Dagur - 02.06.1990, Blaðsíða 5

Laugardagur 2. júní 1990 - DAGUR - 5
Fagran söng úr sálarstreng
seiddi enginn betur
- Tómas Ingi Olrich í Carmínuviðtali
Oft hann gengur einn i keng,
iðkar langar setur.
Fagran söng úr sálarstreng.
seiddi enginn betur. r.h.
Homo sapiens síðan 13. feb. 1943. Foreldrar H. Olrich og Margrét
Steingrímsdóttir. Síðan lifað á andrúmsloftinu og ávöxtum náttúrunnar.
Hvur kennir ekki manninn? C'est TOMMINGl. Hvur kennir ekki í smá-
atriðum atferli hans og limaburð? - Eine Lebensfrage. - Hvort hafiði séð
skrefstóran glókoll eltandi höfuð sitt. hvurt sem því dettur í hug að leggja
leið sína? Maðurinn er samlífisplanta bols og höfuðs.
Sumir halda því fram, að Tómas Ingi sé skrítinn, en sjálfur veit hann
bezt, að hann er bara mannlegur. Ég held ’ann trúi ekki einu sinni á gvuð.
Hann er listamaður og fílósóf, og liggja í skúffu hans fjöldi ljóða og
mynda auk frumdrátta að nýrri heimspekistefnu. En eins og listamanni
sæmir, geymir hann þetta leyndarmál eins og hjarta sitt, en grunur leikur
á, að nú sé það orðið hlutafélag. Hann lifir nefnilega ekki munkalífi. og
ekki er hann gútemplar. Nei, ekki hann Tommingi.
Um framtíð hans kann ég fátt að segja nema það, að ólíklega mun hér
staðar numið.
ég er apinn
mefl súlina
sloppinn úr dýragarði skaparans,
fyrir einskæra tilviljun. Jóh. úr Kötium.
Nafn: Tómas Ingi Olrich.
Fæðingardagur: 13. febrúar 1943.
Stúdent: M.A. árið 1963.
Starf: Kennari við M.A.
Maki: Nína Þórðardóttir.
Dætur: Margrét fædd 1964 og Helga fædd
1965. Fósturdætur: Sunna fædd 1972 og
Vala fædd 1977.
Foreldrar: Henry Olrich og Margrét Stein-
grímsdóttir.
Tómas Ingi Olrich fæddist á
Akureyri 13. febrúar 1943, í
miðjum hildarleik síðari heims-
styrjaldarinnar. Foreldrar hans
voru H. Olrich og Margrét
Steingrímsdóttir. Tengsl Tómas-
ar Inga við Menntaskólann á
Akureyri eru orðin löng og mikil,
fyrir utan þau ár sem hann var
nemandi við skólann hefur hann
kennt þar frá árinu 1970.
Tómas Ingi var fyrst spurður
um hvort hann væri sáttur við þá
lýsingu sem er af honum í Car-
mínu.
„Vísan er eftir Rögnvald
Hannesson, vin minn, en hann er
hagfræðingur; prófessor við
Verslunarháskólann í Bergen.
Greinin í Carmínu er eftir Brynj-
ar Viborg, sagnfræðing. Myndin,
sem þeir draga upp af mér, líkist
mér eins og ég var þetta lokaár í
M.A.
Það vildi svo til að textinn er
skrifaður eftir að ég hafði breytt
venjulegum lifnaðarháttum mín-
um og viðhorfum mjög mikið.
Þetta árið varð ég sósíalisti, mjög
vinstrisinnaður, eins og margir af
vinum mínum í þeim þrönga hópi
sem ég umgekkst á þessum tíma.
Ég var antisportisti, reykti pípu,
sletti í mig áfengi, las og samdi
ljóð. Þetta tímabil stóð stutt, en
lýsingin í Carmínu á við um þetta
„bóhemtímabil" mitt í M.A.
Þegar dró nær prófum nennti
ég ekki að standa í þessu mikið
lengur, hóf próflestur af niiklu
kappi, gleymdi bóhemlífinu og
hef ekki tekið það upp aftur.
Þegar ég kom í háskóla gerðist ég
sportisti og jafnaði mig á sósíal-
ismanum. Ljóðalesturinn hef ég
minnkað og er alveg hættur að
yrkja sjálfur. í þess stað hef ég
snúið mér meira að sagnfræði og
hlusta mikið á tónlist í frístund-
um.
Á þessunt árum kallaði margt á
mig, og ég gat hugsað mér að fara
inn á ýmsar brautir, og svo er
enn.“
Á skólabekk í M.A.
