Dagur - 02.06.1990, Blaðsíða 10

10 - DAGUR - Laugardagur 2. júní 1990
Manneskja andstæðna og
mikilla stemmninga
— Iðunn Ágústsdóttir myndlistarmaður í helgarviðtali
*
„Eg fæddist 13 vikum eftir upphaf heimsstyrjaldarinnar síðari
í Fjörunni á Akureyri. Það var í Aðalstræti 74, á neðri hæð-
inni undir austurglugganum. Föðurafi minn og amma áttu
heima í því húsi, og foreldar mínir bjuggu þar fyrstu hjú-
skaparár sín. Við fluttum í Aðalstræti 70 þegar ég var þriggja
ára. Amma mín, systir hennar og föðurbróðir minn bjuggu
um margra ára skeið á heimilinu. Ég var lánsöm hvað þetta
snertir, lyklabörn dagsins í dag eiga fæst slíku að venjast. Til
gamans get ég nefnt að pabbi og mamma voru búin að vera
gift í fimm ár og ekkert bólaði á erfingja. Gömul vinkona
ömmu kom eitt sinn að máli við hana og spurði: Fr ekki gott
á milli Gústa og Betu? En barnið fæddist skömmu eftir þetta,
ég er elst systkina minna.“
Það er Iðunn Ágústsdóttir, myndlistar-
maður, sem rifjar hér upp atvik frá liðinni
tíð. Foreldrar hennar eru Ágúst Ásgríms-
son og Elísabet Sigríður Geirmundsdóttir.
Móðir Iðunnar er ef til vill betur þekkt sem
„listakonan í Fjörunni" og muna fjölmargir
Akureyringar vel eftir henni. Álbræður
Iðunnar eru Ásgrímur, ljósmyndari á Akur-
eyri, og Geir, sem búsettur er í Reykjavík.
Nokkrum árum eftir að móðir Iðunnar dó
giftist faðir hennar aftur, og eignaðist tvo
syni með seinni konu sinni. Peir heita
Brynjar og Heiðar Ingi.
„Pabbi vann geysilega mikið við byggingu
Aðalstrætis 70. Hann stundaði verkamanna-
vinnu hér í bænum, og hafði ekki neinar
uppgripatekjur. Við bygginguna gekk hann
svo nærri heilsu sinni að hann ofþreyttist,
sem kallað var.
Svaf á tveimur stólum
Ég man dálítið eftir Aðalstræti 74. Par var
ákaflega þröngt, og ég svaf á tveimur
stólum, sem var stillt saman. Þegar við flutt-
um í nýja húsið hágrét ég, því að þá þurfti
ég að sofa í nýju rúmi með járnrimlum.
Þarna ólst ég upp, í besta hluta bæjarins,
vil ég segja. Lóðin við Aðalstræti 70 er mjög
stór, og foreldar mínir Iögðu mikla vinnu í
ræktun á henni. Trén í brekkunni fyrir ofan
húsið eru öll gróðursett af þeim og Magnúsi
Jónssyni. Bærinn lagði til plönturnar, en
þau vinnuna."
- Móðir þín hafði mikla listræna hæfi-
leika og var vel þekkt á Akureyri.
„Já, en hún var líka mjög hlédræg og
hafði sig lítið í frammi. Þegar ég var barn
fannst mér ekkert sérstaklega merkilegt eða
eftirtektarvert við það að mamma sinnti
þessu áhugamáli, því listiðkun hennar var
eðlilegur hluti af heimilislífinu. Hún sat
gjaman við útskurð eða málaði myndir.
Ékki varð ég mikið vör við ljóðagerð henn-
ar eða tónsmíðar. Hún söng eða raulaði allt-
af við vinnu sína, og ósjálfrátt lærði ég þessi
lög. Ég vissi þó ekki að þetta væru hennar
tónsmíðar.
Gipsmyndirnar seldust vel og voru vinsæl-
ar á þessum árum. Stytturnar seldi Blóma-
búðin Laufás. Pabbi og mamma unnu bæði
við stytturnar, því pabbi steypti þær, púss-
aði og lakkaði yfir.“
Vildi alltaf vera hæst í teikningu
- Urðu áhrif frá móður þinni til þess að þú
lagðir út á listabrautina?
„Ég teiknaði mikið þegar ég var barn. í
skólanum var mér mikið kappsmál að vera
með hæstu einkunn í teikningu. Það var svo
sem ágætt að vera ofarlega í fleiri greinum,
en samt ekki eins mikilvægt í mínum aug-
um.
Mamma var farin að segja mér dálítið til
í málun þegar hún veiktist. Lengi vel var tal-
ið að um eftirstöðvar af Akureyrarveikinni
væri að ræða, en það reyndist ekki rétt.
Veikindi hennar reyndust alvarlegri, og
tvisvar varð hún að fara til Kaupmanna-
hafnar í aðgerðir. Eftir seinni aðgerðina
hafði hún ekki framar fótavist, og komst
ekki til heilsu á ný.
Ég hygg að vinnubrögð mín séu talsvert
ólík vinnubrögðum mömmu. Ef verk okkar
væru borin saman gæti kannski einhver
spekingur fundið eitthvað líkt, um það skal
ég ekki dæma.
