Brjótum múrana og þeim nám-
skeiðum sem hafa verið haldin á
þess vegum um konur og at-
vinnurekstur.
Á laugardagskvöld var kvöld-
vaka með fjöldasöng og frábær-
um skemmtiatriðum skagfirskra
kvenna, bæði frumsömdum ljóð-
um og smásögu ásamt ýmsu
öðru.
Hreppsnefnd Fljótahrepps
bauð ráðstefnukonum í skoðun-
arferð um sveitina. Skoðuðu
konurnar m.a. hina glæsilegu lax-
eldisstöð þeirra Fljótamanna,
Miklalax, og nýuppgerða kirkj-
una á Barði. Var þessi ferð í senn
ánægjuleg og fróðleg. Kunna
kvennalistakonur hreppsnefnd-
inni þakkir fyrir þetta góða boð.