Dagur - 02.06.1990, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Laugardagur 2. júní 1990
Jón Hjaltason
Þessar kvikmyndir ættir þú að sjá:
Að hræra hjartans streng
Einhverntíma endur fyrir löngu
hreyföi Guðmundur Heiðar Frí-
mannsson, heimspekingur, því
hér á síðum Dags að kvikmynda-
gerð væri „óæöri“ list. Ef ég man
rétt þá var helsti rökstuðningur
hans sá að bíómyndir væru svo
dýrar í framleiðslu að það væri á
fárra færi (og einskis eins) að
gera slíkt listaverk. Ég var ekki
sammála Guðmundi um niður-
stöðuna og er það ekki enn. Að
vísu verður því ekki neitað að
Hollywood hefur aldrei litið á
kvikmyndagerð sem listgrein.
Costa-Gavras, sem leikstýrði t.d.
Missing, Betrayed og nú síðast
Music Box, gagnrýndi þetta á
dögunum í viðtali við kvik-
myndablaðið Cineaste. Blaða-
maðurinn spurði hvort „banda-
ríski kvikmyndaiðnaðurinn“ gæti
lært eitthvað af þeim evrópska.
Costa-Gavras svaraði: „Fyrst
af öilu gætuð þið lært að tala ekki
um iðnað í sambandi við kvik-
myndagerð. Við í Evrópu tölum
aldrei um iðnað einfaldlega
vegna þess að við álitum kvik-
myndagerð ekki vera slíka iðju.
Framleiðsla iðnaðar eru bílar,
myndavélar, föt og þvíumlíkt.
Við gerum eina kvikmynd, við
erum handiðnaðarmenn og vinn-
um að frummyndinni - og ég
vona að við séum að skapa list.“
Þannig leggur Costa-Gavras
áherslu á að kvikmyndin er ekki
vara heldur sköpunarverk, ein-
stætt í sinni röð. Bíómyndin þarf
þó ekki endilega að vera lista-
verk, ekki frekar en öll málverk
eru list, en markmið leikstjórans
getur engu að síður verið það að
búa til listaverk. En hvenær því
marki er náð hlýtur ávallt að vera
bundið mati dómenda - áhorf-
endanna sjálfra.
En hvað er list kann einhver að
spyrja og þeir líklega fleiri en
færri. Listina finnum við í hjört-
um okkar, hún er það sem hreyfir
við okkur þó ekkert endilega
með því að ýta okkur upp úr
gamla farveginum; hún getur allt
eins hjálpað okkur til að meta
þann gamla betur en áður. Góð
list höfðar til tilfinninga jafnt og
skynsemi, hún felur í sér sann-
leik, jafnvel speki, er göfgandi og
vekur væntumþykju í garð
lífsins.
Égfann það um síðir, aðgæfan ergler,
svográtlega brothætthún reyndistmér,
því æskan er léttstíg og leikur sér
að gullinu fríða
En glerið er brothætt, oggrjótið er víða.
Hvergi sjáum við listina betur í
hnotskurn en hjá ljóðskáldunum
- og kvæði Freysteins Gunnars-
sonar, „Glerbrot", er sannkölluð
lista-gersemi meðal ljóða. Pað
eflir lífsást okkar umfram flest
önnur kvæði sem ég hef heyrt eða
lesið. En einmitt þetta er einnig
hægt á hvíta tjaldinu og er megin-
ástæða þess að við Guðmundur
getum seint orðið skoðanabræð-
ur, að minnsta kosti ekki hvað
varðar kvikmyndalist.