- Hvernig fannst þér að setjast á
skólabekk í M.A.?
„Ég var sjö ár í Menntaskólan-
um. Þá var miðskóladeild þar, og
ákveðinn hópur nemenda fór
beint í M.A. úr barnaskóla. Svo
var um mig, ég var ekki hár í loft-
inu frekar en margir jafnaldrar
mínir þegar ég kom í skólann og
settist í 1. bekk.
Samskiptin við eldri nemendur
og kennara settu mikinn svip á
skólagönguna til að byrja með.
Við bárum mikla virðingu fyrir
eldri nemendum, og þeir höfðu
áhrif á okkur. Sérstaklega er mér
minnisstætt að samskiptin við þá
urðu oft mikil í félagslífi skólans.
Við skólabræðurnir, Svanur
Eiríksson arktitekt og ég, tókum
oftar en einu sinni þátt í að
skreyta gamla skólann fyrir árs-
hátíð. Steingrímur Sigurðsson,
kennari og síðar listmálari, var
framkvæmdastjóri skreytinga-
nefndar árið 1957, þegar við
Svanur vorum í 1. bekk. Þá
ákvað Steingrímur af sínum stór-
hug að breyta skólanum í Feneyj-
ar. Allir gangar voru tjaldaðir og
myndir frá Feneyjum málaðar.
Þetta átti að verka á hátíðargesti
eins og þeir sigldu inn eftir síkj-
um Feneyja, þegar gengið var inn
gangana.
Að þessu unnu allmargir
nemendur fram á nótt, við Svan-
ur að vísu undir stjórn eldri og
þroskaðri nemenda. Undir lokin
var hlaupin svefngalsi í okkur, og
skæruliðar máluðu KEA-merki á
allmargar hallir og turna í Fen-
eyjum. Eg man ekki hvor okkar
gerði þetta; það hlýtur að hafa
verið Svanur. Steingrímur Sig-
urðsson var ekki hrifinn af kaup-
félaginu og brást hinn versti við,
fór hamförum um myndirnar og
afmáði merki KEA. En þarna
hefur Svanur Eiríksson sennilega
stigið fyrstu skrefin á þeirri braut
að teikna hús.
Höfðum orð á okkur
fyrir sérvisku
- Eru margir bekkjarfélagar þín-
ir búsettir á Akureyri?
„Nei, sá hópur er ekki stór, en
þeir eru þó nokkrir. í hópi
kennara var um tíma allstór
fíokkur úr þessum árgangi, en
þeim hefur fækkað. Ég nefni
Rafn Kjartansson, Magnús Aðal-
björnsson og Magnús Kristins-
son. í árganginum voru einnig
Þórunn Ólafsdóttir kennari.
Sigurður Pálmason bankastarfs-
maður, Steinar Þorsteinsson
tannlæknir og Gunnar Kárason
viðskiptafræðingur.
Kunningjahópur minn í
skólanum var þröngur, eins og ég
minntist á áðan, einkum þegar
ofar dró í bekkjardeildum. Við
höfðum á okkur nokkurt orð fyr-
ir sérvisku og höfðum mikinn
áhuga á stjórnmálum. Fyrir utan
Rögnvald Hannesson, sem áður
er getið, var Einar Oddur
Kristjánsson í þessum hópi.
Hann hefur verið nefndur
„Bjargvætturinn frá Flateyri."
Einar lauk ekki stúdentsprófi, en
hefur sennilega verið sá okkar
sem mesta námshæfileika hafði.
Hann hætti námi í 5. bekk. Hann
var sá eini innan þessa lióps sem
aldrei lét rugla sig í trúnni á Sjálf-
stæðisflokkinn.
Rögnvaldur tók miklum sinna-
skiptum í pólitíkinni; var sann-
færður sjálfstæðismaður er hann
kom í skólann er breyttist í grjót-
harðan sósíalista. Síðan hefur
hann snúist til trúar á markaðs-
búskap.
Gunnar Rafn Sigurbjörnsson,
sem lengi var bæjarfulltrúi á
Siglufirði en er nú bæjarritari í
Hafnarfirði, er sá eini af okkur
félögunum sem enn er sannfærð-
ur sósíalisti.
Brynjar Viborg, sagnfræðing-
ur, og Davíö Þjóðleifsson voru
einnig meðal minna bestu vina á
þessum árum. Sambandið við
kunningjana hefur haldist síðan,
þótt leiðir hafi skilið."
- Þú hefur langa reynslu af
M.A., bæði sem kennari og nem-
andi. Hefur samanburður við
fyrri tíð ekki slundum leitað á
hugann?
