Dagur - 16.04.1992, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Fimmtudagur 16. apríl 1992
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI,
SÍMI: 96-24222 • SÍMFAX: 96-27639
ÁSKRIFT KR. 1200 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ KR. 110
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 765 KR.
RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
UMSJÓNARMAÐUR HELGARBLAÐS: STEFÁN SÆMUNDSSON
BLAÐAMENN: INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 96-41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON,
JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir), ÓLI G. JÓHANNSSON,
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON
(Sauöárkróki vs. 95-35960, fax 95-36130), STEFÁN SÆMUNDSSON,
ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KJARTAN ÞORBJÖRNSSON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RÍKARÐUR B. JÓNASSON, ÞRÖSTUR HARALDSSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRÍMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDÍS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Að yfirborðsmennskan
nái ekki yfirhöndinni
Nú er dymbilvikan hafin og fram-
undan eru páskar - önnur af stór-
hátíðum kirkjunnar. í dymbilviku
minnast kristnir menn pínu og
dauða frelsarans en á páskadag
upprisunnar sjálfrar. í hugum
margra íslendinga eru jólin höfuð-
hátíð kristninnar en páskarnir hafa
aldrei náð að skipa þann sess sem
þeim er þó ætlað í trúarlegu tilliti.
Vera má að árstíðabundnar ástæð-
ur valdi þar nokkru um. Jólin
kveikja ljós á dimmum dögum en
með páskunum hefst vorkoman í
hugum margra. Á páskum er dag-
inn farið að lengja og menn kjósa
að njóta þessara frídaga við úti-
veru eða í hvíld fjarri streitu hins
daglega lífs. Dymbilvikan og
páskahelgin hafa því tekið á sig
nokkuð annan blæ á síðari árum án
þess að unnt sé að tengja þær
breytingar beinlínis við þverrandi
trúaráhuga.
Með komu dymbilvikunnar og
páskanna hefst einnig sérstakt
tímabil í starfi kirkjunnar - tímabil
sem tengir einstaklinga sterkari
böndum við trúarlífið en margt
annað. Er þar átt við fermingarnar.
Á síðari árum hafa margar raddir
heyrst um að hinn trúarlegi þáttur
þeirra skipti orðið minna máli.
Fermingarundirbúningurinn og
fermingarathöfnin sjálf séu aðeins
tilefni til þess að gera sér daga-
mun og það sem um munar í mörg-
um tilvikum. Hinn kristni grund-
völlur fermingarinnar vilji oft
gleymast innan um veisluhöld úr
hófi fram og ótrúlegt gjafaflóð.
Unglingar gangi götuna upp að
altari kristinnar kirkju fremur til
þess að taka þátt í veislum og
þiggja gjafir en meðtaka þann boð-
skap - þær gjafir sem frelsarinn
færði mannkyninu samkvæmt
kristnum skilningi.
Löngu er orðið ljóst að margir
kosta meiru til hins veraldlega
hluta fermingarinnar en þeir hafa í
raun ráð á. Gjafir virðast ekki leng-
ur gegna því hlutverki einu að
gleðja börnin sem eru að búa sig
undir unglingsárin - heldur sýna
stöðu fólksins er þær færir. Sam-
keppnin um hver gefur dýrustu
gjafirnar er orðin of ríkjandi og í
framhaldi af því vakna spurningar
um hvað sé í raun verið að innræta
börnum og unglingum með þvílíku
athæfi. Fermingargjafir nútímans
eru því miður komnar út í slíkar
öfgar að vafasamt er að þær veki
virðingu fyrir þeim efnislegu hlut-
um sem óhjákvæmilega eru þó
hluti af daglegu lífi fólks í nútíma
samfélagi. Er orðin hætta á að
verðmæti gjafanna veki upp þá
hugsun að flestu megi eyða en
hugmyndir um ráðdeild og sparn-
að hverfi út í hin ystu myrkur? Um
slíkt er erfitt að fullyrða en því
meiri ástæða til þess að taka þau
mál til íhugunar.
Um páskadagana munu margir
njóta hvíldar frá daglegu amstri.