Og er ég þá loks að nálgast
ástæðu þessara skrifa minna sem
er kvikmynd. Á laugardags-
kvöldið fyrir viku síðan sýndi
ríkissjónvarpið bresku kvik-
myndina Tár í regni (Tears in the
Rain), - um leið bættist þriðja
kvikmyndin í lífsnautna-kvik-
myndasafnið mitt. Ég á sannast
sagna erfitt með að útskýra þetta
heiti án þess að verða svolítið
væminn. Gefum Freysteini orðið:
Garðplöntur frá
Skógræktarfélagi E\i!rðinga 1990
Víðiplöntur
Skógarplöntur
Rósir
Algengt verð
kr. 500,-
Villirósir
Ágræddar rósir
Trjáplöntur
Algengt verð frá
kr. 250-2000
Barrtré
Blágreni
Rauögreni
Sitkagreni
Lerki
Broddfura
Dvergfura
Stafafura
Lauftré
Birki íslenskt
Birki finnskt
Reyniviöur
Koparreynir
Úlfareynir
Elri
Heggur
Gullregn
Alaskaösp
Selja
Limgerðis-
plöntur
Verð frá
kr. 50-200
Tröllavíðir
Alaskavíðir
Brekkuvíöir
Glitvíðir
Gulvíöir
Lappavíðir
Loðvíöir
Myrtuvíðir
Viðja
Toppar
Blátoppur
Dúntoppur
Glæsitoppur
Aðrar tegundir
Birki
Gljámispill
Fjallarifs
Berjarunnar
Rifsber
Sólber
Runnarmeð
rauðum
og bleikum
blómum
Lágkvistur
Perlukvistur
Rósakvistur
Víðikvistur
Bogsýrena
Draumsýrena
Dúnsýrena
Gljásýrena
Algengt verð
kr. 40-55
Lerki
Birki
Stafafura
Blágreni
Ösp
Hvítgreni
Runnar með
hvítum blómum
Alaskayllir
Birkikvistur
Bjarkeyjarkvistur
Garðakvistur
Stórikvistur
Drekakvistill
Runnamura
Snækóróna
Skrautrunnar
Verð frá
kr. 250-500
Runnar með
gulum blómum
Dúntoppur
Runnamura
Gullrifs
Gullkergi
Vafnings- og
klifurpiöntur
Vaftoppur
Ýmsir
skrautrunnar
Myrtuvíðir
Körfuvíðir
Rjúpnavíðir
Loðkvistur
ígulmispill
Bogmispill
Runnamura
Fjallarifs
Þekju- og
skriðular
plöntur
Stöngulber
Hélurifs
Kirtilrifs
Runnamura
Grávíðir
Loðvíðir
Reklavíðir
Netvíðir
★
Aðrar vörur
Kjamamold
Áburður ýmsar teg.
Gróðursetningar-
áhöld
Af sumum
tegundum
skrautrunna
eru aöeins til
fá eintök.
★ Okkar reynsla er ykkar hagur ★
Opið virka daga kl. 9-18 • Laugardaga kl. 10-17.
Gróðrarstöðin í Kjama
Upplýsingar og pantanir í símum 24047 og 24599.
Ein þriggja, Ted Danson, Isabella Rossellini og Sean Young í Innan fjöl-
skyldunnar.
Mér gersemin dýra var gefin í hönd,
í gáskanum héldu mér engin bönd;
ég lék mér á æskunnar Ijómandi strönd,
sá leikur varð gullinu’ að meini.
Ég braut það í ógáti’ á örlagasteini.
Ég get þó byrjað skýringartil-
raunina á því að nefna hinar
tvær; Glugga með útsýni (Room
with A Viev) og Innan fjölskyld-
unnar (Cousins). Þessar þrjár
kvikmyndir, þó ólíkar séu, eiga
það sammerkt að játa hinu
hreina og fallega ást sína. Þær
eru óður til lífsins og lífshamingj-
unnar. Söguhetjunum er gefin
„gersemin dýra“, þær leika sér á
„æskunnar ljómandi strönd“, en
sá leikur verður ekki „gullinu að
meini“ og skilur þar með þeim og
ljóðapersónu Freysteins. Að vísu
hefur faðirinn í Tár í regni verið
grátt leikinn í „leiknum“ en þar
er ekki um að kenna ungæðisleg-
um gáska hedur vélum fláráðrar
konu. í lokin gerir hann orð
Freysteins að sínum:
Nú skil ég það fyrst, hvað ég skemmti
mér við,
er skemmt hef ég dýrasta leikfangið.
Nú sit ég írökkrinu’ og rísla mér við
að raða brotunum saman.
Ég særi mig á þeim. - En samt er það
gaman.
Sex af níu aðal-
leikurunum eru dauðir
Hún er kölluð höfuðborg morð-
anna. Síðastliðið ár voru 4.033
drepnir innan borgarmarkanna.
70% af þeim voru unglingar á
aldrinum 14 til 19 ára. í fæstum
tilvika voru morðingjarnir hand-
samaðir en lögregluna grunar að
95% þeirra séu undir 21 árs aldri.