En ég ber mig ekki saman við aðra sem
eru í myndlist. Eg tel að ég hafi þróað pers-
ónulegan stíl í pastelmyndum a.rn.k., og vil
gjarnan halda honum. Ég hef ekki menntun
eða próf í myndlist úr neinum skóla, nema
lífsins skóla. Eftir gagnfræðaskólanám vildi
ég fara í listnám en það þótti ekki mögulegt
í þá daga. Um 12 ára aldur fór ég á teikni-
námskeið, sem Jónas Jakobsson hélt. Einn-
ig fór ég á námskeið hjá Einari Helgasyni í
málun, sem haldið var í Gagnfræðaskóla
Akureyrar.
Ég er þeirrar skoðunar að skapandi hæfi-
leikar séu meðfæddir. Vissulega fékk ég
fullan skilning á bernskuheimili mínu þegar
ég vildi liggja yfir teikningum, en eins og ég
sagði áðan þá var listiðkun eðilegur þáttur í
fjölskyldulífinu heima. Pað átti þó ekki fyrir
mér að liggja að fara í myndlistarskóla, og í
bland var ég aldrei sátt við að svo skyldi
fara.“
Ad hrökkva eða stökkva
- Sinntir þú listiðkun mikið næstu árin?
„Nei, það gerði ég ekki. Ég giftist og á
fimm börn. Eg kom varla nálægt myndlist
um alllangt skeið. Pað var ekki fyrr en í
kringum 1977 sem ég byrjaði raunverulega
að fást við þetta í alvöru. Ég hafði auðvitað
gamla undirstöðu, en því sem maður hefur
einu sinni lært glatar maður ekki svo auð-
veldlega aftur.
Ég veit ekki hvort eitthvað eitt frekar en
annað varð til þess að ég fór út í myndlist á
þessum tíma, en það var eiginlega að
hrökkva eða stökkva. Maður yngist ekki
með árunum. Ég fór á námskeið í postulíns-
málun þegar ég gekk með yngsta son minn,
og hélt áfram þegar hann var nokkurra
mánaða. Þróunin varð sú að ég vildi gera
meira, og byrjaði í skúlptúr upp á eigin
spýtur. Tilsögn fékk ég seinna hjá Gísla
heitnum Guðmann. Upp úr því fór ég að
kynna mér mótasteypu og afsteypur eftir
leirmyndum, og var um þriggja vikna skeið
hjá Gliti í Reykjavík.
Eftir þetta fannst mér nauðsynlegt að
vinna með fleiri miðla en leir og hvítt gips.
Ég vildi vinna með liti, og pastellitum eða
olíukrít kynntist ég hjá Gísla. Ég féll alveg
fyrir þeim, enda hef ég notað þá mikið.
Seinna fór ég að mála með olíulitum, og fór
í nokkra einkatíma hjá Guðmundi Ármann,
til að fá einhverja undirstöðu.
Aðstæður mínar hafa verið þannig, að ég
hef ekki getað sótt skóla, eins og ég minntist
á áðan. I dag veit ég ekki hvort ég myndi í
sannleika kæra mig um að leggja út í mynd-
listarnám. Oft rek ég mig á að fólk sem ekki
er með próf út úr skóla, er ekki tekið gott og
gilt sem listamenn. Þetta finnst mér fráleitt
snobb. f skóla er hægt að læra tækni, og hún
er auðvitað nauðsynleg. En enginn verður
listamaður af skólagöngu einni saman, það
þarf meira til. Sköpunargáfa verður ekki
lærð, heldur skil ég það svo að hún sé
meðfædd. En hvað ræður því, að einn fæðist
með listahæfileika, annar með fjármálavit
o.s.frv.? Pví get ég svarað fyrir mig, en of
langt mál er að rekja þá hlið málsins hér.“
Myndir sem koma af sjálfu sér
- Hvernig verður listaverk til?
„Pað hefur komið fyrir að ég hef byrjað
með kollinn tóman, sérstaklega þegar ég
var að vinna táknrænu myndirnar mínar.
Pað eina sem ég vissi var að ég þurfti að
vinna táknræna mynd, og sú vinna var eigin-
lega ekki unnin á venjulegan hátt. Ég nota
gjarnan sömu litina í slík verk; blátt, fjólu-
blátt, hvítt og gult. Slíkar myndir hef ég
unnið ósjálfrátt í byrjun, og þá án þess að
hafa fyrirfram mótaða hugmynd um verkið,
sem stendur síðan skyndilega fullmótað fyr-
ir augum mínum.
Auðvitað kemur hitt fyrir líka, að ég hafi
tiltekna mynd eða mótíf í huga áður en ég
byrja. En þótt ég fari af stað með tiltekna
hugmynd verður það oft svo, að hún er orð-
in allmikið frábrugðin því sem ég hugsaði í
byrjun.
Ég hef málað natúralískar myndir um
árin, landslag og þess háttar, einnig portrett
með olíulitum. í seinni tíð hafa aðrir
straumar orðið sterkir í verkum mínum,