Aðrir munu eflaust sakna glaums
og gleði hinna venjubundnu helga.
Börn munu staðfesta fermingar-
heit sitt og fjölskyldur og vinir
fagna því við dýrindis veisluborð.
Fermingarnar leiða oft saman ætt-
ingja sem annars gefa sér nauman
tíma til að hittast. Slíkt er af hinu
góða og sem betur fer eru sam-
skipti fólks og fjölskyldna hér á
landi með öðru og nánara móti en
tíðkast hjá mörgum nágrannaþjóð-
um okkar. Engu að síður verðum
við að gæta þess að yfirborðs-
mennskan nái ekki yfirhöndinni í
þeim mannlegu samskiptum. Hún
leiðir tæpast til velfarnaðar en get-
ur hæglega vakið togstreitu og
öfund í garð náungans. í von um
að landsmönnum auðnist að horfa
til þess sem meira máli skiptir ósk-
ar Dagur lesendum sínum gleði-
legrar páskahátíðar. ÞI
lAKÞANKAR
Kristinn G. Jóhannsson
Um yfirnáttúrulega sjóði og peninga
sem helgast af frjálsborinni spillingu
og gegnheilli hræsni
Og nú er vorið á næstu grösum
og Harpa, þessi besti mánuður
ársins, að koma í hlaðvarpann.
„Best eru vorirí' stendur í
kvæðinu og ég er því sammála.
Það breytir hins vegar ekki því
að ekki verður öllu lengur slegið
á frest að horfast í augu viö
kartöflugarðinn og þaö er fjarri
því að það auki mér bjartsýni.
Ég er að vísu löngu byrjaður að
horfa á hann en með ábyrgðar-
lausu kæruleysi, þess konar
augnagotum eins og gróður-
mold fær einatt um vetrin. Þeg-
ar ég horfi hins vegar núna á
hann er mér hreint ekki
skemmt. Hann hefur þess kon-
ar yfirbragð að ég held hann sé
gjaldþrota eins og svo margt
annað eftir veturinn. Hann hefur
alltaf verið magnaður með það
þessi garður að taka sér einatt
til fyrirmyndar það í umhverfi
sínu sem síst er til eftirbreytni.
Núna datt honum t.d. í hug að
heimta greiðslustöðvun til að
endurskiþuleggja sig og koma á
aukinni hagræðingu. Ef ég
þekki hann rétt heimtar hann
næst að verða tekinn til gjald-
þrotaskipta eða að hann verði
einkavæddur og þar á eftir
stofnað um hann almennings-
hlutafélag. Mér líst ekkert sér-
lega vel á þetta en er þó að
hugsa um að sækja um lán til
að leggja hann niður og taka
upp úr honum þær fáu kartöflur
sem enn eru í honum síðan
síðast. Frú Guðbjörg sem er oft
raunsærri en hentar umhverfi
hennar, stakk uþp á því um
daginn að best væri að hellu-
leggja hann. Þessa uppástungu
byggir hún á reynslu af upp-
skerunni undanfarin ár. Svona
raunsæi er öndvert þeirri
rómantísku athafnasemi sem
við hin erum haldin og er undir-
staða fjölbreytts atvinnulífs í
fiskeldi, loðdýrarækt og kvik-
myndagerð.
Sem sannur islendingur vil
ég auðvitað halda rekstri kart-
öflugarðsins áfram og ætla að
setja niður í hann bláar kartöflur
í vor og ef svoleiðis útsæði er
ekki til hjá „Öngli“ skal ég mála
útsæðið sjálfur til að fá þetta
afbrigði sem enn er ekki sann-
reynt að drepist í þessari sér-
stöku mold sem ég á þarna.
Eins og aðrir athafnamenn tek
ég allt framyfir rök og reynslu
enda lét ég fyrir löngu gera
arðsemisútreikninga fyrir þetta
fyrirtæki mitt og þeir sýna svart
á hvítu að ég er alltaf að græða
á þessu og þótt gróðinn sé nei-
kvæður um þessar mundir og
hefir raunar alltaf verið dettur
mér ekki í hug að gullaugað
geti storkað hagfræðinni til
lengdar. Allra síst blátt gull-
auga.