Höfuðborg morðanna heitir
Medellín en hún er í hinum
iðgræna Aburrá-dal í Columbíu.
Nú hefur columbíski leikstjórinn
Victor Gaviria tekist það verk á
hendur að lýsa borgarlífinu fyrir
alheimi. Kvikmynd hans, No
Futuro, var raunar fullgerð 1986
en peningaleysi og deilur við
columbíska dreifingaraðila komu
í veg fyrir að hún kæmi fyrir augu
almennings. Nú hefur orðið
breyting á og No Futuro mun
verða eina rómanska kvikmyndin
á Cannes-kvikmyndahátíðinni
þetta árið.
No Futuro er eiginlega á mörk-
um þess að vera leikin kvikmynd
og heimildakvikmynd. Hún er
filmuð á raunverulegu yfirráða-
svæði unglinganna í Medellín.
Mikið af myndefninu er af raun-
verulegu götulífi en hins vegar
fara aðalleikararnir níu eftir
handriti. Dráp eins þeirra í kvik-
myndinni er látið undirstrika að
morð í Medellín er jafn hvers-
dagslegt og samfundir tveggja
vina. Gaviria lýsir þessu svo:
„Morðingjarnir þurfa ekkert
tilefni. í unglingasamfélaginu
drepa menn stundum fyrir
sportið.“
Og Columbiumenn vita af sárri
reynslu að Gaviria fer ekki með
fleipur. Á yfirstandandi ári hafa
tveir stjórnmálamenn, sem báðir
gældu við að verða forsetar
landsins, verið myrtir af ungling-
um. Kvikmyndin gerir það full-
komlega skýrt að unglingarnir
leitast við að stæla og líkja eftir
hetjum eins og Pablo Escobar
Gaviria (þó ekkert skyldur leik-
stjóranum), leiðtoga kókaínsam-
taka héraðsins. Escobar hóf feril
sinn á því að stela bílum og í tím-
ans rás komst hann á „toppinn“.
No Futuro byggir að stórum
hluta á dagbók hins 21 árs gamla
Ramóns Correa. Seinustu þrjú ár
hefur hann dvalið innan fangels-
isveggja, dæmdur fyrir vopna-
burð og rán. Hann er nú frjáls
ferða sinna. No Futuro segir frá
hinum 17 ára Rodrigo sem á þá
ósk heitasta að verða rokk-tón-
listarmaður. En fátækrahverfið
kæfir vonir hans og hann slæst í
hóp ungra götusvermara. Sama
vonleysið hrjáir félagana. Lífs-
speki þeirra er að lifa hratt og
deyja snöggt. Framtíðin er engin.
Aðeins líðandi stund, - í mesta
lagi dagurinn í dag - hefur ein-
hverja þýðingu. No Futuro segir
frá þremur dögum í lífi Rodrigos.
Hann er ásóttur af lögreglu og
öðrum glæpahópum og seinast
svikinn af þeim sem hann leitar
hjálpar hjá.
Öll níu aðalhlutverkin í No
Futuro eru í höndum raunveru-
legra götudrengja. Af þessum
níu eru 6 gengnir á vit feðra sinna
en myndatökum lauk í desember
1986. Þeirra á meðal er Carlos
Mario Restrepo en hann lék
Rodrigo. Þesi ákvörðun Gaviria,
að nota enga leikara í þessi
hlutverk, og að taka myndina á
götunni þar sem morðin eiga sér
raunverulega stað, hafa vitaskuld
komið niður á tæknilegu hliðinni;
hljóðið er ekki alltaf eins og
skyldi, birtan er ójöfn, og færslur
leikara ekki alltaf eftir bókinni.
En framkvæmdastjóri Cannes-
hátíðarinnar, Gilles Jacob, setur
þetta ekki fyrir sig. Innihald
myndarinnar, hinn sanni þráður
hennar, setur áhorfandann upp
að vegg og leyfir enga undan-
komu. Og Jacob hikar ekki við
að líkja No Futuro við Los
Olvidados (Hina gleymdu) eftir
sjálfan Luis Bunuel.
Óneitanlega virðist No Futuro
vera áhugaverð mynd en því mið-
ur getum við íslenskir bíófarar
varla gert okkur raunhæfar vonir
um að sjá hana hér á landi. Það
væri þó óskandi að einhver kvik-
myndahúsaeigandi sæi að sér og
útvegaði myndina.