„Jú, óneitanlega hefur slíkt oft
hvarflað að mér. Þótt undarlegt
megi virðast, minnir MA nú urn
margt á þann skóla, sem ég gekk
í, en er ólíkur þeim sem ég kom
að sem kennari 1970. Þá hafði
andinn breyst mikið. Ólg;i ríkti
meðal námsmanna í Evrópu, og
sá uppreisnarandi sem þá var
meðal stúdenta í álfunni fór ekki
framhjá íslandi eða Mennta-
skólanum á Akureyri. Á margan
hátt var þetta dapurleg þróun,
tortryggni var talsverð milli yfir-
valda skólans og nemenda, yfir
stofnuninni var hryssingslegur
blær, sem ég átti erfitt með að
sætta mig við. Þessu tókst að
breyta tiltölulega fljótt í M.A.,
fyrir samstillt átak skólameistara,
kennara og nemenda. En heiður-
inn af því átti þó einkuni Tryggvi
Gíslason. Á síðari árum hef ég
fundið aftur þennan sterka, sér-
kennilega hlýja anda skólans,
sem var mér mikils virði á náms-
árum mínum, og ég finn á flest-
um nemendum, að þeir eru sömu
skoðunar.“
Kennarar og nemendur
- Eru einstakir kennarar og
skólameistari ekki eftirminnileg-
ir?
„Þórarinn Björnsson, skóla-
meistari, skar sig úr hópi skóla-
manna á margan hátt. Hann var
mikill íslenskumaður, þótt
franska og bókmenntir væru hans
aðalgreinar. Þórarinn talaði afar
vandað mál, en ekki tilgerðar-
legt, eins og stundum vill verða
þegar menn vanda málfar sitt.
Hann gaf sér tíma til að hugsa,
þegar hann hélt ræður. Áheyr-
endur hans fylgdust með eftir-
væntingu með þvf hvernig ræðan
spratt frant og hugmyndirnar
spunnust saman.
Þórarinn var á marga lund
óvenju viðkvæm sál, og tók nærri
sér það sem nemendur gerðu af
sér. Hann leit ekki fyrst og fremst
á sjálfan sig sem embættismann,
heldur sem andlegan ábyrgðar-
mann, hann hafði föðurlega
umsjón með okkur. Það sveið
sárt að gera eitthvað á hlut hans,
nemendur tóku það nærri sér og
ásökuðu sjálfa sig ef slíkt henti.
Sérkennilegt siðferðislegt sam-
band ríkti milli hans og okkar, og
þaö verður eftirminnilegra með
tímanum. Þetta samband hefur
örugglega gengið mjög nærri Þór-
arni.
Enginn vafi er á að Þórarinn
hafði mest áhrif á okkur. Hann
hafði t.d. mikil persónuleg áhrif á
að ég fór til náms í Frakklandi,
og svo var raunar um fleiri í okk-
ar hópi.
í hópi kennara voru margir
eftirminnilegir og mætir menn,
scm of langt yrði að telja upp. Þó
vil ég nefna sr. Hákon Loftsson,
sem var kaþólskur prestur og
þjónaði litlum söfnuði á Akur-
eyri. Sr. Hákon var mér alls ekki
ókunnugur þegar ég settist í
M.A., því hann var heimilisvinur
hjá Þórhildi Steingrímsdóttur og
Hermanni Stefánssyni, þar sem
ég var með annan fótinn, og
hafði raunar kennt mér ensku,
þegar eg var sex ára. Hann var
ákaflega góður og frjálslyndur
kennari og hafði geysiniikla hæfi-
leika til tungumálanáms. Hann
kenndi okkur latínu. Margt sagði
hann ojckur utan dagskrár, m.a.
af páfadómi, og hafði góöa
kímnigáfu.
Eina sntásögu frá skólaárunum
af sr. Hákoni læt ég fylgja að
lokum. Ég var eitt sinn á gangi
með Arnari Jónssyni leikara,
góðum vini mínum. Við Akur-
eyrarkirkju mættum við pastor
Hákoni Loftssyni, og tókum við
tal saman. Þegar Hákon kvaddi
varð honum litið á sveran kapal,
sem gekk út úr kirkjuveggnum og
lá beint ofan í jörðina. Við þessa
sjón kom kaþólskan upp í
honum, hann horfði hann kank-
vís á okkur Arnar, benti á kapal-
inn og sagði: „Þarna sjáið þið,
beint samband niður.“ EHB
Svona teiknaði Tómas Ingi sig árið 1963...