Dagur - 20.04.1991, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Laugardagur 20. apríl 1991
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1100 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ 100 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 725 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON.
RITSTJ.FULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON.
UMSJ.MAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON.
BLAÐAMENN: JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþr.),_______
KÁRI GUNNARSSON (Sauðárkróki vs. 95-35960), INGIBJÖRG
MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585), JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSM.: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON.
PRÓFARKAL.: SVAVAR OTTESEN. ÚTLITSH.: RÍKARÐUR B. JÓNASSON,
ÞRÖSTUR HARALDSSON.
AUGLÝSINGASTJ.: FRÍMANN FRÍMANNSSON.
DREIFINGARSTJ.: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL.
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Kosiö umforystu
í dag ganga landsmenn að kjör-
borðinu og velja sér það fólk sem
þeir telja hæfast til að veita þjóð-
inni forystu næstu fjögur árin.
Kosningabaráttan er á enda og
fyrr en varir fara fyrstu kosninga-
tölur að berast. Framundan er
spennandi kosningavaka sem
flestir landsmenn taka vafalaust
þátt í.
Þótt alþingiskosningar séu
ávallt mjög mikilvægar má auð-
veldlega færa rök fyrir því að
kosningarnar í dag séu þær
mikilvægustu um langt árabil.
Kosningarnar nú snúast fyrst og
fremst um tvö mál. Annars vegar
verður kosið um það hvaða flokk-
ur eigi að veita forystu þeirri
ríkisstjórn sem mynduð verður
að kosningum loknum. Hins veg-
ar verður kosið um það hvort
áfram eigi að fylgja þeirri efna-
hagsstefnu sem nú er við lýði.
Kjósendur kveða upp sinn dóm
við kjörborðið í dag.
Þótt fleiri flokkar séu í boði nú
en áður er ljóst að valið stendur
fyrst og fremst um það hvort
framsóknarmenn eða sjálfstæðis-
menn eigi að hafa forystuhlut-
verkið í landsstjórnarmálum með
höndum næsta kjörtímabil. Aðrir
flokkar koma ekki til álita í því
sambandi. Það er þjóðarinnar að
segja til um hvort hún vill leiða
hin hörðu íhaldsöfl til öndvegis á
ný eftir tæpra þriggja ára hlé eða
hvort hún veitir félagshyggju-
stjórn undir forystu framsókn-
armanna umboð til að halda
áfram því árangursríka starfi
sem ríkisstjórn Steingríms Her-
mannssonar hóf haustið 1988.
Morgunblaðið hamrar að venju
á því að þjóðin „megi ekki undir
nokkrum kringumstæðum kjósa
yfir sig vinstri stjórn" og hvetur
fólk til að fylkja sér um Sjálf-
stæðisflokkinn. Þennan sama
áróður viðhafði Morgunblaðið
einnig fyrir alþingiskosningarnar
1987 en í forystugrein Morgun-
blaðsins á kosningadaginn það
ár sagði m.a.:
„Efnahagsófarirnar á verð-
bólgutímum ættu að standa okk-
ur nægilega nærri til að við áttum
okkur á því, að þar er ekki um
ófrávíkjanlegt lögmál að ræða
heldur veltur jafnan mest á því
hver á heldur." Ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar
afsannaði þessa glundroðakenn-
ingu Morgunblaðsins og sjálf-
stæðismanna í eitt skipti fyrir öll
á nýliðnu kjörtímabili. Óskandi er
að kjósendur séu ekki búnir að
gleyma því að einungis tæp þrjú
ár eru liðin frá því ríkisstjórn
undir forystu sjálfstæðismanna
hrökklaðist frá völdum og við
blasti neyðarástand í efnahags-
og atvinnulífi landsmanna.
„Efnahagsófarirnar á þeim
verðbólgutímum", svo vitnað sé í
orð Morgunblaðsins, ættu að
standa okkur nægilega nærri til
að við förum ekki að endurtaka
leikinn þann. Það var versti óvin-
ur Morgunblaðsins, félags-
hyggjustjórn undir forystu Stein-
gríms Hermannssonar, sem tók í
taumana og afstýrði þeirri efna-
hagslegu og atvinnulegu óáran
sem við blasti.
Um þetta snúast kosningarnar
í dag. Það verður kosið um
árangur fráfarandi ríkisstjórnar
og einnig um það hvor verði
næsti forsætisráðherra, Stein-
grímur Hermannsson eða Davíð
Oddsson. Einungis glæstur kosn-
ingasigur Framsóknarflokksins í
öllum kjördæmum landsins gefur
góðar vonir um áframhaldandi
stöðugleika í efnahagsmálum og
trausta forystu í landsmálum.