Nú virðist ekki auðugt um
rekstrarlán hjá venjulegum pen-
ingastofnunum og ég tel að bor-
in von sé að Halldór Blöndal láti
mig fá úreldingarlán á garðinn
minn og því hefi ég sótt um
fyrirgreiðslu úr þeim einum
sjóði íslenskum þar sem aldrei
er þurð og heitir Auglýsinga- og
hjálparsjóður ríkisins.
Þessi sjóður á sér uppsprett-
ur sem enginn veit hvar eru en
eru óþrjótandi.
Hann hefur líka þá náttúru að
honum er varið þannig að tryggt
sé að hann komi að sem
minnstu gagni því málefni sem
hann á að sinna. Þetta er góður
sjóður og hefur á sér það yfir-
bragð frjálsborinna hugsjóna
sem gefur allri hagfræði langt
nef.
Ég veit þið hafið tekið eftir því
eins og ég að okkur eru stund-
um birtar tölur af öðrum heimi
en viö lifum í. Þetta eru tölur
sem eiga til allrar hamingju ekk-
ert erindi við efnahagskreppu,
samdrátt eða skerðingu. Þið
hafið glaðst eins og ég þegar
okkur var sagt t.d. á dögunum
að Ólafur okkar Ragnar hefði
varið um það bil átta hundruð
milljónum til að „markaðssetja"
Spariskírteini Ríkissjóðs. Ég
veit þiö hafið líka tekið eftir því
að auglýsingar vegna skatta-
mála og breytinga á skattakerf-
inu voru utan við hversdagsleg-
an raunheim okkar hinna og
fleiri dæmi eru tiltæk af þessari
sérstöku fjárfestingu. Það sem
var síðan frumlegast við úthlut-
un þessarar frjálsbornu milljóna
var að dreifing þeirra var einatt i
öfugu hlutfalli við áhrifamátt
þeirra fjölmiðla sem nutu þeirra.
Það er líka skemmtilegt við
þennan sjóð að ekki er vitað til
að nokkur þurfi um að fjalla
hvernig honum er varið. Núna
upþ á síðkastið hefur hluti þjóð-
arinnar staðið dálítið á öndinni
þegar annar Ólafur en Ragnar
hefur upphafið kröfur um að
skólakerfið skuli hírudregið um
svo sem fjórðung þess sem
varið var í „markaðssetningu"
sparnaðar. Það datt engum í
hug það væri umræðuvert að
verja milljarði eða tveimur í
auglýsingastofur og hálfdauð
flokksmálgögn.
Það er eins og sést á þessu
litla dæmi expressioniskur svip-
ur á hagkerfinu og það er að því
leyti afstrakt að það hefur eng-
an samjöfnuð við neitt sjáanlegt
sem við þekkjum og þess vegna
veit ég ekki nema þjóðráð frú
Guðbjargar væri tilvalið í þessu
dæmi þ.e. að helluleggja kerfið
þannig að hvorki verði í það
sáð né neinn svona kostulegur
ávöxtur upp úr því tekinn. En
áður en það gerist ætlast ég til
að eitthvert ráðuneytið setji upp
skilti í garðinum mínum og
greiði fyrir úr þessum sérkenni-
lega sjóði sem er hafinn yfir lög
og alþingi. Mérfinnst að auglýs-
ingin á garðspjaldinu mínu gæti
verið: „Eyðið sparnaðinum sem
fyrst, hann fer hvort sem er í
skattinn fyrr en varir.“ Þar sem
garðurinn minn er ekki í alfara-
leið og fáir mundu sjá auglýs-
inguna held ég hann fullnægi
ítrustu kröfum Auglýsingasjóðs
ríkisins.
Hvað á svo að spara mikið í
heilbrigðiskerfinu? Væri ekki
rétt að auglýsingasjóðurinn taki
að sér rekstur gjörgæsludeilda
og Rio-peningar gætu síðan
ábyrgst fæðingaheimilin.
Kr.G.Jóh.