BB.
Samviniiumenn
og aðrir sósíalistar
Lengi hefur það þótt góð latína að
hjálpast að og vinna saman, þeir sem
betur væru settir hjálpuðu hinum sem
minna mættu sín. Öllum þykir bæði
sjálfsagt og eðlilegt að foreldrar styðji
börn sín og börn veiti öldruðum for-
eldrum sínum hjálp. Það þykir kristi-
legur hugsunarháttur að hjálpa og
bera blak af þeim sem minna mega sín
og sumir sannkristnir menn fórna öllu
fyrir aðra. Raunar er þetta ein af
grundvallarkenningum Krists og krist-
innar kirkju og kristinna manna, eins
og menn þekkja, samanber söguna
um miskunnsama samverjann.
í Hávamálum, hinu heiðna vís-
dómskvæði frá miðöldum, sem íslend-
ingar einir hafa varðveitt, stendur
þetta:
Ungur var eg forðum,
fór eg einn saman,
þá varð eg villur vega.
Auðugur þóttist
er eg annan fann:
maður er manns gaman.
Margar hendur vinna létt verk
„Betur sjá augu en auga,“ segir
gamalt íslenskt orðtak og „margar
hendur vinna létt verk“. Fyrstu sveit-
arfélögin á íslandi, hrepparnir gömlu,
eru sennilega fyrstu tryggingar- eða
samvinnufélögin í heiminum. Hrepps-
búar voru skyldir að bæta brunatjón
hver hjá öðrum. Brynnu hús fyrir ein-
um bættu hinir það upp og framfærslu-
skylda fátækra hvíldi líka á
hreppnum. Það var góð skipan mála
þótt flestum sé ofar í huga sagnir um
illa og ómannúðlega meðferð
hreppsómaga.
Eins og víðar hefur Einar Benedikts-
son skáld orðað þetta betur en aðrir,
því að í kvæði sínu Fákar segir hann:
Maðurinn einn er ei nema hálfur,
með öðrum er hann meiri en hann sjálfur.
Kenningin um samhjálp og sam-
vinnu er því bæði gömul með þjóðinni
og auk þess grundvöllur kristinnar
trúar. Uppbygging atvinnuvega á ís-
landi á þessari öld og endurreisn þjóð-
arinnar byggðist á þessari kenningu
um sameiningu og samvinnu. Þau
atvinnufyrirtæki og félög sem reynst
hafa okkur notadrýgst eru samvinnu-
og sameignarfyrirtæki. Framsóknar-
flokkurinn, Álþýðuflokkurinn og
Alþýðubandalagið - og gamli Sam-
einingarflokkur alþýðu, Sósíalista-
flokkurinn - byggðu allir baráttu sína
á hugmyndinni um samhjálp og sam-
vinnu og voru í andstöðu við Sjálf-
stæðisflokkinn, sem byggði kenningu
sína á frelsi einstaklingsins og arði af
auðmagni.
Afl auðmagnsins
Nú um hríð hefur ekki blásið byrlega
fyrir kenningunni um samvinnu, sam-
einingu og samhjálp. Vegna ómannúð-
legrar kúgunar valdhafa í ríkjum
Austur-Evrópu og vegna þess að sam-
vinnufélög á Islandi áttu um hríð í erf-
iðleikum vegna verðbólgu og rangrar
fjárfestingar í Reykjavík, hefur því
verið haldið fram að sósíalismi og
samvinnustefna hefðu runnið sitt
skeið á enda. Frjálshyggjan, sem svo
hefur verið nefnd, hefur hins vegar
verið talin leysa allan vanda. Málsvör-
um auðmagnsins og kenningarinnar
um frjálsan flutning á fjármagni hefur
tekist að telja sumu fólki trú um að
óheft samkeppni á öllum sviðum og
frelsi fjármagnsins til allra hluta gætu
leyst allan vanda. Þetta er svonefnd
allsherjarlausn á vandanum, sem
margir hafa verið ginnkeyptir fyrir.
Kapítalismi
Samvinna ríkja Evrópubandalagsins
byggist á þessari allsherjarlausn þar
sem fjórfrelsið á að ríkja, það er að
segja frjáls flutningur á fólki, fjár-
magni og vörum og þjónustu með það
fyrir augum að auka arðsemi fjár-
magnsins. Þetta var einu sinni kallað
kapítalismi. Það orð þorir nú helst
enginn að nefna á nafn lengur því að
auðmagnið er átrúnaðargoð svo
margra. En sú kemur tíð að menn átta
sig á að samvinna og samhjálp duga
betur þegar til lengdar lætur.
Akur-
eyrar-
pistill
Tryggva Gíslasonar